INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Stefan Seweryn Sokołowski  

 
 
1899-07-29 - 1966-09-17
Biogram został opublikowany w latach 2000-2001 w XL tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sokołowski Stefan Seweryn (1899–1966), oficer WP, urzędnik Min. Spraw Zagranicznych, emigrant. Ur. 29 VII w Grubcach (pow. włocławski); był synem Wincentego i Marii Franciszki z Piaskowskich, młodszym bratem Adama Ludwika (zob.).

Od r. 1912 uczył się S. w szkole handlowej w Mławie. W sierpniu 1914 wstąpił do Polskiej Organizacji Wojskowej (obwód Ciechanów). W r. 1915 przeniósł się do Warszawy i uczęszczał do szkoły realnej Tow. im. Jana Pankiewicza (dawniej Witolda Wróblewskiego). W lutym 1918, za udział w manifestacji w Warszawie na rzecz internowanych legionistów, został skazany przez sąd niemiecki na pół roku więzienia, które odsiedział w Cytadeli Warszawskiej. Dn. 11 XI t.r. wstąpił ochotniczo do WP; służbę rozpoczął w 21. pp. Od grudnia t.r. służył na froncie w 8. Samodzielnym Baonie Strzelców Dyw. Litewsko-Białoruskiej. W kwietniu 1919 został skierowany na dwumiesięczny kurs do Szkoły Podchorążych Piechoty w Warszawie, a potem – do Podoficerskiej Szkoły Karabinów Maszynowych w Dęblinie i 21 VI awansowany na podporucznika. W grudniu t.r. otrzymał przydział do 41. pp Legionów. W r. 1920 przeszedł kurs broni specjalnej w Nowym Dworze Mazowieckim, a od czerwca t.r. walczył na froncie w wojnie polsko-sowieckiej, brał udział m.in. w bitwie pod Modlinem i został ranny. Dn. 19 I 1921 zweryfikowano go w stopniu porucznika i przesunięto najpierw na adiutanta w Baonie Sztabowym tegoż pułku, a w maju t.r. do baonu zapasowego 5. pp Legionów. W r. 1922 uzyskał S. eksternistycznie maturę w Warszawie i przez jeden semestr studiował matematykę na Uniw. Warsz. Dn. 6 IV 1923 został referentem w Biurze Ścisłej Rady Wojennej, gdzie jego zwierzchnikiem był początkowo Aleksander Prystor.

Po przewrocie majowym, 22 V 1926 przeszedł S. do Gabinetu Ministra Spraw Wojskowych (tj. Józefa Piłsudskiego), jako oficer do zleceń szefa Gabinetu Józefa Becka, z którym odtąd związana była ściśle jego dalsza kariera. Dn. 1 I 1928 otrzymał awans na kapitana. W dzień po utworzeniu przez Piłsudskiego rządu, w którym Beck objął tekę wicepremiera, 26 VIII 1930 został S. oddelegowany do dyspozycji prezesa Rady Ministrów i pełnił funkcję szefa sekretariatu Prezydium Rady Ministrów. Towarzyszył Piłsudskiemu podczas wizyty w Rumunii w październiku 1931. Dn. 17 XII t.r. został przez Becka, wówczas wiceministra spraw zagranicznych, ściągnięty do Min. Spraw Zagranicznych (MSZ), początkowo na zasadzie oddelegowania z Min. Spraw Wojskowych. Do obowiązków S-ego należało bezpieczeństwo Becka i wykonywanie jego specjalnych poleceń z zakresu spraw administracyjnych i organizacyjnych. Awans na majora (1 I 1932) poprzedził o sześć miesięcy przeniesienie S-ego do rezerwy. Na początku lipca t.r. został radcą w MSZ i szefem Wydz. Szyfrów. Był podejrzewany przez ministra Augusta Zaleskiego o wykonanie rewizji w jego gabinecie na polecenie Becka. Gdy, w rezultacie tego incydentu, Zaleski złożył dymisję, zaś urząd po nim objął Beck, awansował S. na wicedyrektora Gabinetu Ministra (2 XI 1932). Na tym stanowisku odpowiadał m.in. za wymianę kulturalną z zagranicą, dysponował funduszami specjalnymi; podlegały mu też nadal szyfry oraz biuro personalne. Należał do nielicznego grona urzędników Rady Ministrów, którzy otrzymywali materiały II Oddziału Sztabu Głównego WP. S. był prezesem Stow. Samopomocy Urzędników Służby Zagranicznej, wiceprezesem Klubu Urzędników MSZ i Centrali Polskiej Akademickiego Związku Sportowego (AZS), prezesem Koła Seniorów AZS Warszawa i członkiem Kuratorium AZS przy Min. WRiOP, wreszcie wiceprezesem Polskiego Klubu Motocyklowego «Legia».

W przededniu wybuchu drugiej wojny światowej S., na polecenie Becka, przygotował plany mobilizacyjne MSZ. We wrześniu 1939 kierował selekcją i niszczeniem akt ministerstwa, a następnie jego ewakuacją. W jej trakcie, w Krzemieńcu, nakazał spalenie wywożonych akt; 15 IX uległ wypadkowi samochodowemu i swe obowiązki przekazał Janowi Borkowskiemu. Po przekroczeniu granicy rumuńskiej został internowany. W Rumunii S. brał udział w działaniach koła byłych pracowników MSZ, któremu przewodził Wiktor T. Drymmer. Niechętny temu nowy rząd polski w Paryżu 22 V 1940 wydał im, w tym i S-emu, polecenie wyjazdu do francuskiej Afryki Północnej. S. jednak tego polecenia nie wykonał. W październiku 1940 przygotowywał nieudaną ucieczkę Becka z Rumunii. Wskutek tego został przez miejscowe władze aresztowany i po krótkim uwięzieniu wydalony w listopadzie t.r. W r. 1941 poprzez Turcję dotarł do Palestyny. Nie przyjęty – jako piłsudczyk – ani do MSZ, ani do Polskich Sił Zbrojnych (PSZ), miał wg własnej relacji służyć w stopniu oficerskim w armii brytyjskiej; nadal działał w grupie byłych dygnitarzy sanacyjnych w Tel Awiwie. Dopiero po śmierci gen. Władysława Sikorskiego, w grudniu 1943 otrzymał powołanie do PSZ, lecz z równoczesnym oddelegowaniem na urlop. Na początku 1944 r. został przydzielony do dowództwa Armii Polskiej na Wschodzie (od czerwca t.r. Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie). Pełnił tam od maja t.r. do marca 1946 funkcję szefa Wydz. Dobrobytu Żołnierzy, od lipca 1946 do lutego 1947 zastępcy, a następnie p.o. szefa Wydz. Szkolenia Zawodowego. Stał też na czele Komitetu Wykonawczego Żołnierskiego Funduszu Społeczno-Narodowego. Przeniesiony w lipcu 1947 do Londynu, był tam od 10 I 1948 do lipca 1949 zastępcą dowódcy jednostki (Basic Unit) Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Zwolniony 1 I 1950, osiadł w Londynie, gdzie pracował jako fotograf. Zmarł nagle 17 IX 1966 w Moreira (Hiszpania) i pochowany został na cmentarzu ewangelickim w Denia pod Alicante. S. odznaczony był Krzyżem Kawalerskim i Krzyżem Komandorskim Orderu Polonia Restituta, Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych, srebrnym Krzyżem Zasługi, rumuńskimi orderami Gwiazdy II kl. i Korony IV kl., jugosłowiańskim Orderem św. Sawy III kl., łotewskim Orderem Trzech Gwiazd IV kl., bułgarskim Orderem św. Aleksandra III kl., a także odznaczeniami węgierskim, estońskim i medalami wojskowymi.

S. był trzykrotnie żonaty: po raz pierwszy z Zofią Jadwigą Jakubińską, po raz drugi od 15 IV 1934 z Władysławą Wandą Chmielewską i po raz trzeci z Krystyną Wowkonowicz, lekarzem. Z pierwszego małżeństwa miał córkę Joannę (ur. 27 VI 1927), zamężną za Pawłem Zarembą (1915–1979), historykiem, publicystą, redaktorem Rozgłośni Polskiej Radia Wolna Europa.

 

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Roczn. oficerski, W. 1923, 1924, 1928, 1932; Roczn. służby zagranicznej RP, W. 1933; Suchcitz A., Informator Studium Polski Podziemnej 1947–1997, Londyn 1997; – Dubicki T., Rostworowski S. J., Sanatorzy kontra sikorszczycy czyli walka o władzę na uchodźstwie w Rumunii 1939–1940, W. 1993; Gondek L., Wywiad polski w Trzeciej Rzeszy 1933–1939, W. 1978 s. 91; Hist. dyplomacji pol., V; Łossowski P., Dyplomacja Drugiej Rzeczypospolitej, W. 1992; Notkowski A., Prasa w systemie propagandy rządowej w Polsce (1926–1939). Studium techniki władzy, W. 1987; Wandycz P., Z Piłsudskim i Sikorskim. August Zaleski, minister spraw zagranicznych w latach 1926–1932 i 1939–1941, W. 1999; – Drymmer W. T., W służbie Polsce, W. 1998; Kot S., Listy z Rosji do gen. Sikorskiego, Londyn 1956; Lepecki M., Pamiętnik adiutanta marszałka Piłsudskiego, W. 1987; Meysztowicz J., Czas przeszły dokonany, W. 1989; Protokoły z posiedzeń Rady Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej, Oprac. W. Rojek przy współpracy A. Suchcitza, Kr. 1994 I; Schimitzek S., Drogi i bezdroża minionej epoki. Wspomnienia z lat pracy w MSZ (1920–1939), W. 1976; Sokolnicki M., Dziennik ankarski 1939–1943, Londyn 1965; Sokołowski S., List, którego nie zdążyłem wysłać, „Orzeł Biały” 1962 nr 8; Starzeński P., Trzy lata z Beckiem, W. 1991; Stryjeńska Z., Chleb prawie że powszedni. Pamiętnik, [Wyd.] M. Grońska, W. 1995 I; [Szembek J.], Diariusz i teki Jana Szembeka, Oprac. J. Zarański, Londyn 1972 IV; tenże, Diariusz. Wrzesień–grudzień 1939, [Oprac.] B. Grzeloński, W. 1989; – Nekrologi z r. 1966: „Dzien. Pol. i Dzien. Żołnierza” nr 268, 270; „Poseł Ewang.” nr 11, „Tydzień Pol.” nr z 12 IX, 1967 nr z 18 III – Arch. Uniw. Warsz.: Akta studenckie, nr albumu 14077; B. Pol. w Londynie: Arch. Osobowe Emigracji im. B. O. Jeżewskiego (kwestionariusz biograficzny S-ego); CAW: sygn. AP.6695 (z. ewidencyjny S-ego); Inst. J. Piłsudskiego w Nowym Jorku: Arch. Jana Weinsteina, sygn. Sz. C/1–4 T. 25/3, T. 34/1 (wspomnienia S-ego o J. Becku), T. 50/4 (notatnik S-ego z r. 1940); – Informacje Witolda Żarnowskiego z W., Iwony Korgi z Nowego Jorku oraz Andrzeja Suchcitza i Pawła Kurowskiego (Konsystorz Pol. Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego na Obczyźnie) z Londynu.

Andrzej A. Zięba

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Dębicki

1866-12-04 - 1924-08-12
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Gralewski

1868-12-16 - 1924-02-17
pedagog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.