INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Szczepan Pilecki     
Biogram został opublikowany w 1981 r. w XXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Pilecki Szczepan (1892–1939), nauczyciel, działacz społeczny i narodowy w Wolnym Mieście Gdańsku. Ur. 26 XII w Przemyślu, był synem Marcelego, Inżyniera, i Marii z Bojarskich. Gimnazjum ukończył w Przemyślu, a po uzyskaniu świadectwa dojrzałości odbył studia prawnicze na UJ w l. 1912/13–1917/18; stopień doktora praw uzyskał w r. 1919. W czasie pierwszej wojny światowej pełnił służbę wojskową w armii austriackiej, m. in. na froncie włoskim, w listopadzie 1918 wstąpił do WP jako oficer artylerii i brał udział w styczniu 1919 w walkach z Czechosłowacją o Śląsk Cieszyński, potem w wojnie polsko-radzieckiej. W październiku 1921 przeszedł w randze majora do rezerwy. Następnie ukończył w Akademii Handlowej w Krakowie roczny kurs abiturientów. Pracę zawodową rozpoczął jako bankowiec. Do Gdańska przybył w styczniu 1924, gdzie przez dwa lata był dyrektorem Gdańskiego Oddziału Banku Dyskontowego w Bydgoszczy, który mieścił się w Gdańsku przy Długim Targu (wówczas Langermarkt) 18. Następnie pracował jako kupiec drzewny w firmie Paged (Polska Agencja Drzewna). Od marca 1931 przeszedł do pracy pedagogicznej. Mianowany został początkowo nauczycielem kontraktowym w Państwowej Szkole Handlowej im. Roesslerów w Warszawie, a od września 1932 nauczycielem etatowym w Państwowej Szkole Przemysłowo-Handlowej Żeńskiej w Poznaniu, z równoczesnym oddelegowaniem go na podstawie udzielenia mu płatnego urlopu do pełnienia obowiązków oświatowych na terenie Wolnego Miasta Gdańska. Uczył w Polskiej Szkole Handlowej i Polskiej Wyższej Szkole Handlowej Macierzy Szkolnej w Gdańsku do końca sierpnia 1939. Wykładał przedmioty ekonomiczno-handlowe: towaroznawstwo, historię handlu, ekonomię społeczną, korespondencję handlową, prawo. Założył gabinet materiałów pomocniczych do nauki handlu i towaroznawstwa, opiekował się szkolnym kołem Ligi Obrony Powietrznej Państwa. Był członkiem Tow. Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku, wiceprezesem w r. 1925 polskiego Klubu Wioślarskiego w Gdańsku, w r. 1933 członkiem Zarządu i członkiem Komisji Szkolno-Oświatowej Macierzy Szkolnej w Gdańsku. W r. 1937 wszedł do Zarządu Głównego Związku Polaków w WMG. Zamieścił wiele artykułów w organie Związku „Straży Gdańskiej”, wygłaszał liczne przemówienia patriotyczne na zebraniach Polonii Gdańska. Był obserwowany przez niemiecki wywiad.

Jednocześnie P. prowadził działalność organizacyjno-wojskową. Już w listopadzie 1924, razem z Lucjanem Sikorskim, założył Związek Oficerów Rezerwy Polaków (ZORP) w Gdańsku, organizację współpracującą z polskimi władzami wojskowymi i Związkiem Strzeleckim, grupującą niewiele osób. P. był od r. 1929 do r. 1939 na zmianę z Marcinem Draganem, profesorem w Gimnazjum Polskim w Gdańsku, przewodniczącym ZORP. Współpracował również jako referent oświatowy z Polską Organizacją Wojskową w Gdańsku. Brał udział w ściśle zakonspirowanej Tajnej Organizacji Wojskowej w Gdańsku, w której odegrał jedną z czołowych ról. Uczestniczył w tajnych kursach teoretycznych dowodzenia prowadzonych w Gdańsku i w ćwiczeniach wojskowych w tzw. obozie gdańskim pod Łomżą.

Po wybuchu drugiej wojny światowej P. pozostał w Gdańsku. Aresztowany prawdopodobnie z końcem września 1939, był więziony w pojedynczej celi w więzieniu gdańskim przy ul. Strzeleckiej (wówczas Schiesstange) 14, gdzie przebywał jeszcze w październiku 1939. Razem z innymi polskimi działaczami z Gdańska został 23 X 1939 rozstrzelany w Piaśnicy. Dopiero w dwa i pół roku później gdański Urząd Stanu Cywilnego wystawił (zapewne na żądanie wdowy) urzędowy akt zgonu, z podaniem, że P. zginął 23 X 1939 w następstwie zamieszek wojennych. P. był odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Virtuti Militari. Po wyzwoleniu Gdańska w r. 1945 nazwano jego imieniem jedną z ulic Gdańska, w dzielnicy Wrzeszcz.

Ożeniony z gdańszczanką niemieckiego pochodzenia, Elżbietą z domu Loesdau, która w czasie okupacji wyjechała do Krakowa, a stamtąd do Niemiec, miał P. dwoje dzieci: Janusza (ur. 1927), przebywającego w Monachium i zajmującego się m. in. tłumaczeniem polskich książek na język niemiecki, oraz Barbarę (ur. w 1929).

 

Fot. w zbiorach B. Gdań. PAN; – Pomorscy patroni ulic Trójmiasta, Wr. 1977 s. 233–4 (gdzie mylnie podane są miejsca i daty śmierci P-ego); – Bojarska B., Piaśnica, Wr. 1978 s. 94; Czwarty rok pracy Związku Polaków w W. M. Gdańsku, Gd. 1937 s. 7; Mikos S., Działalność Komisariatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, W. 1971 (mylne imię); Polak H., Szkolnictwo i oświata polska w Wolnym Mieście Gdańsku 1920–1939, Gd. 1978 s. 173; – Adressbuch für Danzig 1925, 1926, 1931; Brycht A., Raport z Monachium, W. 1967 s. 21, 32, 34 (dotyczy syna); Dokumente zur Vorgeschichte des Krieges, Berlin 1939 nr 2 s. 176; Sprawozdanie z działalności Zarządu Macierzy Szkolnej za rok 1933, Gd. [1934] s. 66–7; Wodzicki R., Wspomnienia, W. 1972; – Jednodniówka Klubu Wioślarskiego w Gdańsku, [Gd.] 1932 s. 13, 35; „Straż Gdańska” 1932–9; – Arch. PAN: Zespół L. Eckerta, III–180, jednostka nr 16 s. 14, 32, 49; Arch. UJ: W.P. II 491 nr 362, S. II 521 nr 5187; Urząd Stanu Cywilnego w Gd.: sygn. 1942/I nr 1472 z 27 V 1942; – Relacja Brunona Macha w materiałach Brunona Zwarry, odnoszących się do losu Polaków w WMG we wrześniu 1939; Informacje Zdzisława Kaszuby z Łodzi, Brunona Zwarry i Feliksa Maciejewskiego z Gdańska; Wspomnienia własne autora.

Marian Pelczar

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Jasiukowicz

1882-12-08 - 1946-10-22
polityk endecki
 

Wiktor Thommée

1881-12-30 - 1962-11-13
generał brygady WP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Michał Mościcki

1894-09-29 - 1961-03-04
dyplomata II RP
 

Ludwik Wilhelm Meyer

1841-05-16 - 1911-12-05
kupiec
 

Wacław Stępień

1911-09-28 - 1993-10-28
satyryk
 

Antoni Dziędzielewicz

1854-05-10 - 1935-01-10
adwokat
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.