Sznajderman (Shneiderman, Schneiderman) Szmuel Lejb (Samuel Leib) (1906–1996), dziennikarz, pisarz, redaktor.
Ur. 15 VI w Kazimierzu nad Wisłą, w tradycyjnej rodzinie żydowskiej, był synem Abrahama i Chany z domu Mandelbojm. Rodzice S-a przyjaźnili się z Szalomem Aszem, który często odwiedzał Kazimierz.
S. uczęszczał zarówno do chederu, jak i do polskiej szkoły powszechnej, a następnie do gimnazjum w Radomiu. Zadebiutował w r. 1923 wierszem w lwowskim syjonistycznym miesięczniku „Arbeter Kultur”. W r. 1925 zdał maturę, a następnie przeniósł się do Warszawy, gdzie studiował w Wyższej Szkole Dziennikarskiej. W r. 1927 wydał tomik poetycki Gilderne fejgl (Złociste ptaki) (W.). W warszawskim tygodniku literackim „Literarisze Bleter” w l. 1928–30 opublikował serię wywiadów z polskimi pisarzami: Stanisławem Przybyszewskim, Wacławem Berentem, Andrzejem Strugiem, Juliuszem Kadenem Bandrowskim, Karolem Rostworowskim, Zofią Nałkowską i Kazimierzem Wierzyńskim. W wileńskim dzienniku „Di Jidisze Welt” opublikował w r. 1928 przekład wiersza Wierzyńskiego „Laur olimpijski”, a w warszawskim dzienniku „Naje Kultur” tłumaczenie powieści Brunona Jasieńskiego „Palę Paryż”. W l. 1929–32 był redaktorem „Trybuny Akademickiej”, organu związku żydowskich akademickich instytucji samopomocowych w szkołach wyższych, ukazującej się w językach: polskim, jidysz i hebrajskim. W r. 1931 wydał antologię polskich przekładów współczesnej literatury jidysz i hebrajskiej pt. „Almanach literacki” (W.).
W r. 1931 wyjechał S. do Paryża jako korespondent czterech polskojęzycznych gazet żydowskich: warszawskiego „Naszego Przeglądu”, lwowskiej „Chwili”, krakowskiego „Nowego Dziennika” i łódzkiego „Głosu Porannego”. W Paryżu poznał czeskiego dziennikarza i pisarza Egona Erwina Kischa, z którym się zaprzyjaźnił. Opublikował drugi tomik poetycki Fajern in sztot (Ognie w mieście) (W. 1934) oraz zbiór reportaży Cwiszn Nalewkes un Ejfel-Turm (W. 1936, z przedmową Kischa, polski przekł. żony S-a Od Nalewek do wieży Eiffla, W. 1938). W r. 1935 uczestniczył w Paryżu w Międzynarodowym Kongresie Pisarzy w Obronie Kultury. Latem 1936 wyjechał do Madrytu, a na początku sierpnia t.r. znalazł się w Barcelonie, gdzie nawiązał kontakt z Brygadami Międzynarodowymi. Rezultatem podróży był tom reportaży Krig in Szpanjen (Wojna w Hiszpanii) (W. 1938). Wiosną 1938 wyjechał do Johannesburga w Związku Południowej Afryki, gdzie przez pół roku redagował tygodnik „Afrikaner Jidisze Cajtung”. Podczas podróży powrotnej pod koniec t.r. odwiedził społeczności żydowskie w Maroku, Mozambiku, Zanzibarze, Ugandzie i Kenii.
Po wybuchu drugiej wojny światowej S. wyjechał 22 II 1940 z Paryża do Nowego Jorku. Podjął tam współpracę z gazetą „Forwerts”. Wydał dziennik Mary Berg pt. „Warsaw Ghetto. A Diary” (New York 1945). W r. 1946 przyjechał do Polski; 10 VII t.r., kilka godzin po pogromie, dotarł do Kielc. W r. 1947 opublikował książkę o współczesnej Polsce Between Fear and Hope (New York; jednocześnie ukazała się wersja w jidysz Cwiszn szrek un hofenung. A rajze iber dem najem Pojln <Między strachem a nadzieją. Podróż po nowej Polsce>, Buenos Aires). W r. 1949 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. O przełomie politycznym 1956 r. w Polsce napisał w książce The Warsaw Heresy (New York 1959); pogrom kieleckiego dotyczył jego scenariusz do filmu dokumentalnego „The Last Chapter” (reż. Benjamin i Lawrence Rothman, 1966). Opublikował wspomnienia z drugiej wojny światowej Gemmy LaGuardia Gluck, siostry burmistrza Nowego Jorku Fiorello LaGuardii, pt. „My Story” (New York 1961) i biografię Ilji Erenburga (Ilja Erenburg [w jidysz], New York 1968). Rodzinny Kazimierz wspominał w tomie Wen di Wajsl hot geredt jidysz (Kiedy Wisła mówiła po żydowsku) (Tel Awiw 1970, po angielsku: The River Remembers, New York 1978). W r. 1973 został wyróżniony International Remembrance Award, przyznawaną przez Światową Federację Ocalałych z Bergen-Belsen. W l. 1975–8 pełnił funkcję prezydenta oddz. jidysz PEN Clubu. Opublikował książkę Artur Szik. Dos szturmisze lebn un szafn fun dem grojsn jidiszn minjatur-majster (Burzliwe życie i dzieło Artura Szyka, żydowskiego mistrza miniatury) (Tel Awiw 1980). W r. 1986 otrzymał izraelską nagrodę literacką im. Icyka Mangera. W r. 1994 przeniósł się z żoną do Tel Awiwu i zamieszkał w dzielnicy Ramat Awiw. Za wkład w rozwój literatury jidysz przyznano mu w r. 1995 nagrodę im. Szolem Alejchema. Zmarł 8 X 1996 w Tel Awiwie.
W zawartym w r. 1933 małżeństwie z Halą (Haliną, Eileen) Szymin (1908–2005), córką Benjamina Szymina, warszawskiego księgarza, dziennikarką, miał S. córkę Helen (ur. 1937) i syna Bena (ur. 1947), informatyka, wykładowcę University of Maryland w Baltimore.
Pośmiertnie ukazał się wybór pism S-a pod redakcją jego żony Wi szpet iz ict ofn jidiszn zejger? Sz. L. Sznajderman-buch (Która jest godzina na żydowskim zegarze? Księga Sz. L. Sznajdermana) (Tel Awiw 2000). Księgozbiór S-a wdowa przekazała w listopadzie 1996 bibliotece University of Maryland. Dn. 15 IV 2007 odbyło się tam sympozjum poświęcone działalności S-a i jego żony.
Polski słownik judaistyczny, W. 2003 II; – www. lib.umd.edu/SLSES/donors/sl_bio.html.; – Adamczyk-Garbowska M., Odcienie tożsamości. Literatura żydowska jako zjawisko wielojęzyczne, L. 2004; – Kazimierz vel Kuzmir – miasteczko różnych snów, Oprac. M. Adamczyk-Garbowska, L. 2006; – „Biul. ŻIH” 1997 nr 2.
Monika Adamczyk-Garbowska