Stępniewski Tadeusz Jan (1905–1987), lekarz dermatolog, higienista, profesor w Państwowym Zakładzie Higieny w Warszawie.
Ur. 22 VI w Warszawie, był wnukiem Tymoteusza (zob.), synem Tadeusza Emiliana (1873–1953), lekarza i literata warszawskiego, i Ludwiki Adeli z Mierzwińskich.
Po ukończeniu Gimnazjum Filologicznego im. Mikołaja Reja w Warszawie S. studiował w l. 1924–30 medycynę na Uniw. Warsz. Podczas studiów działał w uniwersyteckim Kole Medyków, a przez kilka miesięcy w r. 1926 był członkiem PPS. Dn. 7 VI 1933 uzyskał dyplom lekarski. Od r. 1935 pracował w Ubezpieczalni Społecznej, początkowo jako pomocnik lekarza, a po odbytej w r. 1937 specjalizacji w Klinice Dermatologicznej Uniw. Warsz. jako lekarz ambulatorium. Równocześnie w l. 1935–9 był asystentem naukowym Marcina Kacprzaka w Dziale Opieki Lekarskiej na Wsi Inst. Spraw Społecznych w Warszawie.
Podczas okupacji niemieckiej pracował S. nadal w Ubezpieczalni Społecznej. Działał w konspiracji, udzielając pomocy lekarskiej ukrywającym się osobom. Wspólnie z Ludwikiem Rostkowskim i Janem Rutkiewiczem zorganizował redakcję nielegalnego pisma lekarskiego „abc”. Podczas powstania warszawskiego 1944 r. był lekarzem p. «Baszta» AK i prowadził punkt sanitarny przy ul. Idzikowskiego na Mokotowie. Ciężko ranny (postrzał prawego płuca i nerki), leczył się w różnych szpitalach do grudnia 1944.
Po wojnie, w l. 1945–8, był S. sekretarzem Państw. Rady Zdrowia. Równocześnie w zarządzie m. stoł. Warszawy kierował Referatem Przeciwwenerycznym i organizował służby zwalczające powojenną epidemię tych chorób (od r. 1949 w całej Polsce). Z ramienia Min. Zdrowia uczestniczył w międzynarodowych zjazdach wenerologicznych we Francji (1946), Danii (1948) i Włoszech (1949). Wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej; od r. 1948 w PZPR. W l. 1946–8 był redaktorem organu Naczelnej Izby Lekarskiej „W służbie zdrowia”, w l. 1949–68 miesięcznika PCK „Zdrowie”, a w l. 1950–6 zastępcą redaktora „Przeglądu Dermatologicznego”, organu Polskiego Tow. Dermatologicznego. W r. 1951 opublikowano pod jego redakcją pracę zbiorową „Wyniki zwalczania kiły w Polsce w latach 1948–1950” (W.). T.r. objął kierownictwo Działu Społecznego w Państw. Inst. Wenerologicznym (wkrótce przekształcony w Państw. Inst. Dermatologii i Wenerologii). Opublikował wielokrotnie wznawianą broszurę O chorobach wenerycznych (W. 1950, wyd. 10, W. 1971) i Przewodnik laboratoryjny dla poradni skórno-wenerologicznej (W. 1951). Dn. 22 XII 1951 doktoryzował się na podstawie rozprawy Świeże zachorowania na kiłę i rzeżączkę w Polsce, opublikowanej jako Świeże zachorowania na kiłę w Polsce („Polska dermatologia i wenerologia”, W. 1953 II). Dn. 29 II 1952 otrzymał status samodzielnego pracownika nauki, a w r. 1955 został mianowany docentem. W tym okresie zainteresował się sprawami oświaty sanitarnej; po odbyciu z tego zakresu szkoleń w Czechosłowacji i ZSRR został naczelnikiem Samodzielnego Wydz. Oświaty Sanitarnej w Min. Zdrowia.
Dn. 1 X 1956 zakończył S. pracę w Państw. Inst. Dermatologii i Wenerologii i objął kierownictwo nowo utworzonego Zakł. Oświaty Sanitarnej w Państw. Zakł. Higieny w Warszawie. Organizował kursy z zakresu higieny i zdrowia, sprawował nadzór nad komórkami oświaty sanitarnej w stacjach sanitarno-epidemiologicznych. Zakład pod jego kierownictwem, jako jedyny w kraju, opracował metodykę oświaty związanej ze zdrowiem, prowadził w terenie badania nad potrzebami i skutecznością tej oświaty w różnych środowiskach oraz wydawał broszury popularyzatorskie i materiały szkoleniowe, m.in. serię Biblioteczka Organizatora Oświaty Sanitarnej pod redakcją Hanny Wentlandtowej. S. był uznanym autorytetem w zakresie oświaty sanitarnej i higieny; powołany w r. 1959 do Komitetu Ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), brał udział jako rzeczoznawca w jej seminariach i konferencjach, m.in. w Genewie (maj 1959), Rzymie (październik 1960) i Kopenhadze (grudzień 1963). Będąc członkiem Komitetu Wykonawczego Międzynarodowej Unii Oświaty Sanitarnej uczestniczył w jej posiedzeniach i zjazdach, m.in. w Düsseldorfie (kwiecień 1959), Madrycie (sierpień 1965), Paryżu (kwiecień 1967, luty 1968, maj 1970) i Nicei (kwiecień–maj 1969). Reprezentował też polską naukę na sympozjach poświęconych oświacie sanitarnej, organizowanych w krajach socjalistycznych, m.in. w Bukareszcie (1964) i Rostoku (1967). Wielokrotnie występował z referatami, m.in. L’éducation sanitaire en Pologne na Międzynarodowej Konferencji Oświaty Sanitarnej w Filadelfii (30 VI – 7 VII 1962) i Problems and methods of health education in various living condition (wspólnie z Zofią Liedtke) na Kursie Pediatrii Społecznej zorganizowanym w r. 1965 przez Inst. Matki i Dziecka oraz Fundusz Narodów Zjednoczonych Pomocy Dzieciom przy ONZ (UNICEF). Problematyka oświaty sanitarnej była głównym tematem jego publikacji, m.in. Metodyka oświaty sanitarnej w przemyśle – potrzebna („Oświata sanitarna w przemysłowych zakładach pracy”, W. 1965), Tylko w szpitalach głucho (o oświacie sanitarnej) („Służba Zdrowia” R. 17: 1965 nr 18), Podstawy organizacyjne ośrodków zdrowia w społecznych zakładach służby zdrowia (W. 1966), Oświata sanitarna a szerzenie się chorób wenerycznych wśród młodzieży („Przegl. Dermatologiczny” T. 55: 1968 nr 3, wspólnie z Leonem Dyskinem).
S. był członkiem rad naukowych Państw. Zakładu Higieny oraz Inst. Żywności i Żywienia w Warszawie. Działał też w stowarzyszeniach naukowych i organizacjach, m.in. w Polskim Tow. Higienicznym (po jego reaktywowaniu w r. 1957), w którym był pierwszym przewodniczącym Sekcji Głównej Oświaty Zdrowotnej, członkiem zarządu (1963) i komisji rewizyjnej (1966) oraz członkiem honorowym (1977). W r. 1968 pełnił funkcję przewodniczącego Wspólnej Komisji Interdyscyplinarnej Min. Zdrowia dla prac naukowo-badawczych. Wiele lat działał w PCK (przez kilka kadencji był członkiem Zarządu Głównego), należał też do Polskiego Tow. Lekarskiego. Przez osiem lat był I sekretarzem Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR w Państw. Zakładzie Higieny. W r. 1968 podupadł na zdrowiu, odezwały się dolegliwości związane z ranami odniesionymi w powstaniu warszawskim. Dn. 14 III 1969 otrzymał tytuł profesora nadzwycz., a 28 II 1971 przeszedł na emeryturę. Publikował w tym okresie jako współautor prac zbiorowych, m.in. Z badań w zakresie skuteczności dróg uświadamiania ludności wiejskiej w związku z zapobieganiem zatruciom w chemizacji rolnictwa („Biul. Metodyczno-Organizacyjny Oświaty Zdrowotnej” T. 15: 1970) oraz Organizacja oświaty zdrowotnej w Polsce (W. 1973). Zmarł 20 IV 1987 w Warszawie, został pochowany 23 IV na cmentarzu Powązkowskim. Był odznaczony m.in. Krzyżami Kawalerskim (1954) i Komandorskim (1962) Orderu Odrodzenia Polski, Srebrnym Krzyżem Zasługi, Medalem X-lecia PRL, Złotą Odznaką Polskiego Tow. Higienicznego oraz Odznakami Honorowymi PCK I i II st.
W małżeństwie zawartym w r. 1931 z Janiną Zołotarew (ur. 1908) miał S. dwoje dzieci: córkę Ewę Zenobię (ur. 1938) i syna Jana Tymoteusza (ur. 1948).
Alkiewicz J., Materiały do polskiej bibliografii dermatologii i wenerologii oraz ich pogranicza od XVI wieku do 1951 roku, P. 1957; Hanecki M., Neuman B., Czajka J., Służba zdrowia w Polsce. Przegląd ważniejszych prac o organizacji i pokrewnych działach służby zdrowia XIX i XX w., W. 1956; Higieniści polscy, 2001 II, Problemy Higieny, nr 64 (fot.); Pol. Bibliogr. Lek. za l. 1946–73; Rozprawy na stopień doktora medycyny, stomatologii i farmacji w l. 1945–1952, Oprac. Z. Woźniewski, W. 1963; Spis fachowych pracowników służby zdrowia, W. 1964 s. 331; – Rocznik lekarski RP za l. 1936, 1938, 1948, W.; – „Życie Warszawy” 1987 nr 94, 101 (nekrologi); – Arch. Państw. Zakł. Higieny w W.: Akta osobowe S-ego; B. Państw. Zakł. Higieny w W: „Oświata zdrowotna” (mszp.); Gł. B. Lek.: Dział Zbiorów Specjalnych (Izba Lek. Warsz.-Białostocka, akta personalne S-ego).
Marta Gromulska