Silnicki Tadeusz (1889–1968), historyk, profesor Uniw. Pozn. i UJ. Ur. 5 X w Wierzchosławicach w pow. tarnowskim, w rodzinie pochodzenia ziemiańskiego, był synem Jana, urzędnika, i Zofii z Chodackich.
W l. 1900–8 S. uczęszczał do III Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie, gdzie zdał maturę z odznaczeniem. Następnie studiował historię i nauki pokrewne na Wydz. Filozoficznym Uniw. Lwow. W r. 1913 złożył egzamin na nauczyciela szkół średnich w zakresie historii i geografii, a w r. 1914 doktoryzował się na podstawie pracy pt. Prawo elekcji królów w dobie jagiellońskiej (Lw. 1913) napisanej pod kierunkiem Oswalda Balzera. Od 1 II 1914 był nauczycielem w IV Gimnazjum we Lwowie, ale po wybuchu pierwszej wojny światowej, jak podają „Sprawozdania” dyrekcji tego gimnazjum za l. 1914–18, nie zgłosił się do pracy, gdyż znajdował się poza linią frontu na terytorium rosyjskim. Uczył wówczas m.in. w polskim Gimnazjum w Kijowie.
W Polsce niepodległej S. był od 20 X 1919 do 31 I 1929 nauczycielem w VII Gimnazjum we Lwowie. W l. 1919–21 odbył dodatkowe studia prawnicze na Uniw. Lwow.: w r. 1920 zapisał się na seminarium prawa kościelnego u Władysława Abrahama, w l. 1921–9 był u niego asystentem i następnie starszym asystentem. W r. 1923 jako stypendysta rządu francuskiego prowadził badania nad rękopisami Iwona z Chartres w Bibliothèque Nationale w Paryżu. W r. 1927 habilitował się na Wydz. Prawa Uniw. Lwow. z prawa kościelnego na podstawie rozprawy: Organizacja archidiakonatu w Polsce (Lw. 1927). W tym czasie opublikował prace: Ordo visitationis z początku XV w. (w: „Księga pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera”, Lw. 1925 II), Wpływy francuskie na polski kościół w XI–XIII w. („Przegl. Teolog.” 1926 i odb.), Kardynał legat Gwido, jego synod wrocławski w r. 1267 i statuty tego synodu (w: „Księga pamiątkowa ku czci Władysława Abrahama”, Lw. 1931 II i odb.). Po habilitacji podjął działalność nauczycielską na Uniw. Lwow. i na KUL. Był członkiem komisji egzaminacyjnych z prawa kościelnego, historii prawa polskiego na Uniw. Lwow. i z historii prawa polskiego na KUL.
Od 7 I 1929 do wybuchu wojny 1939 r. S. był profesorem nadzwycz. prawa kościelnego na Wydz. Prawno-Ekonomicznym Uniw. Pozn. Ogłosił w tych latach m. in. prace: Kardynał legat Hugo St. Cher a Polska („Roczn. Hist.” T. 9: 1933), Zjazd w Poznaniu w r. 1530 („Prace Kom. Hist. Pozn. Tow. Przyjaciół Nauk” T. 7: 1933 i odb.), Die Idee der Reform polnischer Benediktinerklöster und das Konstanzer Konzil (w: „La Pologne au VII-e Congrès International des Sciences Historiques”, W. 1933 I i odb.), Śp. Oswald Balzer („Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” 1933 pierwsze półr. z. 2 i odb. P. 1933), Rola dziejowa Kościoła polskiego na Śląsku w wiekach XI–XIII (Kat. 1935). W r. 1939 ukazała się w ramach „Historii Śląska”, wydana przez PAU jako t. 2 z. 1, monografia Dzieje i ustrój Kościoła na Śląsku do końca w. XIV (Kr., Wyd. 2, W. 1953). Dzieło to «było i jest ważnym wkładem nauki polskiej do nie wygasającej dyskusji z nauką niemiecką o prawdę ziemi śląskiej» (Jakub Sawicki). Ponadto S. uzupełnił polski przekład pracy historyków niemieckich K. Seppelta i K. Löfflera pt. „Dzieje papieży” (P. 1936) omówieniem stosunku papieży do Polski. S. prowadził także wykłady z ramienia Zarządu Powszechnych Wykładów Uniwersyteckich «na tematy historyczne, geograficzne i kulturalne w Poznaniu, na prowincji wielkopolskiej i pomorskiej, a także za ówczesnymi kordonami granicznymi, w zakonspirowanej akcji wykładowej na terenie byłych Prus Wschodnich. Jego wykłady należały do najliczniej obleganych przez słuchaczy» (Kazimierz Kolańczyk).
W czasie okupacji niemieckiej S. został wysiedlony z Poznania do Ostrowca w pow. opatowskim. Następnie mieszkał we Wronowie (pow. opatowski), w Szczawnicy, Besku w pow. sanockim, w Sieniawie (pow. jarosławski) i od listopada 1942 do września 1944 w Zarzeczu (pow. jarosławski). W tych trzech ostatnich miejscowościach brał udział w tajnym nauczaniu. Swoje przeżycia związane z wysiedleniem z Poznania S. przedstawił Głównej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Polsce w maju 1946, jako świadek w procesie Artura Greisera, Gauleitera tzw. Kraju Warty, przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Poznaniu w czerwcu i 946, oraz w artykule pt. Humanizm – to nic nie znaczy („Kierunki” 1962 nr 42). S. był też świadkiem w procesie A. Jägera, prezydenta rejencji poznańskiej, zastępcy namiestnika kraju Warty.
Po wyparciu Niemców z Jarosławia S. pracował tam jako nauczyciel liceum budowlanego od jesieni 1944. We wrześniu 1945 powrócił na Uniw. Pozn. Wykładał prawo kościelne, prawo wyznaniowe, prawo państwowe, wstęp do nauk prawnych, historię, zagadnienia kultury, nauki prawno-społeczne. Prowadził również wykłady w Akademii Handlowej i w Szkole Inżynierskiej w Poznaniu. Uczestniczył także w działalności popularnonaukowej w ramach Powszechnych Wykładów Uniwersyteckich i w akcji odczytowej spółdzielni «Czytelnik». Po zlikwidowaniu w r. 1948 katedry prawa kościelnego na Uniw. Pozn. S. został przeniesiony na UJ, gdzie kontynuował do stycznia 1952 wykłady z prawa kościelnego, a następnie z wyznaniowego prawa państwowego. W r. 1948 został mianowany profesorem zwycz. W kwietniu 1951 wykłady S-ego z państwowego prawa wyznaniowego zostały na polecenie Min. Szkół Wyższych i Nauki zawieszone. W r. 1952 decyzją ministra szkolnictwa wyższego Adama Rapackiego S. został ze względów politycznych całkowicie odsunięty od zajęć dydaktycznych i organizacyjnych na UJ. Dojeżdżał do Wrocławia, gdzie wykładał prawo kościelne w arcybiskupim seminarium duchownym. Równocześnie prowadził intensywną działalność naukową; opublikował m. in. trzy monografie hierarchów duchownych polskiego średniowiecza, a to: Biskup Nanker (W. 1953), Arcybiskup Mikołaj Trąba (W. 1954) i wraz z Kazimierzem Gołąbem Arcybiskup Jakub Świnka i jego epoka (W. 1956).
Z dn. 1 II 1957 Min. Szkolnictwa Wyższego przywróciło S-emu prawo prowadzenia zajęć dydaktycznych i organizacyjnych. W październiku t. r. S. powrócił na Uniw. Pozn. jako profesor przy Katedrze Powszechnej Historii Państwa i Prawa. Prowadził seminaria poświęcone głównie zagadnieniom heurystyki prawa kanonicznego. Ponadto S. zajmował się dziejami wprowadzenia chrześcijaństwa do Polski oraz historią soborów. Wyniki badań nad pierwszym zagadnieniem znalazły wyraz w pracy Początki organizacji Kościoła w Polsce za Mieszka I i Bolesława Chrobrego (w: „Początki Państwa Polskiego. Księga Tysiąclecia”, P. 1962 I), a także w książce Z dziejów Kościoła w Polsce (W. 1960) zawierającej dawniejsze jego prace uzupełnione i miejscami przeredagowane. Historii soborów poświęcony był cykl artykułów drukowanych w tygodniku „Kierunki” w l. 1960–62 oraz monografia pt. Sobory powszechne a Polska (W. 1962). Ponadto S. drukował wiele artykułów, m. in. w czasopismach: „Życie i Myśl”, „Dziś i Jutro”, „WTK”, „Za i przeciw”, „Więź”. Był autorem haseł w „Słowniku starożytności słowiańskich” (t. 1).
W r. 1960 S. przeszedł na emeryturę, a w r. 1963 przeniósł się do Warszawy. Był od r. 1927 członkiem przybranym Tow. Naukowego we Lwowie, członkiem zwycz. Poznańskiego Tow. Przyjaciół Nauk (od r. 1930), Société d’Histoire du Droit w Paryżu, współpracownikiem Komisji Historycznej (od r. 1934) i Komisji Prawniczej (od r. 1937) PAU w Krakowie, Instytutu Zachodniego w Poznaniu (od r. 1950) oraz członkiem komitetu redakcyjnego miesięcznika „Życie i Myśl”. W r. 1962 S. otrzymał z Wydawnictwa „Pax” nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka za całokształt pracy naukowej i bogaty dorobek w dziedzinie historii prawa kościelnego. Zmarł 18 XII 1968 w Warszawie i został pochowany na cmentarzu na Powązkach.
S. rodziny nie założył.
Słownik historyków polskich, W. 1994; Wpol. Słown. Biogr.; – Balicki S., W rocznicę śmierci. Prof. dr Tadeusz Silnicki, „Słowo Powsz.” 1969 nr 304; Cieślak M., Naprawić krzywdę wyrządzoną nauce, „Dzien. Pol.” 1968 nr 268; Glińska A., Nagroda naukowa. Prof. dr Tadeusz Silnicki, „Kierunki” 1962 nr 47 (fot.); taż, Śp. prof. dr Tadeusz Silnicki, „Słowo Powsz.” 1968 nr 306 (fot.); Gołąb K., Tadeusz Silnicki, „Prawo Kanon.” 1966 nr 3–4 s. 339–62; Kolańczyk K., Tadeusz Silnicki 1889–1968, „Ruch Prawn., Ekon. i Socjol.” 1969 z. 2 s. 351–7; Kopiec J., O zmarłych współpracownikach „Naszej Przeszłości” (do 31 XII 1980), „Nasza Przeszłość” [T.] 56: 1981 s. 259; Kronika Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu za r. szk. 1956/7, P. 1958; toż za r. akad. 1957/8, P. 1960 s. 39, 65; toż za r. akad. 1958/9, P. 1961 s. 66, 83; toż za l. akad. 1959–62, P. 1963 s. 66, 106; Sawicki J., Śp. Prof. Dr Tadeusz Silnicki, „Prawo Kanon.” 1970 nr 3–4 s. 274–85 (bibliogr. prac S-ego); tenże, Tadeusz Silnicki 1889–1968, „Czas. Prawno-Hist.” 1969 z. 2 s. 293–5; Swoboda W., Tadeusz Silnicki (1889–1968), „Przegl. Zach.” 1969 nr 2 s. 478–9; Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk., W.–P. 1982 s. 225; Vetulani A., Dzieje historii prawa w Polsce, Kr. 1948 s. 45; Wernic A., Z żałobnej karty, Śp. prof. dr Tadeusz Silnicki, „WTK” 1969 nr 2 s. 3 (fot.); – Dokumenty polskie. Dokument 95, „Biul. Głównej Kom. Badania Zbrodni Hitlerowskich w Pol.” T. 12: 1960 s. 153–5; Proces Artura Greisera przed Najwyższym Trybunałem Narodowym, W. 1946 s. 103–4; Spis wykładów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie rok akad. 1949/50, Kr. 1950; Sprawozdanie Dyrekcji c.k. IV. gimnazjum we Lwowie za l. 1914/15 i 1915/16, Lw. 1916 s. 31; toż za l. 1916/17, Lw. 1917 s. 9; toż za l. 1917/18, Lw. 1918 s. 11; Sprawozdanie Dyrekcji c.k. lwowskiego Gimnazjum im. Franciszka Józefa za r. szk. 1901, Lw. 1901; toż za l. 1903–8, Lw. 1903–8; Sprawozdanie Władz Instytutu Zachodniego 1 I 1968 r. – 31 XII 1968, P. 1969 s. 3; Wasylewski S., Czterdzieści lat powodzenia. Przebieg mojego życia, Wr. 1959; – „Roczn. PAU” 1934/5 s. XLIX, 1937/8 s. LIV, LV; „Roczniki Kom. Nauk Pedagog.” [Nr] 1: 1961, [Nr] 31: 1983; ,,Spraw. Tow. Nauk. we Lw.” R. 7: 1927 s. 190–1; „Życie Warszawy” 1968 nr 307; – Arch. UJ: S II 619 (Silnicki T., fot.); – Mater. Red. PSB: Pismo Instytutu Zachodniego z dn. 20 VI 1996.
Henryk Korczyk