Szańkowski Teofil (1880–1945), ziemianin, hodowca i twórca nowych odmian zbóż.
Ur. 11 V w Zabrodziu na Kielecczyźnie, był synem Maurycego, właściciela Wierzbna (pow. miechowski), i Anny z Szyców (Schützów), wnuczki Fryderyka Schütza (zob).
Po ukończeniu w r. 1899 gimnazjum w Sosnowcu studiował S. od r. 1900 rolnictwo na uniw. w Jenie, a od jesieni 1902 na uniw. w Halle. Po ukończeniu studiów w r. 1905 przejął od ojca w r. 1906 prowadzenie majątku Wierzbno (o powierzchni 198 ha) i przestawił gospodarstwo z produkcji mleka na kierunek nasienno-inwentarzowy. Równocześnie działał na polu oświaty rolniczej, m.in. w r. 1908 założył w pobliskiej Koniuszy Kółko Rolnicze i został jego prezesem. W tym okresie ożenił się z Janiną z Kollatorowiczów i wspólnie, za namową i naukowym wsparciem ówczesnego wiceprezesa Centralnego Tow. Rolniczego Antoniego Sempołowskiego, zaczęli specjalizować się w hodowli żyta i pszenicy. Już w r. 1913 wyhodowali oryginalne odmiany: żyto «Wierzbieńskie» (w oparciu o żyto «Petkus») i pszenicę «Ina» (na bazie pszenic «Konstancja» i «Książę Saski»). Wybuch pierwszej wojny światowej w r. 1914 zahamował prace hodowlane; podczas przemarszów wojsk majątek został zdewastowany, a inwentarz zarekwirowany. Po ustaniu działań wojennych wznowił S. szybko hodowlę nasienną i odbudował gospodarstwo, m.in. wprowadził na dużą skalę uprawę buraków cukrowych oraz sadownictwo i warzywnictwo (ok. 15 ha ogrodów), a także założył wzorową oborę zarodową (45 krów rasy nizinnej czarno-białej). W okresie międzywojennym władze państwowe, placówki naukowe i organizacje rolnicze uznawały Wierzbno za wzorowe gospodarstwo średniej wielkości i rutynowo organizowały jego zwiedzanie przez zagraniczne i krajowe wycieczki fachowców.
Największe osiągnięcia miał S. w hodowli zbóż. W celu jej rozwoju wydzierżawił w r. 1925 od Min. Rolnictwa sąsiadujący z Wierzbnem majątek Karwin o powierzchni 75 ha. Podjął też współpracę naukową z Wydz. Rolnym UJ i Państw. Inst. Naukowym Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach. Żyto «Wierzbieńskie», po doświadczeniach krzyżowania, m.in. z kilkoma rodzinami żyta «Werchniackiego» z Ukrainy, zyskało wśród rolników opinię odmiany niezastąpionej ze względu na dużą wydajność (zwłaszcza w warunkach gleb bogatych, intensywnie nawożonych mineralnie); jego walorów hodowlanych dowodził fakt częstego przemycania do Niemiec, wobec zakazu importu tam ziarna. Pszenica «Ina», poza stosowaniem w majątkach sąsiedzkich, nie miała początkowo wielkiego zbytu, jednak wprowadzona na rynek zachodni została wykorzystana do krzyżówek pszenic ozimych we Francji i zajęła pierwsze miejsce pod względem zimotrwałości. Osiągnięcia hodowlane S-ego były wielokrotnie nagradzane przez Min. Rolnictwa i naukowe instytucje rolnicze, m.in. w r. 1929 na Powszechnej Wystawie Krajowej w Poznaniu.
Podczas drugiej wojny światowej S. nadal prowadził gospodarstwo. Współpracował i wspierał finansowo działalność ZWZ/AK. Dawał schronienie i zatrudniał fikcyjnie wysiedleńców z Wielkopolski i Warszawy (po powstaniu 1944 r.), uchodźców z kresów wschodnich oraz ukrywającą się młodzież z Krakowa. Dostarczał żywność więźniom w krakowskich więzieniach i jeńcom w oflagach. Po wkroczeniu Armii Czerwonej został w styczniu 1945 aresztowany przez NKWD. Więziony w Krakowie na Montelupich, został wraz z innymi ziemianami i żołnierzami AK wywieziony do ZSRR. Podczas transportu zmarł 1 IV 1945 w miejscowości Cukurycha koło Doniecka. Był odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1929).
Małżeństwo S-ego z Janiną z Kollatorowiczów (1884–1953) było bezdzietne.
W następstwie reformy rolnej z r. 1944 Wierzbno zostało znacjonalizowane, ziemię rozparcelowano a materiały hodowlane przejął Inst. Hodowli i Aklimatyzacji Roślin. Część hodowli nasiennej zbóż wdowa przeniosła do Uszyc (pow. Olesno) na Opolszczyźnie, gdzie prowadziła ją do śmierci.
Brzozowski S., Polacy na studiach gospodarstwa wiejskiego w Niemczech w XIX i XX wieku, Wr. 1989; Jasiewicz, Lista strat; – Księga pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” 1861–1935. Księga wsi polskiej – źródła, dzieje i kierunek jej kultury, Red. J. Lutosławski, W. 1938 II 730–4; Udział ziemian w rozwoju kultury rolniczej w Polsce, Red. S. Humnicki, W. 1929 s. 45; Z dziejów hodowli roślin i nasiennictwa w Polsce, Studia i Mater. z Dziej. Nauki Pol., S. B, Z. 17: 1969; – Mater. Red. PSB: Życiorys S-ego autorstwa Jerzego Lohmanna (1996).
Stanisław Tadeusz Sroka