Szkliński (Szkleński, Skleński, Skliński) Szymkowicz Tomasz h. Kościesza (zm. 1627), starosta zygwulski, rotmistrz, poseł na sejmy.
Był synem Fedora (Teodora) Szymkowicza (zm. po styczniu 1597), dziedzica wsi Szkleń (Skleń, Szkliń), Borodycze i Sielce w pow. łuckim, oraz Heleny z Chwalczewskich (Falczewskich), córki Franciszka Chwalczewskiego (zob.), i Anny z Sobockich (z Sobótki), siostrzeńcem Jadwigi z Chwalczewskich, zamężnej za Kirykiem Rożyńskim (zob.). Wg Kaspra Niesieckiego nazwisko Szkliński przyjął dopiero ojciec S-ego po poślubieniu dziedziczki Szklenia; w rzeczywistości używał tego nazwiska już jego dziad Iwan, najstarszy syn z pierwszego małżeństwa Szymka Mackowicza (Mackiewicza), ciwuna i horodniczego wileńskiego, uposażony za życia swego ojca dobrami wołyńskimi ze Szkleniem. S. miał brata Jerzego, sygnatariusza listu z 13 V 1603 do króla Zygmunta III, w którym prawosławna szlachta ruska woj. wołyńskiego deklarowała przyjęcie unii i prosiła o nadanie unitom nowego kalendarza. Drugi brat S-ego, Krzysztof pełnił od 9 X 1623 urząd podsędka ziemskiego łuckiego; posłował z woj. wołyńskiego na sejmy 1628 r. (nadzwycz.) i 1630 r. W czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III został obrany 3 VI 1632 sędzią kapturowym woj. wołyńskiego, a 7 X 1634 deputatem tego województwa do Tryb. Kor. Dn. 16 XII 1634 awansował (za poparciem kanclerza lit. Albrychta Stanisława Radziwiłła) na sędziego ziemskiego łuckiego; w r.n. pełnił funkcję legata królewskiego na wołyński sejmik relacyjny. Ożenił się z Aleksandrą z Sokolskich, dziedziczką włości sokolskiej w pow. łuckim. Zmarł między 12 a 17 XII 1642.
S., «dytynoju buduči, let zupolnych ne majuči», występował 15 III 1594 w sądzie grodzkim włodzimierskim jako świadek obrony prawosławnego bp. łuckiego Cyryla Terleckiego, oskarżonego przez Jana Tymińskiego o gwałt na służącej i grabież. Zapewne S. pozostał wyznawcą prawosławia również po przyjęciu przez Terleckiego unii, skoro w r. 1613 oblatował w księgach grodzkich łuckich antyunicką protestację szlachty wołyńskiej, zebranej na sejmiku deputackim. Już jako star. zygwulski (żygwulski) w Inflantach został obrany 30 VI 1614 na sejmiku inflanckim w Rydze pierwszym z trzech posłów, wysłanych do króla dla zatwierdzenia postanowień sejmiku. Prawdopodobnie utrzymywał kontakty z Kozakami Zaporoskimi, gdyż 5 V 1617 przysłano do niego z orszaku królewicza Władysława, przygotowującego się w Porczynie do wyprawy moskiewskiej, rtm. Michała Myszkę Chołoniewskiego z poleceniem, «aby od morskiej inkursyjej zatrzymał Kozaki». W l. 1618–20 był podstarościm białocerkiewskim z ramienia kaszt. krakowskiego Janusza Ostrogskiego i w r. 1618 dowodził jego oddziałami w walce z Tatarami. T.r. elekcyjny sejmik podkomorski woj. kijowskiego w Żytomierzu nakazał mu likwidację oddziału grasantów Andrzeja Olekszyca. S. wykonał zadanie pod Kotelnią, jednak wkrótce potem brat Olekszyca, Semen, odbił pod Kodnią jeńców i chorągwie; S. i szlachta kijowska 19 IX wnieśli skargę do ksiąg grodzkich żytomierskich w tej sprawie. Jako klient Ostrogskiego utrzymywał S. kontakty z Tomaszem Zamoyskim; klientami Ostrogskiego i jego spadkobiercy, woj. bracławskiego Aleksandra Zasławskiego, byli również bracia S-ego.
Na sejmiku woj. kijowskiego w Żytomierzu został S. obrany 11 XII 1618 posłem na sejm warszawski 1619 r.; sejm ten ustanowił go następnie rotmistrzem sowitym woj. kijowskiego. Mianowany 3 IX 1619 przez króla Zygmunta III jednym z komisarzy do zawarcia traktatu z Kozakami, uczestniczył w rokowaniach na Rastawicy pod Pawołoczą; w gronie komisarzy podpisał 8 X t.r. ugodę z przedstawicielami hetmana kozackiego Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego, a następnie na mocy komisji rastawickiej wziął udział w popisie wojska zaporoskiego pod Białą Cerkwią. W l. 1620–4 był w dalszym ciągu podstarościm białocerkiewskim, tym razem z ramienia następcy Ostrogskiego na starostwie, podczaszego kor. Stanisława Lubomirskiego. Sejm 1620 r. wyznaczył go powtórnie na rotmistrza sowitego woj. kijowskiego; zaciągnięta przez S-ego dwustukonna chorągiew kozacka uczestniczyła w obronie Chocimia w r. 1621, nie wiadomo jednak, czy S. zjawił się w obozie. Dn. 13 XII 1622 na sejmiku w Łucku został obrany posłem woj. wołyńskiego na sejm warszawski 1623 r.; wszedł na nim w skład dwóch komisji: do traktatów z komisarzami szwedzkimi oraz do uporządkowania spraw kozackich. Zapewne jako podstarości białocerkiewski został pozwany w lipcu 1624 przed Tryb. Kor. w Lublinie przez Hiacynta Zdaczkiewicza w sprawie o najazd na jego dom w Kryłowie, dokonany przez mieszczan białocerkiewskich. Na czele własnej chorągwi uczestniczył S. jesienią 1625 w kampanii hetmana pol. kor. Stanisława Koniecpolskiego przeciw Kozakom Marka Żmajły i 31 X t.r. wziął udział w bitwie nad jeziorem Kurukowskim. Dn. 6 XI podpisał postanowienia ugody kurukowskiej, a następnie wspólnie z kaszt. halickim Marcinem Kazanowskim, podkomorzym kijowskim Stefanem Niemiryczem i chorążym kijowskim Teodorem Jelcem spisał wojsko zaporoskie i zrewidował jego prawa. Jako rotmistrz uczestniczył w październiku 1626 w bitwie z Tatarami pod Białą Cerkwią; wspomniał go wtedy Jan Dobrocieski w wierszowanej „Relacyi prawdziwej pogromu pogaństwa pod Białą Cerkwią roku 1626 dnia 7 Octobra...” (Lw. 1626).
S. posiadał po ojcu część dóbr w woj. wołyńskim oraz Tetyjów w woj. bracławskim; w r. 1622 został pozwany przez Jana Tulkowskiego przed Tryb. Kor. w Lublinie o najechanie sąsiadującej z Tetyjowem Kaszperówki «i tam bydła, koni, owiec etc. pograbienie». Dn. 26 XI 1620 otrzymał w dożywocie nowo osadzone miasteczko Taborówka (Tabor, woj. kijowskie) nad Rastawicą, odłączone od star. białocerkiewskiego; w r. 1624 procesował się w Tryb. Kor. w Lublinie z Janem Wereszczaką i rodziną Kiewliczów o wydanie poddanych, zbiegłych do Taborówki z ich dóbr.
Wobec trudnej sytuacji wojsk polskich w Prusach Królewskich Zygmunt III, za radą Koniecpolskiego, zlecił S-emu na początku r. 1627 zwerbowanie na służbę przeciw Szwedom 2 tys. Kozaków nierejestrowych. Próby ich użycia nad Bałtykiem wywołały jednak opór starszego kozackiego Michała Doroszenki, który ostatecznie uniemożliwił przeprowadzenie zaciągu; mimo to S., przebywający z powodu choroby w Szkleniu, jeszcze 2 III 1627 zapewniał króla o zamiarze wyruszenia na Ukrainę i rozpoczęciu przygotowań do wymarszu. S. zmarł przed 20 V lub 5 XII 1627, kiedy Zygmunt III nadał (dwukrotnie) star. zygwulskie Mikołajowi Korffowi.
S. był dwukrotnie żonaty: z Aurelią Połubińską, córką podkomorzego lidzkiego Aleksandra i Anny Alemanówny, a następnie z Katarzyną Charlęską (Charlińską), córką kaszt. bracławskiego Jana i kasztelanki bracławskiej Anny z Siemaszków. Po śmierci S-ego wdowa poślubiła (najpóźniej w r. 1629) wojewodzica poznańskiego Jana Ostroroga; żyła jeszcze w r. 1636. Z obu małżeństw S. nie pozostawił potomstwa.
Boniecki, II 347, III 126; Niesiecki, VIII 621; PSB (Doroszenko Michał, Siemaszko Aleksander); Słown. Geogr. (Pawołocz, Taborów); Uruski, II 279, XIV 208; Urzędnicy, III/5, IX; Wolff, Kniaziowie lit.-rus., s. 377; Żychliński, XV 19–20; – Hetmani zaporoscy w służbie króla i Rzeczypospolitej, Red. P. Kroll i in., Zabrze 2010 s. 138, 156–60; Istorija ukraïns’koho kozactva. Narysy u dvoch tomach, Kyïv 2007 II (jako Szymkowicz T.); Kempa T., Wobec kontrreformacji. Protestanci i prawosławni w obronie swobód wyznaniowych w Rzeczypospolitej w końcu XVI i w pierwszej połowie XVII wieku, Tor. 2007; Levickij O., Južnorusskie archierei v XVI–XVII v., „Kievskaja Starina” R. 1: 1882 t. 1 s. 69, 85–6; Litwin H., Napływ szlachty polskiej na Ukrainę 1569–1648, W. 2000; tenże, Równi do równych. Kijowska reprezentacja sejmowa 1569–1648, W. 2009; Mazur K., W stronę integracji z Koroną. Sejmiki Wołynia i Ukrainy w latach 1569–1648, W. 2006; Pietrzak J., W przygaszonym blasku wiktorii chocimskiej. Sejm w 1623 r., Wr. 1987; Podhorodecki L., Raszba N., Wojna chocimska 1621 roku, Kr. 1979 s. 334; [Rec. Urzędnicy wołyńscy XIV–XVIII wieku. Spisy, Oprac. M. Wolski]: „Roczn. Hist.” R. 74: 2008 s. 274 (A. Kamieński); Roksolański Parnas. Polskojęzyczna poezja ukraińska od końca XVI do początku XVIII wieku, Cz. 2, antologia, Oprac. R. Radyszewśkyj, Kr. 1998 s. 106–9; Vinnyčenko O., Deputaty Koronnoho Trybunalu 1632–1647 rokiv, „Visnyk L’vivs’koho Universytetu”, Seria Istoryčna, T. 44: 2009 s. 326 (dot. brata, Krzysztofa); Zawadzki J., Papiery Połubińskich i ich dóbr, przechowywane w Archiwum Warszawskim Radziwiłłów, „Miscellanea Historico-Archivistica” T. 9: 1998 s. 20–2 (dot. przodków S-ego); – Arch. Jugo-Zap. Rossii, Č. I t. 1 s. 418, 422, Č. II t. 1 s. 116–49, 151, Č. III t. 1 s. 284–92, Č. VII t. 1 s. 290; Archeografičeskij Sbornik Dokumentov, IV 273–4; Baranovyč O., Zaljudnennja Ukraïny pered Chmel’nyččynoju. I. Volyns’ke voevodstvo, Kiev 1931 s. 32, 50, 56, 59, 73–4; Blanuca A., Materialy do rejestru zemel’nych kontraktiv volyns’koï šljachty (druha polovyna XVI st.), Kyïv 2005 s. 34, 67, 88, 99 (dot. rodziców S-ego); Opis aktovoj knigi Kievskago centralnago archiva, Kiev 1882 nr 13 s. 40, 67, 74, 1888 nr 2044 s. 22; Pisma Stanisława Żółkiewskiego kanclerza koronnego i hetmana, Wyd. A. Bielowski, Lw. 1861; Radziwiłł, Memoriale, I–III; Rus’ka (Volyns’ka) Metryka. Regesty dokumentiv koronnoï kancelariï dla ukraïns’kych zemel’ (Volyns’ke, Kyïvs’ke, Braclavs’ke, Černihivs’ke voevodstva) 1569–1673, Kyïv 2002; Sobieski J., Diariusz ekspedycyjej moskiewskiej dwuletniej królewicza Władysława 1617–1618, Oprac. J. Byliński, W. Kaczorowski, Opole 2010; Sumariusz Metryki Koronnej, Wyd. W. Krawczuk, S. Nowa, Kr. 1999 I; Svodnaja galicko-russkaja letopis’ s. 1600 po 1700 god, Wyd. A. S. Petruševič, L’vov 1874 s. 16–17, 19–20 (dot. brata, Jerzego); Vol. leg., III 355, 406, 447–8; Źródła Dziej., V 139, XXI 319, 364, 625; Žerela do istoriï Ukraïny-Rusy, L’viv 1908 VIII; – AGAD: Arch. Tyzenhauzów, sygn. E–197, Arch. Zamoyskich, nr 357, 746 k. 46; B. Czart.: rkp. 117 s. 801–19; B. Jag.: rkp. 211 k. 121v, 126v, 495–6v.
Andrzej Haratym