Solecka, zamężna Błotnicka, Waleria, pseud. i krypt. literackie: Waleria S., Waleria, pseud. teatralny: Róża Rafalska (1859 lub 1860–1889), literatka, aktorka. Była prawdopodobnie córką Jana Soleckiego (1832 – 4 IV 1861) księdza greckokatolickiego, administratora parafii Łopuszany w pow. złoczowskim.

Osierocona w dzieciństwie, wychowywała się S. u krewnych. Ukończyła z patentem seminarium nauczycielskie we Lwowie, po czym pracowała w szkole i dawała lekcje prywatne; rychło jednak porzuciła te zajęcia i wyjechawszy do Warszawy uczyła się aktorstwa u Jana Królikowskiego. Pod pseud. Róża Rafalska występowała najpierw w trupie Aleksandra Podwyszyńskiego; debiutowała w Poznaniu 10 I 1883 w komedii Z. Mellerowej „Fałszywe blaski”. W sezonie 1883/4 grała w teatrze poznańskim. Dn. 3 II 1885 wystąpiła po raz pierwszy we Lwowie – odtąd już pod własnym nazwiskiem panieńskim – w roli tytułowej w „Dziewicy Orleańskiej” F. Schillera. Grała potem m.in. Rozę w „Lilii Wenedzie” J. Słowackiego, a po wyjeździe ze Lwowa Gabrieli Zapolskiej przejęła po niej role kokot. Wg Stanisława Schnür-Pepłowskiego, S. była «istną ofiarą teatralnej manii», a jej niepowodzenia sceniczne wynikały «choćby tylko z powodu wadliwej w najwyższym stopniu wymowy». W r. 1886, po wyjściu za mąż za rzeźbiarza Tadeusza Błotnickiego (zob.), S. opuściła scenę.

Sukces, choć właściwie dopiero pośmiertny, przyniosła S-iej twórczość literacka, którą uprawiała, niemal wyłącznie, pod nazwiskiem panieńskim. Zaczęła, jak się zdaje, od wierszy, których jednakże, mimo pozytywnej o nich opinii («talent prawdziwy») Teofila Lenartowicza, nie ogłaszała drukiem. Publikowała natomiast, głównie w prasie galicyjskiej („Kurier Lwowski”, „Kurier Polski”, „Myśl”, „Nowa Reforma”, „Ruch”, „Świat” i in.) oraz w warszawskiej („Głos”, „Przegląd Tygodniowy”, „Świt”, „Wędrowiec”) obok drobnych artykułów opowiadania o tematyce współczesnej (także z życia ukraińskich chłopów i Żydów), które zwróciły na nią uwagę krytyki; jedno z opowiadań (Amor) odznaczono na konkursie „Kłosów”. Oddzielnie ogłosiła tylko kilka z nich: Sara (Lw. 1887, odb. z „Ruchu”), Ksiądz Nykoła (Kr. 1888), Krasula (W. 1889). Recenzenci podkreślali «realizm w najlepszym guście» (M. Morawski), prostotę, barwność stylu, zwięzłość narracji. Większy wybór opowiadań wyszedł staraniem męża niedługo po śmierci S-iej, również pod nazwiskiem panieńskim: On i Ona, Jej dziecko, Kraseńka, Różowy pokój, Amor, Moje pierwsze zamówienie, Horodyszcze. Nowele (Lw. 1890). Przedmową opatrzył go Henryk Sienkiewicz, stwierdzając «szczególną zdolność autorki do kreślenia obrazków rodzajowych, […] bystry zmysł obserwacyjny, […] dar plastycznego słowa, słowem, wszystkie przymioty wróżące doniosłą przyszłość». Również po śmierci i pod panieńskim nazwiskiem S-iej wyszła odznaczona na konkursie „Kuriera Warszawskiego” powieść współczesna Henryk Szczerba (Lw. 1890), inną, pt. Partia szachów, drukowała krakowska „Myśl” (1893). Jedna z jej nowel (Kraseńka) została przełożona na język ukraiński i drukowana w czasopiśmie „Narodnyj Časopys” (1891). S. zmarła w Krakowie 21 III 1889 przy porodzie. Została pochowana na cmentarzu Rakowickim.

W małżeństwie z Tadeuszem Błotnickim miała syna Jerzego, który zmarł młodo.

Portret S-iej przez Włodzimierza Tetmajera (olej., wł. Muz. Hist. w Kr.) i Leona Wyczółkowskiego (pastel, wł. Muz. im. Wyczółkowskiego w Bydgoszczy); Rzeźby S-iej przez Tadeusza Błotnickiego: gips 1885 (wł. Muz. Narod. w Kr.) oraz pomnik na grobie na cmentarzu Rakowickim; – Estreicher w. XIX, Wyd. 2, II 386, III 380, VIII 134, 440; W. Enc. Ilustr., VII–VIII 953 (podob.); Słownik pseudonimów pisarzy polskich XV w. – 1970 r., Red. E. Jankowski, Wr. 1996 IV; Słown. Teatru Pol., (bibliogr., ikonogr.); Boniecki, XVII 193; Cyrankiewicz, Przewodnik po cmentarzach Krakowa; – [Fijałkowski R.] Koryzna W., Pamiętnik sceny narodowej w Wielkopolsce do roku 1888, P. 1888 s. 155; Gawalewicz M., Kronika tygodniowa, „Tyg. Ilustr.” 1889 nr 327 (podob.); Pepłowski S., Teatr polski we Lwowie (1881–1890), Lw. 1891; [Pietkiewicz A.] R., Waleria z Soleckich Błotnicka, „Kłosy” 1889 nr 1241 s. 237 (podob.); Raszewski Z., Zapolska – pisarka teatralna, w: Zapolska G., Dramaty, Wr. 1960 I s. CVIII–CIX; [Rec. Krasuli]: Chmielowski P., Literatura dla ludu, „Ateneum” T. 4: 1891 s. 560–1; [Rec. Księdza Nykoły]: [Morawski M.] Ks. M. M., „Przegl. Powsz.” T. 21: 1889 s. 260–1; [Rec. On i ona…]: [Biegeleisen H.] H. B., „Prawda” 1890 nr 17, Ehrenberg J. K, „Bibl. Warsz.” 1890 t. 2 s. 476–8, Nitman K. J., „Ateneum” T. 2: 1890 s. 555–7; Sienkiewicz H., Nowele Walerii Soleckiej. Przedmowa, w: tegoż, Dzieła, W. 1951 XLVI 91–6; Urbański A., Korespondencje, „Echo Muz., Teatr. i Artyst.” 1885 nr 82; [Zapolska G.], Echa warszawskie, „Przegl. Tyg.” 1889 nr 13; Zawialska M., „Świt” Marii Konopnickiej, Wr. 1978; Zyga A., Krakowskie czasopisma literackie drugiej poł. XIX w., Kr. 1983; – Romanowiczówna Z., Cienie, Lw. 1930 s. 121–4 (m.in. cytat z listu T. Lenartowicza do autorki); Schematismus universi venerabilis cleri archidioecesos metropolitanae greco catholicae Lepoliensis pro anno Domini 1858, Leopoli [1858]; toż 1862; Wielkie serce. Korespondencja Kornela Ujejskiego z rodziną Młodnickich, W. 1992 II; – Nekrologi z r. 1889: „Czas” nr 69, „Głos” nr 13; – IBL PAN: Kartoteka bibliogr. (A. Bara).

Rościsław Skręt