Sokołowska-Majerska Wanda (1912–1987), rzeźbiarka. Ur. 12 XII we wsi Mamiany (pow. wiłkomierski) w rodzinie szlachty zagrodowej, była córką Nikodema i jego drugiej żony Zofii z Borkowskich; jej ojciec i dziadek zajmowali się kowalstwem i metaloplastyką.
Z powodu ciężkich warunków materialnych (straciła ojca w wieku 3 lat) S.-M. nie uczęszczała do szkoły, w l. dwudziestych przyjechała do rodziny do Warszawy, gdzie pracowała dorywczo jako pomoc domowa. Następnie została modelką w tamtejszej ASP. Wkrótce zaczęła sama rzeźbić, została uznana przez prof. Tadeusza Breyera za «samorodny talent» i w l. 1936–9 uczyła się w ASP (jako eksternistka) rzeźby pod kierunkiem Breyera, a także u Edwarda Wittinga. W okresie tym wykonała popiersia znanych osobistości, śpiewaczek Opery Warszawskiej: Sławy Orłowskiej-Czerwińskiej, Wandy Wermińskiej i dyrektora Opery Ryszarda Orłowskiego (były eksponowane w gmachu Opery). W czasie drugiej wojny światowej, którą przeżyła w Warszawie, rzeźbiła na zamówienia portrety w popiersiach i całej postaci. W r. 1944, po powstaniu warszawskim zamieszkała w Krakowie. W r. 1945 przeniosła się do Zielonej Góry. W r. 1946 została członkiem Związku Polskich Artystów Plastyków (ZPAP). Dn. 27 VI 1949 wyszła za mąż za artystę malarza Juliusza Majerskiego. W l. 1945–52 prowadziła działalność popularyzatorską z zakresu sztuki (prelekcje, spotkania autorskie) w Zielonej Górze i w domach Funduszu Wczasów Pracowniczych w różnych wypoczynkowych miejscowościach. W l. 1949–52 była członkiem Komisji Kulturalno Oświatowej w zielonogórskiej Pow. Komisji Związków Zawodowych.
S.-M. uprawiała rzeźbę alegoryczną i rodzajową, np.: Posąg Zwycięstwa (gips, 1947, zakupiony przez organizatorów Dni Winobrania na nagrodę dla zwycięzców w wyścigu motocyklowym), Alegoria Warszawy (grupa z powstania warszawskiego, gips, wyst. 1948), rzeźby dekoracyjne dla pawilonu «Człowiek» na Wystawę Ziem Odzyskanych we Wrocławiu w r. 1948. Głównie jednak zajmowała się rzeźbą portretową, były to m.in.: Popiersie Tadeusza Kościuszki (gips, wyst. 1947), Głowa dziekana (gips), Autoportret (gips) – obie rzeźby nagrodzone w r. 1947 przez Min. Kultury i Sztuki, Głowa (gips, nagroda w r. 1948 na II wystawie Plastyków Lubuskich w Gorzowie), Głowa p. Sławka (nagroda w r. 1949 na III Wystawie Artystów Lubuskich w Gorzowie), Głowa Ludwika Solskiego (gips, 1949, wł. Muz. Narod. w Krakowie). Wykonała serię popiersi portretowych przodowników pracy z zielonogórskich fabryk: Portret Marii Idczak, Obywatela Puczka, Głowa przodownika Góściniaka. Brała udział we wszystkich wystawach Artystów Plastyków Ziemi Lubuskiej organizowanych w Zielonej Górze i w Gorzowie w l. 1947–9, 1950. W okresie tym miała też kilka wystaw indywidualnych: w r. 1947 w Muz. Miejskim w Zielonej Górze i w Muz. w Gorzowie, w l. 1949–50 na Wystawie Objazdowej (m.in. w Poznaniu, Krakowie, Gorzowie, Międzyrzeczu), w r. 1950 w Zielonej Górze (w sali Miejskiej Rady Narodowej).
W r. 1952 S.-M. wróciła do Warszawy, w r. 1953 z przydziału Min. Kultury i Sztuki otrzymała mieszkanie i pracownię w zrujnowanym domu przy ul. Królewskiej, a po rozebraniu tego budynku mieszkanie z pracownią przy ul. Kinowej 16 (gdzie mieszkała do końca życia). W Warszawie wykonywała rzeźby i popiersia, które dzięki zakupom (głównie Min. Kultury i Sztuki), znalazły się w instytucjach i zbiorach państwowych, m.in.: Popiersie Stefana Czarnieckiego (gips, 1956, wł. Muz. Wojska Pol. w Warszawie), Popiersie Stefana Żeromskiego (gips, wł. Dom Zdrojowy, Nałęczów), Strażak z kijem w ręku (gips, wł. Szkoła Oficerska Pożarnictwa w Warszawie), Na barykady (gips, dar ZBoWiD–u dla Muz. Wolności w Kopenhadze). Rzeźbiła postacie dzieci, np. Dziecko ze żłobka fabrycznego (gips). Wykonywała również chętnie drobne rzeźby i miniatury portretowe (w zbiorach prywatnych rodziny S-iej-M-iej znajdują się drobnych rozmiarów wykonane w gipsie: Głowa Józefa Sokołowskiego (brata artystki, z ok. 1970), Wenus, Madonna z dzieckiem, Radiotelegrafista, Grupa trojga bawiących się dzieci, Głowa Chopina, Głowa papieża Jana XXIII. W późnym okresie twórczości rzeźbiła i odlewała w gipsie naturalnych rozmiarów postacie tancerzy i tancerek oraz pary taneczne (po śmierci artystki przekazane przez rodzinę do Państwowego Zespołu Pieśni i Tańca «Mazowsze» im. Tadeusza Sygietyńskiego w Otrębusach koło Warszawy; obecne miejsce ich przechowywania nieznane).
S.-M. brała udział w licznych wystawach okręgowych i ogólnopolskich ZPAP w Warszawie m.in.: w r. 1950 w wystawie «Plastycy w walce o pokój», w r. 1953 w wystawie «X lat Ludowego Wojska Polskiego», w r. 1958 w wystawie «Rzeźba warszawska 1945–58», w r. 1960 w wystawie «Rzeźba polska 1945–1960». Wystawiała także swe prace w r. 1960 na Wystawie Otwartych Drzwi w warszawskich Łazienkach, w l. 1961–2 w wystawie «Polskie Dzieło Plastyczne XV PRL», w r. 1967 w wystawie «Matka i Dziecko» (w Galerii Rzeźby ZPAP), a w r. 1960 na XVI Ogólnopolskiej Wystawie Plastyki w Radomiu, w r. 1964 wzięła udział w wystawie polskich plastyków w Belgradzie. W r. 1972 uzyskała emeryturę specjalną dla Zasłużonych Twórców Kultury Polskiej. Pracowała nad swoimi rzeźbami do końca życia. Zmarła 14 VII 1987. Została pochowana na cmentarzu Północnym w Warszawie, na jej grobie ustawiono rzeźbę jej autorstwa: Szukam prawdy (brąz, skradziona, inny odlew w brązie znajduje się w Muz. Rzeźby w Orońsku).
W krótkotrwałym (rozwód) małżeństwie z Juliuszem Majerskim S.-M. nie miała potomstwa.
Prace S-iej-M-iej znajdują się w zbiorach: Muz. w Kozłówce, Muz. Historycznego m. Krakowa, Muz. w Krośnie, Muz. Narod. w Poznaniu, Gabinetu Rycin UW; Muz. Rzeźby w Orońsku posiada 21 rzeźb S.-M-iej (20 rzeźb gipsowych i ceramikę Ryba, wszystkie przekazane bezpłatnie przez rodzinę artystki 31 VIII 1987).
Słownik Artystów Plastyków Okręgu Warszawskiego ZPAP 1945–1970, W. 1972; Matka i Dziecko. Wystawa rzeźb (Katalog), Galeria Rzeźby, Warszawa ul. Marchlewskiego, W. 1967; Polskie dzieło plastyczne, XV PRL (Katalog), Muz. Narod., W. 1961–2; – Ciesielski W. J., Z wizytą w pracowni znanej rzeźbiarki Wandy Sokołowskiej, „Głos Wpol.” 1950 nr 348 (z 19 XII); Dawid A., Warsztat artystki rzeźbiarki w Zielonej Górze, „Głos Wpol.” 1948 nr 160 (dodatek); Felchnerowski A., Plastyka lubuska 1945–1952. Materiały do monografii, Zielona Góra 1989; Greb H., W pracowniach plastyków Zielonogórskich, „Słowo Pol.” 1947 nr 267; Nowiny z Zielonej Góry. Dobra wystawa o której nikt nie wiedział, tamże nr 271; Wystawa prac artystki rzeźbiarki Sokołowskiej w Zielonej Górze „Gazeta Lubuska” 1950 nr 32; Wystawa prac rzeźbiarki lubuskiej w Zielonej Górze, „Kur. Wpol.” 1950 nr 39; – Z pracowni zielonogórskiej rzeźbiarki…, „Słowo Pol.” 1950 nr 105; – „Dzien. Bałtycki” (Gdynia) 1953 nr 53; „Express Pozn.” 1949 nr 26, 1950 nr 175, 1953 nr 42 (wyd. A); „Głos Wpol.” 1950 nr 102; „Rzeczpospolita” 1950 nr 114; „Życie Warszawy” 1987 nr 168 (nekrolog); – IS PAN: Pracownia Plastyki Współczesnej; – Dokumenty, wycinki z prasy, materiały w posiadaniu Haliny Michniewskiej (żony siostrzeńca artystki) w W., m.in. życiorys Wandy Sokołowskiej, autorstwa Haliny Michniewskiej z 1 VIII 1987 (mszp.), autobiografia S-iej-M-iej z ok. r. 1952 (mszp.).
Urszula Leszczyńska