Stromfeld (Stromfeldt) Wilhelm (1832–1913), farmaceuta, powstaniec styczniowy.

Ur. 10 VI w Końskich (pow. opoczyński) w rodzinie wyznania ewangelicko-augsburskiego, prawdopodobnie posiadającej legitymowane szlachectwo. Był najstarszym synem Karola Henryka (ok. 1809–1854) i Anieli z Kulczyńskich (wg E. Szulca z Kałużyńskich, wg „Kur. Warsz.” [1843 nr 127] z Kałczyńskich, zm. 1843). Miał braci: Alfonsa Józefa (ur. 1834), urzędnika Komisji Rządowej Przychodów i Skarbu, Aleksandra Macieja (1840–1921), po r. 1864 lekarza w Zakroczymiu, od r. 1872 w Mławie, a od r. 1882 w Warszawie, Władysława (ur. 1836), asesora Sądu Poprawczego w Kaliszu, i Bolesława (ur. 1838), administratora majątku ziemskiego, oraz siostrę Anielę (ur. ok. 1843). Miał też braci przyrodnich: Czesława (ur. 1851) i Karola (ur. ok. 1855) z drugiego małżeństwa ojca z Emilią Lucyną z Frybenów (ur. ok. 1827). Ojciec S-a Karol Henryk pochodził z niemieckiej rodziny mieszczańskiej z Hamburga. Po ukończeniu 4 IV 1831 studiów medycznych z tytułem doktora medycyny i chirurgii na uniw. w Getyndze przybył w maju t.r. do Warszawy, aby nieść pomoc rannym powstańcom. Pracował w szpitalu wojskowym w Pałacu Krasińskich, ale już 18 V został skierowany do obozu wojskowego nr 1 pod Powązkami; w sierpniu był lekarzem w szpitalu w koszarach kirasjerskich, a od września w szpitalu w Domu Krzemińskiego przy ul. Brackiej nr 1588–1589, w którym leczono głównie chorych na cholerę. Zwolniony na własną prośbę 15 XII, pracował od marca 1832 do lutego 1834 w Głównym Szpitalu Ujazdowskim. Po otrzymaniu w sierpniu 1834 stopnia lekarza drugiej klasy oraz prawa do samodzielnej praktyki lekarskiej, przeniósł się do Końskich. W maju 1839 zamieszkał w Szydłowcu, gdzie w tamtejszym szpitalu objął stanowisko lekarza miejskiego. Dn. 8 VI 1842 otrzymał nominację na lekarza obwodu opoczyńskiego; odtąd pracował w lazarecie pułkowym w Opocznie. W mieście tym zmarł 21 XI 1854.

S. wychowywany był w duchu polskiego patriotyzmu. Prawdopodobnie ukończył gimnazjum w Piotrkowie, a następnie w r. 1855 Szkołę Farmaceutyczną w Warszawie. Zamieszkał w Krośniewicach, gdzie w r. 1856 otworzył aptekę. Po śmierci ojca wspierał materialnie młodsze rodzeństwo i macochę. Dn. 14 V 1860, zgodnie z zaleceniem powiatowych władz lekarskich i magistratu krośniewickiego, aby aptekarze walczyli z pokątną sprzedażą medykamentów, przeprowadził rewizję wszystkich «handlów korzennych» i kramów targowych w miasteczku, dokonując konfiskat. Po wybuchu powstania styczniowego zaangażował się w działalność cywilnej organizacji pow. gostynińskiego i wspierał finansowo walczące oddziały. W r. 1864 powstańczy naczelnik pow. gostynińskiego Józef Handelsman mianował go naczelnikiem m. Krośniewice. W kwietniu t.r. w domu S-a przeprowadzono rewizję, ale na jego związki z powstaniem nie znaleziono dowodów. Latem, wobec niedostatecznych dochodów z apteki, S. sprzedał ją farmaceucie Aleksandrowi Stankiewiczowi. Z powodu ciągłych podejrzeń policji przekazał funkcję naczelnika Krośniewic urzędnikowi magistratu Aleksandrowi Miziurskiemu i wyjechał z rodziną do Warszawy. Tam jednak aresztowano go pod zarzutem kontaktów z powstańcami i finansowania ich oddziałów. Po zapłaceniu 50 rb. grzywny został 4 VII zwolniony i objęty nadzorem kuratora. Ponownie aresztowany pod koniec t.r. pod zarzutem przynależności do powstańczej organizacji pow. gostynińskiego, długo nie przyznawał się do stawianych zarzutów, ale potwierdził je po konfrontacji z uwięzionymi współpracownikami. Dn. 21 I 1865 został skazany na cztery miesiące więzienia w twierdzy Modlińskiej. Po wyjściu na wolność mieszkał nadal w Warszawie. Zmarł tamże 23 VI 1913, został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim.

Do powstania przystąpili również bracia S-a oraz jego macocha. Aleksander był lekarzem w oddziale ppłk. Michała Zielińskiego; w r. 1864 został uwięziony w warszawskiej Cytadeli. Bolesław walczył w partiach płk. Apolinarego Kurowskiego i gen. Edmunda Taczanowskiego; dwukrotnie ranny dostał się do niewoli i również był więziony w warszawskiej Cytadeli; po wyjściu na wolność przedostał się do rodziny ojca w Getyndze. Podejrzewany o sprzyjanie powstaniu Alfons został zwolniony ze służby i w październiku 1863 wysłany pod konwojem do Pskowa, a następnie osiedlony w Siemienowie (gub. niżnogorodzka) do czasu «uspokojenia kraju». Macocha S-a była w powstaniu kurierką i emisariuszką Rządu Narodowego; utrzymywała łączność między organizacją powstańczą Warszawy (m.in. Aleksandrem Waszkowskim) a walczącymi oddziałami, kilkakrotnie kontaktowała się z Józefem Hauke-Bosakiem. Poszukiwana przez policję, zbiegła za granicę, ale na początku r. 1865 wystąpiła do namiestnika Teodora Berga z prośbą o łaskę carską; wróciła do kraju, prawdopodobnie do swych nieletnich synów.

Szulc, Cmentarz Ewangelicko-Augsburski; – Giedroyć F., Służba zdrowia w dawnym Wojsku Polskim, W. 1927 s. 513 (dot. ojca S-a, Karola Henryka); Józefecki J., Stasiak P., Dzieje miasta i okolic. Od średniowiecza do 1945 r., Krośniewice 2005; Korzeniowski P., Z dziejów apteki w Krośniewicach i Muzeum nad Apteką (mszp. pracy magisterskiej z r. 1981 w Zakł. Hist. Med. i Farmac. Inst. Akad. Med. w Ł.); Maliszewski J., Powstanie styczniowe. Notatki biograficzne uczestników z oryginalnymi ilustracjami, W. 1932; Szulc E., Kartoteka protestantów uczestników powstania styczniowego, (rkp. w posiadaniu autora); tenże, Kobieta ewangeliczka w dobie powstania styczniowego, „Kalendarz Ewang. na r. 1966” (W.) 1965 s. 127–8; tenże, Nowe materiały biograficzne dotyczące farmaceutów uczestników powstania styczniowego, „Farmac. Pol.” R. 23: 1967 nr 1 s. 13; – Proces R. Traugutta; – Muz. im. Jerzego Dunin-Borkowskiego w Krośniewicach: Akta apteki S-a oraz odpisy dok. dot. S-a, przekazane przez Piotra Stasiaka;

Bibliogr. dot. Aleksandra Stromfelda: Słown. lek. pol. XIX w.; – Pawiński J., Życiorysy kandydatów na członków honorowych Tow. Lek. Warsz., „Pam. Tow. Lek. Warsz.” R. 113: 1917 s. 115; Szulc E., Protestancka młodzież akademicka lat 60-tych ubiegłego wieku, „Kalendarz Ewang. na r. 1967” (W.) 1966 s. 151; – Białokur F., Materiały do historii służby zdrowia w powstaniu styczniowym, „Lekarz Wojsk.” R. 9: 1928 t. 11 nr 3–4 s. 320; Złota Księga Korpusu Sanitarnego Polskiego 1797–1918, Oprac. L. Zembrzuski, W. 1927 s. 96 (fot.); – Wspomnienie pośmiertne: „Gaz. Lek.” 1922 nr 2 s. 40 (J. Pawiński).

Janusz Wojtasik