Krzyżanowski Władysław (poł. XIX w.), spiskowiec i zesłaniec. Pochodził z gub. grodzieńskiej, z niezamożnej rodziny szlacheckiej. Ok. r. 1850 studiował prawo na uniwersytecie w Petersburgu. W początku 1855 r. został aresztowany w Warszawie. Wg danych Komisji Śledczej prowadził wtedy «życie bezczynne». Posądzano go o przynależność «do buntowniczego spisku» i kolportaż zagranicznej prasy. Został wówczas zesłany pod nadzór policji do gub. permskiej. Powrócił do kraju zapewne na skutek amnestii. Ok. r. 1859 zaczął układać sztukę pt. Trochu prawdy, osnutą na tle wspomnień uniwersyteckich, która pozostała w rękopisie. W t. r. z inicjatywy J. I. Kraszewskiego wyjechał za granicę i podobno przesyłał z Francji, Włoch i Niemiec «artykuły o sztukach pięknych» do „Gazety Codziennej”. W Paryżu kontaktował się z L. Mierosławskim i S. Elżanowskim. W początku 1861 r. znalazł się znowu w Warszawie. Po wypadkach lutowych t. r. podjął energiczną agitację wśród rzemieślników, usiłując zawiązać wśród nich «Czarne Bractwo», czy też «Bractwo Czynu», z celem doprowadzenia do wybuchu zbrojnego w najbliższej przyszłości. Dyrekcja Konstabli współdziałająca z Delegacją Miejską pomawiała go, w dobrej wierze, lub nie, o uprawianie prowokacji.
W nocy na 27 III 1861 r. K. aresztowany został przez konstabli i wydany w ręce policji, po czym osadzony w cytadeli. Dn. 13 IV przewieziono go do Modlina. W czasie z górą rocznego więzienia najmniej dwukrotnie zamykany był karnie w lochu. Decyzją namiestnika z 18 VII 1862 r. został zesłany bez sądu na Syberię, «jako podejrzany o przestępstwa polityczne». W czasie pobytu w Irkucku trafił znów do celi «sekretnej» z powodu pośredniczenia w nielegalnej korespondencji zesłańców. Zapewne w związku z tym wyprawiony został «gdzieś na Jakuty». Po powrocie do Irkucka «jakiś czas był urzędnikiem, później prywatnie zajmował się adwokaturą»; tamże ożenił się i zmarł. W l. 1868–72 matka lub siostra daremnie zabiegały o dozwolenie mu na powrót do kraju. W wielu wspomnieniach z r. 1861 niesłusznie rzucono cień na K-ego jako na prowokatora.
Fot. w Muz. Wojska Pol.; – Kieniewicz S., Czarne Bractwo, „Roczn. Warsz.” 1962; tenże, Notatnik W. K-ego z 1861 r., „Roczn. Warsz.” 1964 (bibliogr.).
Stefan Kieniewicz