INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Wojciech (Leon Wojciech) Opaliński h. Łodzia     

Wojciech (Leon Wojciech) Opaliński h. Łodzia  

 
 
Biogram został opublikowany w 1979 r. w XXIV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Opaliński Leon Wojciech h. Łodzia (1708–1775), wojewoda mazowiecki, potem sieradzki. Był prawnukiem Jana, woj. poznańskiego (zob.), synem Franciszka Antoniego (zm. 1713), starosty gniewkowskiego, i Anny z Proskich (zm. 1736), która owdowiawszy wyszła za mąż za Wojciecha Rydzyńskiego, kaszt. lędzkiego. W r. 1718 studiował na Uniw. Krak. W r. 1733 podpisał z woj. kaliskim elekcję Stanisława Leszczyńskiego, a następnie jako konsyliarz woj. kaliskiego przystąpił 5 XI 1734 do konfederacji dzikowskiej. W połowie lat pięćdziesiątych związał się ze stronnictwem francuskim i jego szefem Janem Klemensem Branickim. W r. 1755 był deputatem z woj. sieradzkiego na Trybunał Kor. i z ramienia stronnictwa patriotycznego został jego marszałkiem (6 X). W r. 1757 minister pełnomocny francuski F. M. Durand wyjednał dla O-ego u dworu obietnicę nadania woj. mazowieckiego, którego jednak (gdy się zwolniło w r. 1759) nie otrzymał. Nie przyjął natomiast woj. poznańskiego. Jeszcze miał widoki na woj. kaliskie (1760), ale po zakończeniu ostatecznych rozgrywek został bez godności senatorskiej. Po tych niepowodzeniach związał się z «familią» Czartoryskich i w r. 1764 podpisał z ziemią czerską elekcję Stanisława Poniatowskiego. Sejmik lipieński ziemi dobrzyńskiej 29 X 1764 polecał O-ego względom nowego króla. Dn. 15 XII 1764 otrzymał urząd woj. mazowieckiego, a w r. 1765 Order Św. Stanisława. Brał udział w obradach nad reformą Rady Senatu w r. 1765. Pod naciskiem króla zrzekł się woj. mazowieckiego na rzecz Pawła Mostowskiego, a 15 V 1766 dostał w zamian woj. sieradzkie. Z transakcji tej nie bardzo był zadowolony, co wpłynęło na ochłodzenie jego stosunków z dworem. Sejm 1766 r. wyznaczył O-ego na rezydenta przy boku królewskim w czasie od 1 I – 31 III 1767. Nie przybył na zaproszenie Karola Radziwiłła w lipcu 1767 do Radomia. Dopiero później przystąpił z woj. poznańskim i kaliskim do generalnej konfederacji radomskiej. W połowie września 1768 Ernest Strachwicz, archidiakon wrocławski, z pomocą Kiettlicza, landrata pow. byczyńskiego i kluczborskiego, przy współudziale oddziałów wojska pruskiego, najechał na graniczne majątki star. bolesławskiego i zagarnął wsie: Golę i Wójcin nad Prosną. Manifest O-ego, podany do grodu wieluńskiego 10 X, oraz interwencja u G. Benoîta nic nie pomogły.

O. był, obok Katarzyny Sapieżyny i Piotra Pawła Sapiehy, jednym z głównych, choć bardzo ostrożnych i mocno zakonspirowanych, organizatorów i przywódców konfederacji barskiej w Wielkopolsce. Wziął udział w zjeździe poznańskim, na którym 5 VIII 1769 złożył senatorską przysięgę na wierność konfederacji. Wspierał ją swą radą, pieniędzmi i bronią. W październiku t. r. Antoni Sułkowski umieścił go na przesłanej ambasadorowi M. Wołkońskiemu liście «największych wrogów», wraz z propozycją nałożenia nań 1000 czerwonych zł kontrybucji. W marcu 1770, już po zajęciu Poznania przez Rosjan, Kazimierz Raczyński i Józef Mielżyński, za zgodą ambasadora Wołkońskiego, podnieśli ją do 6000 czerwonych zł (108 000 złp.). O. załamał się i w obawie represji osobistych oraz sekwestru dóbr złożył 19 IV w Poznaniu na ręce płka K. Rönnego reces, ale odrzucił pierwszą jego redakcję, głoszącą potępienie Baru i pochwałę gwarancji. Rönne zaproponował wówczas O-emu 5000 czerwonych zł za odciągnięcie od konfederacji marszałka Ignacego Malczewskiego. Po wyrażeniu pozornej zgody O. zwolniony z aresztu domowego, nie mając zamiaru spełnić wymuszonych zobowiązań, schronił się na Śląsk, a następnie zamieszkał w nadgranicznej Wschowie. Rönne z zemsty obrabował dwory i pałace O-ego z cenniejszych przedmiotów oraz splądrował jego majątki i gospodarstwa poddanych. O. interweniował u króla, a ten z kolei u ambasadora. Sprawa O-ego była jedną z tych, które przyczyniły się do odwołania Rönnego po 15 miesiącach krwawej pacyfikacji Wielkopolski. Król nadał O-emu 20 IV 1771 Order Orła Białego. W t. r. po obsadzeniu przez Prusaków znacznej części Wielkopolski O., by zapobiec ich zdzierstwom, zwracał się kilkakrotnie do Józefa Zaremby z nierealną zresztą zupełnie prośbą rugowania Prusaków i obsadzenia tych terenów przez oddziały konfederackie. Nie przyjął zaproszenia Zaremby do wzięcia udziału w grudniowym zjeździe wschowskim, na którym Zaremba został marszałkiem wielkopolskim. Sejm rozbiorowy 1773–5 r. powołał O-ego do dwóch komisji: dla rozsądzenia spraw majątkowych klasztoru Benedyktynów w Lubiniu oraz dla uregulowania pretensji kredytorów Piotra Potockiego, starosty śniatyńskiego.

O. posiadał ogromne dobra, głównie w woj. poznańskim: klucze Opalenicę (z Jastrzębnikami, Zdrojami), Grodzisk (z Bukowcem, Chrustowem, Piaskami, Ujazdkiem, Doktorowem, Kobylnikami), największy z nich Sieraków (z przeszło 25 wsiami i 20 osadami) i in. w woj. mazowieckim, kaliskim, sieradzkim (Pytowice, Wroniawy, Lipicze). Żona Teresa z Potockich (zm. 30 X 1778), siostra osławionego Mikołaja, starosty kaniowskiego, wdowa po Jerzym Warszyckim, woj. łęczyckim (poślubiona w r. 1743), wniosła mu w r. 1744 niegrodowe starostwo bolesławskie w ziemi wieluńskiej, jedno z największych w prowincji wielkopolskiej. W Opalenicy rozpoczął O. budowę zamku na miejscu starego zniszczonego, ale nie dokończył jej z powodu śmierci. Zmarł w Opalenicy 24 III 1775, jako ostatni z rodu Opalińskich.

Do pozostałej po O-m fortuny wystąpiło z prawami spadkowymi wiele rodzin z całej Rzpltej. Proces ciągnął się prawie sto lat, a zakończył się tym, że największe klucze: opaliński, grodziski, a następnie sierakowski i in., dostały się w ręce niemieckie.

                                        

Portret (olej.) nad marmurową tablicą epitafialną w kościele pobernardyńskim w Grodzisku; – Estreicher; Finkel, Bibliografia; Wojtkowski A., Bibliografia historii Wielkopolski, P. 1938; Słown. Geogr., II 840, VII 541; Święcki T., Historyczne pamiątki znamienitych rodzin i osób dawnej Polski, W. 1858 I; Dworzaczek: Uruski; Żychliński, VI, XVII 236; Elektorowie; Kohte J., Verzeichnis der Kunstdenkmäler der Provinz Posen, Berlin 1896 III 69; – Askenazy Sz., Dwa stulecia XVIII i XIX, W. 1910; Goldberg J., Stosunki agrarne w miastach ziemi wieluńskiej w 2 poł. XVII i w XVIII w., Ł. 1960; Jaraczewski M., Genealogia domu Opalińskich, W. 1827; Kobierzycki J., Przyczynki do dziejów ziemi sieradzkiej, W. [1915] II 90; Konopczyński W., Konfederacja barska, W. 1936–8 I–II; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, W. 1909–11; Łoza, Hist. Orderu Orła Białego; Łukaszewicz J., Krótki opis historyczny kościołów… w dawnej diecezji poznańskiej, P. 1859 II 456, 458; Skałkowski A. M., Józef Szułdrzyński, P. 1939; Szczygielski W., Konfederacja barska w Wielkopolsce 1768–1770, W. 1970; Zielińska T., Magnateria polska epoki saskiej, Wr. 1977; –  Elektorów poczet; Korespondencja Józefa Andrzeja Załuskiego, Wr. 1967; Księgi Referendarii Koronnej z drugiej połowy XVIII w., W. 1955 I; Lauda sejmików ziemi dobrzyńskiej, Kr. 1887; [Lipski J.], Notaty generała brygady wielkopolskiej kawalerii narodowej z lat 1775–1778, Drezno 1871 s. 21; Listy nad wypadkami politycznymi w Polsce pisane w l. 1763 i 1766, P. 1846 s. 91; Listy Wojciecha Jakubowskiego do Jana Klemensa Branickiego, W. 1882 s. 70; Lubomirski S., Pamiętniki, Lw. 1925; Materiały do dziejów genezy Rady Nieustającej, Kr. 1917; Vol. leg., VII 124, 222, VIII 242, 255, 301; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V 10872 (listy O-ego), Arch. Roskie XV 15, XXXVII 107, Rel. Grodz. Wieluń nr 22 k. 454, nr 24 k. 847–8, B. Narod, rkp.: 36, Zbiór Branickich z Suchej 64/81 k. 70; Arch. Bernardynów w Kr.: W. 49, Nekrolog bernardynów w Grodzisku; Arch. Państw. w P.: Rel. Grodz. Poznań 1124 k. 358, IX 588 (Maj. Opalenica i Grodzisk, niewykorzystane); B. Czart.: rkp. 679; B. Kórn.: rkp. 2116, 235 (stara sygn., listy O-ego); B. Ossol.: rkp. 11832 (listy O-ego); – Odpisy w posiadaniu autora ze zbiorów: B. Krasińskich: rkp. 3259, Pozn. Tow. Przyj. Nauk: rkp. nr IX 4a, nr X A 5.

Wacław Szczygielski

 

 
 

Powiązane zdjęcia

   
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Józef Rufin Wybicki

1747-09-29 - 1822-03-10
pisarz
 

Jędrzej Kitowicz

1728-11-25 - 1804-04-03
historyk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Paweł Pater

1656 - 1724-12-07
matematyk
 

Jakub Kabrun

1759-01-09 - 1814-10-24
bibliofil
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.