INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Wojciech Slaski h. Grzymała  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1997-1998 w XXXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Slaski (Śląski) Wojciech h. Grzymała (1585–1653), jezuita, rektor, kapelan Jana Kazimierza. Pochodził z Mazowsza.

Po ukończeniu retoryki w szkołach jezuickich, prawdopodobnie w Pułtusku, wstąpił S. do zakonu jezuitów 27 VII 1607. Nowicjat odbył w Wilnie przy kościele św. Ignacego (1607–8). Następnie uczył 5 miesięcy syntaksy w bliżej nieznanym kolegium. Od jesieni 1608 studiował pod kierunkiem Jana Grużewskiego filozofię w Akad. Wil.; po pożarze Wilna w r. 1610 ukończył ją w Pułtusku (1610–11). Studia teologiczne odbył w Nieświeżu (1611–13) i Wilnie (1613–15), gdzie na przełomie l. 1614 i 1615 przyjął święcenia kapłańskie. W r. 1615 został S. profesorem teologii moralnej w seminarium diec., prowadzonym przez jezuitów w Pułtusku (1615–16), a następnie odbył roczne studium duchowości i prawa zakonnego (tzw. trzecią probację) w Nieświeżu pod kierunkiem Michała Ortiza (1616–17). W l. 1617–18 pełnił funkcję kaznodziei świątecznego w kościele św. Kazimierza w Wilnie, skąd został skierowany do kolegium w Nieświeżu na profesora teologii pozytywnej i polemicznej na skróconym kursie teologii dla jezuitów (1618–22). Tam też opiekował się kongregacją studentów. Uroczystą profesję czterech ślubów zakonnych złożył 11 VII 1621 w Nieświeżu.

Od r. 1623 do 6 V 1627 pełnił S. urząd rektora w Nieświeżu. Kiedy w październiku i listopadzie 1625 zaraza rozpędziła kolegium akademickie w Wilnie, część jezuitów studentów teologii przybyła na zaproszenie kaszt. trockiego Jana Jerzego Radziwiłła do Nieświeża i S. musiał utrzymywać wówczas ponad 70 osób. Kiedy zaraza zapanowała również w Nieświeżu, rektor przeniósł kolegium jezuitów na Polesie, pozostawiając tylko 12 księży dla posługi chorym. Za rządów S-ego przybył jezuitom w Nieświeżu niewielki kościół na Nowym Mieście z fundacji wspomnianego Radziwiłła. Po śmierci jego fundatora, jeszcze w t.r., S. zorganizował wielkie uroczystości żałobne. Od r. 1627 pełnił obowiązki spowiednika Aleksandra Radziwiłła, przyszłego marszałka w. lit., ponownie został rektorem kolegium nieświeskiego 10 VI 1630 i pełnił ten urząd do 11 I 1635.

W l. 1635–8 był S. rektorem kolegium w Połocku. Korzystając z ofiarności szlachty i mieszczan wyposażył w tym czasie nową drewnianą świątynię, jaką zbudowano po spaleniu poprzedniej przez wojska moskiewskie w r. 1633, w ołtarze i inne sprzęty, na wieży umieścił zaś dwa wielkie dzwony, które za 6 tys. złp. sprowadził z Rygi na koszt kaszt. połockiego Krzysztofa Sokolińskiego. Nowe kolegium zaopatrzył w konieczne sprzęty za 2 tys. złp.; założył też od nowa bibliotekę kolegium za sumę 300 złp. W r. 1636 nie dopuścił do przejęcia przez kalwinów placów i budynków należących dawniej do zboru połockiego.

Następnie S. Był sekretarzem i doradcą prowincjała lit. Jakuba Lachowskiego (1638–40). Począwszy od r. 1622 brał udział w kongregacjach zakonnych prowincji lit. Mając opinię dobrego organizatora, na kongregacji w lipcu 1639 został wybrany na delegata prowincji lit. do Rzymu dla załatwienia drażliwej sprawy, która dzieliła jezuitów polskich i litewskich. Jezuici prowincji pol. chcąc oderwać od prowincji lit. przyłączone do niej placówki zakonne na Mazowszu i Warmii, domagali się od generała zakonu M. Vitelleschiego podziału domów zakonnych w Rzpltej na 3 prowincje (m. in. w l. 1622, 1625). Generał czasowo odmawiał, ale w r. 1636 uznał, że sprawa dojrzała do podziału. Wystraszeni tym jezuici lit. na kongregacji 9 VII 1639 w Wilnie prosili generała, by sprawy tej na razie nie poruszał, a trzynaście powodów przeciw podziałowi prowincji lit. miał przedstawić osobiście w Rzymie S. jako prokurator prowincji. Jego misja w Rzymie zakończyła się pomyślnie dla jezuitów lit., do których nadal należały kolegia na Mazowszu i Warmii.

W l. 1640–3 pełnił S. urząd prepozyta, czyli przełożonego domu profesów w Warszawie. W r. 1642 wprowadził do kościoła Kongregację (Bractwo) Niepokalanego Poczęcia Najśw. Marii Panny, do której wpisał się król Władysław IV z dworem i liczna magnateria. Dom profesów obciążony był licznymi długami, które w r. 1643 wynosiły 20 tys. złp. S., dzięki pośrednictwu kapelana królewskiego Stanisława Pstrokońskiego, uzyskał znaczną pomoc finansową Władysława IV, któremu generał Vitelleschi nadał honorowy tytuł «fundatora» domu warszawskiego.

Od r. 1643 był S. spowiednikiem dworskim kanclerza w. kor. Jerzego Ossolińskiego i jego żony Izabeli, fundatorów kolegium jezuickiego w Bydgoszczy, i miał znaczny wpływ na religijne postawy swojego penitenta, w tym na jego szczególne nabożeństwo do św. Stanisława Kostki. Zajęcie na dworze kanclerza tak pochłaniało czas S-ego, że nie był nawet obecny na kongregacji prowincji w r. 1649. Po śmierci Ossolińskiego (1650) był przez rok kapelanem króla Jana Kazimierza, o czym sam wspomina w swoim życiorysie z r. 1651 (Lit. 9 f. 119).

W r. 1651 pełnił S. przez kilka miesięcy urząd wiceprepozyta domu profesów w Warszawie, jednak, wg opinii z t.r., z powodu starości nie mógł już skutecznie rządzić, a nawet spowiadać. W tym czasie zaprzyjaźnił się z kanonikiem warmińskim i sekretarzem królewskim Tomaszem Ujejskim, który w r. 1650 finansował dobudowę pomieszczeń bibliotecznych przy domu profesów warszawskich, a następnie zaprosił S-ego na swojego dworskiego teologa. S. zmarł we Fromborku na dworze Ujejskiego 11 VIII 1653; pochowany został w asyście kapituły warmińskiej w Brunsberdze (obecnie Braniewo) 12 VIII 1653.

W zakonie jezuitów byli też krewni S-ego: Andrzej Slaski (1611–1700), misjonarz na dworze Tobiasza Grochowskiego, fundatora kościoła św. Michała w Nieświeżu, oraz Mikołaj Slaski (1614–1677), rektor w Smoleńsku (1654–5), wicerektor i rektor w Połocku (1663–70 i 1675–7) oraz w Reszlu (1670–3).

 

Encyklopedia wiedzy o jezuitach na ziemiach Polski i Litwy 1564–1995, Oprac. L. Grzebień, Kr. 1996; Niesiecki; – Łukaszewicz J., Dzieje kościołów wyznania helweckiego w Litwie, P. 1842 I 266–7; Załęski, Jezuici, III 45, 966, IV 201, 440, 458, 846; – Rostowski S., Lituanicarum Societatis Jesu historiarum libri decem, Parisiis 1866 s. 281, 360, 412–13; – AGAD: Arch. Radziwiłłów, Dz. V teka 361 (list); Arch. Prow. Mpol. TJ w Kr.: rkp. 1536 s. 774–775 (Poszakowski J., De viris illustribus Prov. Lituaniae); Arch. Rom. SI: Lit. 6–10 (katalogi trzyletnie z l. 1611–50), Lit. 6, 56 (katalogi roczne z l. 1609–50), Lit. 38 k. 385v. (Historia Domus Professae Varsaviensis), Congr. 57 k. 98v., 59 k. 92, 60 k. 266, 62 k. 262, 65 k. 438, 66 k. 262, 263, 277–288, 69 k. 408, 413, 72 k. 343, 73 k. 298 (Akta kongregacji).

Ludwik Grzebień

 

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Piotr Boym

ok. 1614 - 1659-08-22
jezuita
 

Ludwika Maria Gonzaga

1611-08-18 - 1667-05-10
królowa Polski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Piotr Mohiła

1596-12-21 - początek stycznia 1647
metropolita kijowski (prawosławny)
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.