Starołęski Wojciech (Olbracht) h. Tępa Podkowa (zm. 1666), starosta piotrkowski, kasztelan żarnowski.
Był synem Jana (zm. 1612), właściciela Starołęki w woj. poznańskim (obecnie w granicach Poznania) i Starego w woj. kaliskim, oraz jego drugiej żony Anny z Brudzińskich (zm. między 1600 a 1606).
S. uczył się w gimnazjum jezuickim w Braniewie, gdzie wstąpił do Sodalicji Mariańskiej; odnotowano, że 16 IX 1607 był konsultorem, czyli wchodził w skład ciała doradczego władz tej kongregacji. W r. 1619 był już żonaty z Katarzyną z Przerębskich; t.r. jej ojciec, wówczas kaszt. zawichojski Maksymilian Przerębski (zob.), scedował mu star. wiskie, które S. zwrócił teściowi 20 IX 1622. W l. 1619–27 pełnił funkcję dworzanina królewskiego. Dn. 10 I 1621 teść scedował mu star. grodowe piotrkowskie, najbogatsze w woj. sieradzkim i odtąd S. dość aktywnie działał w samorządzie szlacheckim tego województwa. Na sejmiku sieradzkim w grudniu 1622 Bykowscy zarzucili mu podobno (wg W. N. Trepki) chłopskie pochodzenie, S. wdał się w bójkę z nimi i musiał uchodzić ze zgromadzenia. Dn. 10 VIII 1626 na obradach szlachty sieradzkiej w Szadku wraz z woj. sieradzkim Janem Baranowskim, a wbrew stanowisku ogółu, zgadzał się na działanie pospolitego ruszenia poza granicami województwa. Uczestniczył też w sejmikach 6 i 18 V r.n. podejmujących kwestię obrony przed Szwedami. W czasie bezkrólewia po śmierci Zygmunta III wziął udział w sejmiku przedkonwokacyjnym w Szadku 3 VI 1632; jako star. piotrkowski wszedł z urzędu wraz z przydanymi deputatami do działających w bezkrólewiu sądów kapturowych pow. piotrkowskiego. Przez zgromadzoną na elekcję pod Warszawą szlachtę sieradzką obrany został 27 IX t.r. jednym z jej deputatów do traktowania o eksorbitancjach i pactach conventach. Podpisał elekcję Władysława IV z woj. sieradzkim. Posłował na pierwszy sejm 1637 r. Na sejmiku sieradzkim 15 IX 1642 został wyznaczony do komisji mającej na celu doprowadzenie do żeglowności rzeki Pilicy. W czasie bezkrólewia po śmierci Władysława IV, w r. 1648, ponownie zasiadał w sądach kapturowych woj. sieradzkiego. Na elekcji t.r. oddał głos na Jana Kazimierza z woj. sieradzkim. Przed 5 XII 1650 otrzymał kaszt. żarnowską po Grzegorzu Duninie. Na sejmie t.r. został wyznaczony na deputata na tryb. radomski; wkrótce, w r. 1650/1, star. piotrkowskie przekazał zięciowi, Mikołajowi Ossolińskiemu. Na sejmach 1658 r. i r.n. wyznaczano go na senatora rezydenta.
W r. 1614 scedował S. Jerzemu Zakrzewskiemu oprawę matki (2 tys. złp.) na wsi Stare. W r. 1618 otrzymał z cesji Izabelli Zofii Drzewickiej wieś Jasień w pow. brzezińskim (woj. łęczyckie). Dn. 30 III 1648 scedował część star. piotrkowskiego, składającą się z m. Tuszyna oraz wsi Tuszynek, nazywaną odtąd star. tuszyńskim, sekretarzowi i dworzaninowi królewskiemu Mikołajowi Przerembskiemu (Przerębskiemu, stryjecznemu bratu pierwszej żony). W r. 1650 nabył od Wojciecha Ślaskiego dobra Studzianna razem z Wolą Koziełkową, Wolą Wyrobną (Wyrówką?), Wolą Misiakową (obecnie Misiakowiec) w pow. opoczyńskim oraz Nieznamierowicami, Sadami, Przystałowicami, Gałkami i Wolą Gałecką w pow. radomskim (woj. sandomierskie). Dn. 15 VI 1652 wraz z żoną Heleną Konstancją scedował wójtostwo Wielkiej Wsi Piotrkowskiej Janowi i Katarzynie Rogowskim. Posiadał także wieś Ryki (woj. sandomierskie). Był członkiem paulińskiego Bractwa Świętego Anioła. Dn. 22 IX 1624 (potwierdzenie królewskie nastąpiło 25 XI 1634) S. podarował franciszkanom dwa place w Piotrkowie (Rechowski i Koliszewski). S. zmarł w 1. poł. r. 1666.
S. był czterokrotnie żonaty: po raz pierwszy z Katarzyną z Przerębskich (zm. po 1628), także należącą do Bractwa Świętego Anioła, po raz drugi (na pewno w l. 1630–7) z Anną z Giebułtowskich, wdową po Andrzeju Drzewickim, trzeci raz po r. 1642 z Heleną Konstancją z Przyjemskich (zm. między 1652 a 1661), córką Władysława Przyjemskiego (zob.), podkomorzego kaliskiego, wdową po Stanisławie Zbąskim, po raz czwarty z Zofią z Boglewskich (zm. między 1671 a 1674), wdową kolejno po Janie Baranowskim i Stanisławie Przyłuskim, która po śmierci S-ego wyszła za star. buskiego Józefa Łączyńskiego. Z drugiego małżeństwa miał S. dwie córki: Konstancję, zamężną od r. 1649 za star. knyszyńskim Mikołajem Ossolińskim (dostała 80 tys. złp. posagu), która w r. 1663 zorganizowała zabójstwo męża i została za to dożywotnio osadzona w klasztorze Klarysek w Zamościu, oraz Izabelę, żonę kolejno Jakuba Bonawentury Podlodowskiego (zm. po 1663), wojskiego radomskiego, i Stanisława Rożna (zm. ok. 1690). Z trzeciego małżeństwa pozostawił S. córkę, Annę Zofię.
Anna Zofia (ok. 1647–1707), wstąpiła w r. 1672 do zakonu wizytek w Warszawie, gdzie przyjęła imię Józefa Teresa, ale odeszła już z nowicjatu, bez złożenia ślubów. Przed r. 1690 wstąpiła do zakonu dominikanek w Górze [Kalwarii], odbyła nowicjat i złożyła śluby, które jednak w r. 1694 zostały uznane za niekanoniczne. Później przebywała w jednym z klasztorów w Lublinie. W l. 1673–4, wraz z bratem przyrodnim archidiakonem gnieźnieńskim Janem Stanisławem Zbąskim (późniejszym bp. warmińskim), ufundowała kościół w Studziannie, poświęcony w r. 1674 oraz klasztor Filipinów (Oratorian); kościół ten stał się siedzibą sanktuarium z obrazem Świętej Rodziny (własność Starołęskich), już w r. 1671 uznanym przez prymasa Mikołaja Prażmowskiego za cudowny. Później poczyniła zapisy łącznie na 34 tys. złp. na rzecz kościoła i klasztoru. W l. 1698–9 ufundowała fundamenty nowego kościoła w Studziannie. Rezydowała przy klasztorze Filipinów, gdzie zmarła w grudniu 1707; została pochowana w krypcie tamtejszego kościoła.
Boniecki (Boglewscy, Drzewiccy, Łączyńscy); Liber chamorum, s. 510 (poza indeksem); Niesiecki; Żychliński (Rożen); – Elektorowie; Elektorów poczet; Słown. Geogr. (Studzianna); Urzędnicy II/2, IV/3; – Borkowska M., Klasztory dominikańskie w Górze Kalwarii, Góra Kalwaria 1997 s. 117; Chłapowski K., Elita senatorsko-dygnitarska za czasów Zygmunta III i Władysława IV, W. 1996; Ciara S., Senatorowie i dygnitarze koronni w drugiej połowie XVII w., Wr. 1990; Jaromin H., Zarys historii Kongregacji Oratorian Św. Filipa Neri w Polsce (1668–1968), „Nasza Przeszłość” T. 32: 1970 s. 63, 67–8; Łoziński W., Prawem i lewem, Kr. 1960 I; Nater W., Stanik S., Dzieje sanktuarium Matki Boskiej Świętorodzinnej w Studziannie, Studzianna 1992 s. 12, 26, 79–80; Płaza S., Sejmiki i zjazdy szlacheckie województwa sieradzkiego. Ustrój i funkcjonowanie (1572–1632), Kr. 1987 cz. 1 s. 34, 51; Seredyka J., Sejm w Toruniu z 1626 r., Wr. 1966 s. 25; Sydry S., O. Stanisław Papczyński i jego dzieło, W. 1937 s. 182; Uczniowie-sodalisi gimnazjum jezuitów w Brunsberdze (Braniewie) 1579–1623, Kr. 1998 s. 167, 282; Wiśniewski J., Dekanat opoczyński, Radom 1913 s. 98, 232–5, 244, 258, 262–3; Zwoliński P., Kult obrazu Matki Bożej Studziańskiej w XVII–XIX wieku, „Łódz. Studia Teolog.” T. 5: 1996 s. 243–88; – Corpus Inscriptionum Pol., VI 283–4; Goldonowski A., Bractwo S. Anioła Stróża..., Kr. 1641; Jakuba Michałowskiego [...] księga pamiętnicza, Wyd. A. Z. Helcel, Kr. 1864 s. 803, 811; Lustracja woj. wielkopolskich i kujawskich 1616–1620, Wyd. Z. Górski, R. Kabaciński, J. Pakulski, Wr. 1994 cz. 1 s. 240, 377, cz. 2 s. 101; toż za l. 1628–1632, Wyd. Z. Guldon, Wr. 1969 cz. 2 s. 1, 24; toż za l. 1659–1665, Wyd. Z. Górski, J. Pakulski, A. Tomczak, T. 1996 cz. 2 s. 16, 20, 171, 248; Pamiętniki o Koniecpolskich. Przyczynek do dziejów polskich XVII wieku, Wyd. S. Przyłęcki, Lw. 1842 s. 199; Teki Dworzaczka CD-ROM, Kórnik–P. 1997; Vol. leg., IV 201, 217, 335, 577, 658; – AGAD: ASK Oddz.I, sygn. 67 k. 85v, 130v–1, Rachunki Król., 301 k. 145, Metryka Kor., ks. 161 k. 204–5, ks. 161 k. 376v–7v, ks. 166 k. 428–9, ks. 168 k. 238–328v, ks. 181 k. 190–1v, ks. 210 s. 530–4; B. Czart.: rkp. 390 s. 295, rkp. 3328/IV k. 169, rkp. 3353/IV k. 73–4v; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 691 k. 35–7, rkp. 8342 s. 292, 296–8, 317, 325, 382, 477, 489; – Informacje Małgorzaty Borkowskiej z Żarnowca i Krzysztofa Chłapowskiego z W.
Andrzej Sikorski