INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Zbigniew Bronisław Sujkowski     

Zbigniew Bronisław Sujkowski  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Sujkowski Zbigniew Bronisław, pseud. Hora, Kuna, Leliwa, Rola, Wyga, Zbyszek (1898–1954), geolog, docent Uniwersytetu Warszawskiego, profesor Polish University College w Londynie i McMaster University w Hamilton, major Armii Krajowej.

Ur. 8 I we wsi Zagórze (pow. będziński), był synem Antoniego Zygmunta (zob.) i Heleny Antoniny z Chmieleńskich (zob. Sujkowska Helena Antonina), starszym bratem Bogusława (zob.).

Od r. 1908 uczył się S. w gimnazjum Michała Kreczmara w Warszawie, gdzie należał do tajnego skautingu i od r. 1913 do Polskich Drużyn Strzeleckich. W sierpniu 1914 wstąpił do 1. Komp. Kadrowej; awansował tam do stopnia plutonowego. Następnie służył w Legionach Polskich; w październiku 1915 podczas walk na Wołyniu dostał się do niewoli rosyjskiej. Zwolniony w grudniu 1917, kontynuował naukę w kierowanym przez Kazimierza Kulwiecia gimnazjum Centralnego Komitetu Obywatelskiego Król. Pol. w Moskwie; w kwietniu 1918 zdał tam maturę. W maju t.r. służył krótko w I Korpusie Polskim gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego, a po rozwiązaniu korpusu wrócił w lipcu do Warszawy. W październiku podjął studia przyrodnicze na Wydz. Filozoficznym Uniw. Warsz., ale już w listopadzie zgłosił się jako ochotnik do WP. Przydzielony do 7. p. ułanów, przebywał od kwietnia 1919 jako kurier Naczelnego Wodza w Paryżu. Po powrocie w październiku t.r. został odkomenderowany w stopniu porucznika do 1. baonu zapasowego wojsk wartowniczych. W grudniu został urlopowany, ale w sierpniu 1920 ponownie zgłosił się ochotniczo do WP i jako inspektor prac oświatowych w Sekcji Propagandy Naczelnego Dowództwa kierował od listopada t.r. kolejno Sekcją Propagandy Oddz. II Sztabu Obrony Kraju w Wilnie oraz resortem oświaty i propagandy w rządzie Litwy Środkowej. W styczniu 1921 został przeniesiony do rezerwy w stopniu porucznika (ze starszeństwem z 1 VI 1919).

Kontynuując studia na Uniw. Warsz., specjalizował się S. z geologii pod kierunkiem Jana Lewińskiego. W r. 1925 uzyskał stopień doktora filozofii w zakresie geologii na podstawie dysertacji O utworach jurajskich, kredowych i czwartorzędowych okolic Wolbromia („Spraw. Państw. Inst. Geol.” T. 3: 1926 z. 3/4). W l. 1925–7 pracował jako starszy asystent u Lewińskiego w Zakł. Geologii Uniw. Warsz. Następnie odbył dwuletnie studia uzupełniające: w r. 1928 w Collège de France w Paryżu, a w r. 1929 na uniw. w Liverpoolu i w British Museum w Londynie. Po powrocie do kraju pod koniec r. 1929 podjął pracę w Państw. Inst. Geologicznym w Warszawie, kolejno jako geolog (do r. 1934), kierownik Pracowni Skał Osadowych (do r. 1937) i kierownik Wydz. Wschodniego (do r. 1939). Habilitował się w r. 1931 na Uniw. Warsz. na podstawie rozprawy Petrografia kredy Polski (tamże T. 6: 1931 z. 3) i odtąd na Wydz. Matematyczno-Przyrodniczym prowadził jako docent wykłady z zakresu geologii mórz, petrografii rud i kruszców osadowych oraz sedymentologii (od r. 1937 jako zastępca profesora). W r. 1936 został członkiem korespondentem Tow. Naukowego Warszawskiego.

S. zajmował się głównie petrografią skał osadowych. Zapoczątkował w Polsce nowoczesne badania sedymentologiczne oraz badania drobnych skamieniałości zwierzęcych i roślinnych w residuum po rozpuszczeniu skał węglanowych i krzemionkowych, a także badania tych skamieniałości za pomocą analiz mikroskopowych cienkich płytek. Interesował się też genezą skał krzemionkowych, zwłaszcza radiolarytów i spongiolitów; w r. 1933 w tomie siódmym „Sprawozdań Państwowego Instytutu Geologicznego” opublikował z tego zakresu prace: Radiolaryty Polskich Karpat Wschodnich i ich porównanie z radiolarytami tatrzańskimi (z. 1), Niektóre spongiolity Tatr i Karpat (z. 2) oraz Radiolaryty dolno-karbońskie Gór Świętokrzyskich (z. 4). Opracował zestawienia faunistyczne i stratygrafię utworów jurajskich i kredowych Jury Krakowsko-Częstochowskiej (Skały kredowe między miastami Pilica i Szczekociny, tamże T. 8: 1934 z. 1–2) oraz utworów kredowych Karpat Wschodnich (Serie szypockie na Huculszczyźnie, W. 1938). W związku z projektami budowy warszawskiego metra opracował wraz ze Stefanem Zbigniewem Różyckim budowę i atlas geologiczny Warszawy (Geologia Warszawy, W. 1937). Problematykę ochrony przyrody nieożywionej podjął m.in. w artykule Zarys budowy geologicznej okolic Krzemieńca (S. Macko, „Roślinność projektowanych rezerwatów na Wołyniu”, Łuck 1938). Podczas badań Podlasia i Grodzieńszczyzny zebrał kolekcję geologiczną, którą ofiarował Muz. Zakł. Geologii i Paleontologii Uniw. Warsz.

Podczas okupacji niemieckiej pracował S. nadal w Państw. Inst. Geologicznym (od kwietnia 1940 filia Amt für Bodenforschung w Krakowie) jako kierownik Pracowni Petrograficznej. Równocześnie w l. 1940–3 wykładał na tajnym Uniw. Warsz. Od końca r. 1939 działał w konspiracyjnej Służbie Zwycięstwu Polski, a następnie w ZWZ/AK. W kwietniu 1940 został kierownikiem pracowni środków sabotażowo-dywersyjnych oraz szefem Biura Studiów Środków Walki Sabotażowo-Dywersyjnej w sztabie Związku Odwetu Komendy Głównej ZWZ. Odtąd w piwnicach Amt für Bodenforschung prowadził tajną produkcję środków bojowych, m.in. iperytu dla polskiego podziemia. Gdy jednak zainteresowało się jego osobą Gestapo, musiał w r. 1942 przerwać pracę w tej placówce. Mianowany 11 XI t.r. kapitanem, objął szefostwo Biura Studiów Kedywu Komendy Głównej AK. W r. 1944 został awansowany na majora. Podczas operacji «Most II» przerzucono go 30 V t.r. do Wielkiej Brytanii; od lipca do marca 1945 kierował w Londynie Wydz. Operacyjnym Oddz. VI Sztabu Naczelnego Wodza. Dn. 28 VIII 1944 wygłosił przemówienie radiowe do powstańców walczących w Warszawie. Następnie zebrał i uporządkował korespondencję operacyjną dotyczącą powstania.

Po wojnie pozostał S. na emigracji. Od r. 1946 był zastępcą profesora Rady Akademickich Szkół Technicznych («polskiej politechniki»), a po utworzeniu 1 IV 1947 Polish University College, profesorem jego Wydz. Inżynierii Lądowej i Wodnej. Prace podpisywał wówczas jako Leliwa lub Leliwa-Sujkowski; opublikował m.in. The geological structure of East Poland and West Russia („Quarterly Journal. Geological Society of London” Vol. 102: 1946 nr 106). Od 1 II 1946 był prezesem zarządu Oddziału Koła AK w Anglii; w r. 1947 na I Zjeździe Koła AK został wybrany do jego zarządu głównego. Należał do założycieli powstałego w Londynie t.r. Studium Polski Podziemnej. W l. 1948–50 był skarbnikiem Zrzeszenia Profesorów i Docentów Polskich Szkół Akademickich w Wielkiej Brytanii. Był w gronie osób powołujących w r. 1950 Polskie Tow. Naukowe na Obczyźnie i od r.n. sprawował funkcję jego sekretarza generalnego. Działał w Komisji Kształcenia Zawodowego przy Zjednoczeniu Polskim w Wielkiej Brytanii.

W grudniu 1951 wyjechał S. wraz z rodziną córki do Kanady; prowadził tam badania geologiczne północnego Labradoru. W r. 1953 został profesorem w Katedrze Geologii McMaster University w Hamilton (stan Ontario). W pracy Average composition of the sedimentary rocks („American Journal of Science” Vol. 250: 1952 nr 5) przedstawił własną teorię dotyczącą stosunku produktów wietrzenia i sedymentacji do pierwotnych skał magmowych oraz hipotezę, wg której pierwotna skorupa ziemska zawierała więcej skał bogatych w magnez niż obecnie. Podczas wakacji u córki w Arvida (stan Quebec), próbując uratować czteroletniego wnuka, utonął 8 IX 1954 w rzece Saquenay. Był odznaczony m.in. Krzyżem Virtuti Militari V kl. (1921), Krzyżem Niepodległości (1932) i Krzyżem Walecznych (1944).

W małżeństwie zawartym 14 VII 1926 z Idalią Czarnocką, zmarłą w r. 1944 w niemieckim więzieniu, miał S. córkę.

Pośmiertnie opublikowano dwie prace S-ego: Flysch sedimentation („Geological Society of America. Bulletin” Vol. 68: 1957 nr 5) i Diagenesis („American Association of Petroleum Geologists. Bulletin” Vol. 42: 1958 nr 11).

 

Biogramy uczonych pol., cz. VII; Fleszarowa, Bibliogr. geol.; Kunert, Słown. konspiracji warsz., I; Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; PSB (Lewiński Jan Piotr); Słown. biologów; Śródka A., Uczeni polscy XIX–XX stulecia, W. 1998 IV (fot.); Zabielska J., Bibliography of books in polish or relating to Poland published outside Poland since September 1st 1939, London 1959 II; – Krajewski S., Zbigniew Sujkowski (1898–1954), „Roczn. Pol. Tow. Geol.” T. 37: 1967 z. 2 s. 579–92 (bibliogr., fot.); Manteuffel, Uniw. Warsz. 1939/40–1944/5, s. 48; Nauka polska na obczyźnie, Londyn 1961 III; Ney-Krwawicz M., Komenda Główna Armii Krajowej 1939–1945, W. 1990; Różycki S., Geologia, w: Historia nauki polskiej. Wiek XX. Nauki o ziemi, Red. A. Śródka, W. 1995; Rühle E., Pioneer of modern sedimentology in Poland – Zbigniew Sujkowski (1898–1954), „Przegl. Geol.” R. 34: 1986 nr 4 s. 181–4 (bibliogr., fot.); Sas-Skowroński M., Rada Akademickich Szkół Technicznych (RAST), w: Narodziny i działalność Polish University College (1947–1953). Sympozjum, W. 1992 s. 43; Walczak M., Szkolnictwo wyższe i nauka polska w latach wojny i okupacji 1939–1945, Wr. 1978; – Garliński J., Świat mojej pamięci. Wspomnień tom drugi. Londyn, W. 1998; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924; – „Biul. Państw. Inst. Geol.” 1999 nr 389 s. 12, 15; „Roczn. Pol. Tow. Nauk. na Obczyźnie” R. 1: 1951–2, R. 5: 1954–5 s. 80; „Roczn. Tow. Nauk. Warsz.” R. 30: 1937 [wyd. 1938] s. 131–3.

Ryszard Terlecki

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

TAGI

Za pomocą tagów oznaczamy powiązania tematyczne postaci. Pozwalają one eksplorować serwis wg wybranych przez redakcję najważniejszych tematów dla danej postaci.

Służba Zwycięstwu Polski, Związek Walki Zbrojnej, wojna z bolszewikami 1919-1920, rodzeństwo - brat, emigracja w Wielkiej Brytanii, Armia Krajowa, Polskie Drużyny Strzeleckie, działalność konspiracyjna w czasie II wojny światowej, studia przyrodnicze, tajny skauting, Polskie Towarzystwo Naukowe na Obczyźnie, praca asystenta na uczelni, badania geologiczne, kampania wołyńska 1915, Korpus Polski (1.) w Rosji , Uniwersytet Warszawski (1931-1939), ochotnicza służba w WP, gimnazjum w Warszawie XX w., Kolegium Francuskie (Collège de France), okupacja niemiecka Warszawy 1939-1945, Rada Studium Polski Podziemnej w Londynie, Kompania Kadrowa Legionów Polskich (1.), publikacje geologiczne, niewola rosyjska (I wojna światowa), doktorat z geologii, wykłady z petrografii, wykłady z geologii, Towarzystwo Naukowe Warszawskie, nauki o ziemi, gimnazjum w Moskwie, Państwowy Instytut Geologiczny w Warszawie, habilitacja z geologii, tajny Uniwersytet Warszawski, Związek Odwetu KG ZWZ, tajna produkcja środków bojowych, operacja "Most II" 1944, wykłady w Polish University College, Zrzeszenie Profesorów i Docentów Polskich Szkół Akademickich w W. Brytanii, śmierć przez utonięcie, śmierć przy próbie ratowania tonącego, Order Virtuti MIlitari (II RP, V kl.), Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych, dzieci - 1 córka (osób zm. 1951-2000), Uniwersytet Warszawski pod zaborem, XX w., Uniwersytet Warszawski (1918-1925), Uniwersytet Warszawski pod okupacją niemiecką, Uniwersytet Warszawski (1926-1930)
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Chmura tagów

 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Daniel Konarzewski

1871-08-21 - 1935-04-03
generał dywizji WP
 

Krzysztof Kieślowski

1941-06-27 - 1996-03-13
reżyser filmowy
 

Leon Misiołek

1860-02-08 - 1926-12-25
senator II RP
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Kazimierz Niesiołowski

1872-02-06 - 1949-11-05
ksiądz
 

Zygmunt Jan Rumel

1915-02-22 - 1943-07-10 lub 11
poeta
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.