Riedel Adolf (1895–1975), inżynier dróg i mostów, organizator gospodarki wodnej, poseł do Krajowej Rady Narodowej. Ur. 10 III w Warszawie, był synem Gustawa (zm. 1915), pracownika Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, i Walerii z Dankowskich.

 

Po ukończeniu w r. 1912 szkoły handlowej A. Jeżewskiego R. rozpoczął studia w Warszawskim Instytucie Politechnicznym im. cara Mikołaja II (późniejsza Politechn. Warsz.), początkowo na Wydziale Chemicznym, później na Wydziale Inżynierii Lądowej, który ukończył w lutym 1926 z dyplomem inżyniera dróg i mostów. Trudne warunki materialne, zwłaszcza po śmierci ojca, zmusiły R-a do pracy w czasie studiów, m. in. był dziesiętnikiem przy budowie linii kolejowej Lublin–Kraśnik–Rozwadów i technikiem szacunkowym w Zakładzie Ubezpieczeń Wzajemnych Budowli od Ognia.

 

W czasie pierwszej wojny światowej R. działał w Komitecie Obywatelskim m. Warszawy jako instruktor dzielnicowy oraz w Wydziale Pomocy dla Ludności. We wrześniu 1918 wstąpił do Milicji Ludowej Polskiej Partii Socjalistycznej i wziął udział w rozbrajaniu Niemców i przejmowaniu gmachów. Po wystąpieniu z Milicji Ludowej 1 VI 1919 R. pracował najpierw w Generalnej Dyrekcji Dróg Wodnych (1919–26), potem w Państwowym Zarządzie Wodnym w Warszawie (1926–9), w l. 1929–31 w Min. Robót Publicznych, a po jego likwidacji w Min. Komunikacji (od r. 1936 jako radca ministerialny). Począwszy od r. 1930 aż do r. 1943 uczył w liceum kolejowym w Warszawie budownictwa drogowo-wodnego, wodociągów i kanalizacji. Z inicjatywy R-a powstała w r. 1927 spółdzielnia budowlano-mieszkaniowa «Zimowe Leże» na Żoliborzu, której prezesował do r. 1943. Krótko, w r. 1926, należał do Polskiego Stronnictwa Ludowego «Wyzwolenie», a następnie do Partii Pracy, którą opuścił w r. 1929.

 

W czasie okupacji niemieckiej R. pracował w Głównym Urzędzie Technicznym (GUT) w Warszawie (1939–43) i w Stanisławowie (1943–4) jako inspektor robót regulacyjnych na Wiśle i Dniestrze, a z początkiem 1944 r. w Kielcach przy robotach melioracyjnych. W r. 1942 został członkiem Związku Syndykalistów Polskich, a w rok później przeszedł do Polskiej Partii Robotniczej (PPR) i z jej ramienia w marcu 1944 został członkiem konspiracyjnej Krajowej Rady Narodowej (KRN). W lipcu 1944, kiedy władze niemieckie usiłowały zatrudnić personel techniczny GUT przy robotach fortyfikacyjnych, R. uciekł do Warszawy, gdzie wziął udział w powstaniu. Po jego upadku przebywał w obozie pruszkowskim, skąd uciekł do wsi Zagórze pod Kielcami. Dn. 22 I 1945 zgłosił się do dyspozycji Rządu Tymczasowego i 3 II t. r. otrzymał nominację na naczelnika Wydziału Dróg Wodnych w Toruniu. Zorganizował państwowe zarządy dróg wodnych w Toruniu, Chełmnie, Tczewie, Gdańsku, Malborku, Elblągu i Giżycku. W lipcu 1945 mianowano go dyrektorem Okręgowej Dyrekcji Dróg Wodnych w Gdańsku. Pod jego kierownictwem szybko uruchomiono zniszczone warsztaty i stocznie rzeczne w tych miastach, odbudowano śluzy na Nogacie, uruchomiono urządzenia wyciągowe na pochylniach Kanału Warmińskiego, wydobyto i wyremontowano zatopiony tabor wodny na Wiśle, Motławie, Nogacie i jeziorach mazurskich, który wkrótce osiągnął stan ok. 1 tys. jednostek pływających.

 

R. otrzymał 29 XII 1945 formalną nominację na posła do KRN i został przewodniczącym Komisji Morskiej i Handlu Zagranicznego (był nim do 10 I 1947). W czasie czteroletniego pobytu w Gdańsku był m. in.: przewodniczącym sekcji dróg wodnych w Wydziale Komunikacji Komitetu Wojewódzkiego PPR, wiceprzewodniczącym Komisji Morskiej i przewodniczącym Komisji Kontroli Społecznej w Wojewódzkiej Radzie Narodowej, wiceprzewodniczącym Oddziału Gdańskiego Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji Naczelnej Organizacji Technicznej (NOT), prezesem okręgu Ligi Morskiej. Przewodniczył również Komitetowi Wykonawczemu Rady Zagospodarowania Doliny Wisły, powołanej do życia w r. 1946. W lutym 1947 powołano go w skład Państwowej Rady Komunikacyjnej. Był jednym z organizatorów w r. 1947 instytucji klasyfikacyjnej p. n. Polski Rejestr Statków z siedzibą w Szczecinie i prezesem jej Rady Nadzorczej (do r. 1949). Brał udział w organizacji I Kongresu Nauki Polskiej w podsekcji Budownictwa Wodnego Sekcji Nauk Inżynieryjno-Budowlanych. W marcu 1949 R. został mianowany wicedyrektorem Dep. Dróg Wodnych Min. Komunikacji, w grudniu 1951 naczelnym inżynierem i zastępcą dyrektora Centralnego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Komunalnego, a w końcu r. 1953 wicedyrektorem do spraw techniki komunalnej w nowo powstałym Instytucie Gospodarki Komunalnej, które zajmował do przejścia na emeryturę z dn. 1 XI 1960.

 

R. był również współorganizatorem powstałego w r. 1946 Stowarzyszenia Inżynierów i Techników Komunikacji (SITK); w r. 1949 został jego wiceprzewodniczącym, a przez szereg lat przewodniczył Sekcji Głównej Dróg Wodnych, Głównej Komisji Rewizyjnej i Głównego Sądu Koleżeńskiego. We wrześniu 1960 został członkiem honorowym SITK. Od r. 1954 brał udział w pracach międzystowarzyszeniowej Głównej Komisji Gospodarki Wodnej, a po reorganizacji w r. 1960 – Polskiego Komitetu Gospodarki Wodnej NOT. Jednocześnie od r. 1958 wchodził do Rady Gospodarki Wodnej przy ministrze Żeglugi i Gospodarki Wodnej. W l. 1950–70 był redaktorem działu w miesięczniku „Gospodarka Wodna”, na którego łamach opublikował wiele artykułów, recenzji i sprawozdań. W l. 1954–60 współredagował „Prace Instytutu Gospodarki Komunalnej”. Napisał dwie książki: Drogi wodne w planie sześcioletnim (W. 1952) i Podstawowe wiadomości o rzekach i ich kompleksowym wykorzystaniu (W. 1953, skrypt), a także był współautorem i współredaktorem „Przewodnika żeglugi śródlądowej” (W. 1936). Zmarł 17 VI 1975 w Warszawie na chorobę nowotworową, pochowany został na cmentarzu Komunalnym (kwatera D-31, mogiła nr 8). Był odznaczony m. in.: Złotym Krzyżem Zasługi (1936, 1948), Krzyżem Kawalerskim (1947) i Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski (1954).

 

W małżeństwie z Stanisławą z Rajkowskich (zm. 1926), miał R. córkę Irenę (ur. 1921), zamężną Skrzydlewską.

 

 

 

Bibliografia Gospodarki Komunalnej 1945–1961, W. 1963; toż za l. 1962–4, W. 1965; toż za l. 1965–71, W. 1973; Spis posłów do KRN 1943–1947, W. 1983 s. 62, 103, 124 (tu podano, że R. był członkiem Stronnictwa Pracy); – Jędraszko C., „Łamistrajki” (Polacy w szkołach wyższych rosyjskich w Warszawie w latach bojkotu), W. 1974 s. 68; Krajowa Rada Narodowa, Pod red. A. Burdy, Wr. 1976 s. 103; Puczyński K., Mgr inż Adolf Riedel, „Gosp. Wodna” 1975 nr 10–11 s. 359–60 (fot.); Puczyński K., Poniatowski S., Mgr inż. Adolf Riedel. 70-lecie urodzin i 50-lecie pracy, tamże 1965 nr 6 s. 233–4 (fot.); Spółdzielczość mieszkaniowa w Polsce, Cz. II, Spółdzielnie mieszkaniowo-budowlane, W. 1938 s. 35; – Kalendarzyk Polityczno-Historyczny nu stoł. Warszawy na r. 1917; Sprawozdanie stenograficzne z posiedzeń Krajowej Rady Narodowej w dn. 29, 30 i 31 grudnia 1945 r. oraz w dn. 2 i 3 stycznia 1946 r., W. 1946 szp. 15; – „Spraw. i Prace Pol. Kom. Energetycznego” 1933 nr 12 s. 327–23 E; „Tyg. Powsz.” 1975 nr 33; „Życie Warszawy” 1975 nr 142, 144; – Arch. Studenckie Politechn. Warsz.: sygn. 2270; B. Sejmowa w W.: Kartoteka osobowa posłów (tu określono go jako bezpartyjnego), KRN. Sprawozdania z posiedzeń Komisji, sygn. Pol. 162, k. 139–193, Komisja Morska i Handlu Zagranicznego; – Informacje córki Ireny Skrzydlewskiej oraz materiały przez nią udostępnione.