INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Aleksander Margolis  

 
 
1888-02-20 - 1939-12-07
Biogram został opublikowany w 1974 r. w XIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Margolis Aleksander (1888–1939), lekarz, działacz społeczny, członek «Bundu». Ur. 20 II w Łodzi, był najstarszym z pięciorga dzieci Izydora (Izraela), lekarza i działacza społecznego (zm. 7 I 1927 w Łodzi), i Sary z Buraków. M. po ukończeniu gimnazjum w Łodzi studiował od jesieni 1904 medycynę najpierw w Berlinie, później w Heidelbergu, a następnie w Monachium. Początkowo nie brał udziału w życiu społeczności studenckiej, jego zainteresowania sprawami politycznymi rozbudziły dopiero wydarzenia rewolucji 1905–7 r. w Rosji. Zaczął wówczas uczęszczać na odczyty wygłaszane dla kolonii polsko-rosyjskiej przez przywódców socjaldemokracji rosyjskiej i niemieckiej, uczestniczył w dyskusjach na tematy społeczne i filozoficzne. Po ukończeniu w r. 1909 studiów specjalizował się w chorobach żołądka i jelit, m.in. w Strasburgu, gdzie w r. 1913 uzyskał doktorat na podstawie rozprawy Zur Frage der vermehrten Wasserzufuhr auf den Stoffwechsel des Säuglings (ogłoszona w „Wiener Klinische Rundschau” Nr 38–41 <12>). Następnie powrócił do Łodzi i tu praktykował jako lekarz. Prawdopodobnie w tym czasie wstąpił do Ogólnego Żydowskiego Związku Robotniczego «Bund» i rozpoczął działalność w żydowskich organizacjach społeczno-kulturalnych, m. in. w Tow. Kulturalno-społecznym «Harfa» (1913) i w Zarządzie Tow. Zwalczania Analfabetyzmu (1916). W Polsce niepodległej M. został ordynatorem oddziału zakaźnego Miejskiego Szpitala Powszechnego w Łodzi-Radogoszczu. Głównym celem jego działalności stała się walka z gruźlicą; w ramach szczupłych możliwości swego oddziału zorganizował leczenie chorych na gruźlicę i prowadził obserwacje badawcze, których wyniki ogłaszał w czasopismach specjalistycznych. M.in. opublikował: O wydzielaniu żołądkowym przy gruźlicy płuc („Pol. Arch. Med. Wewn.” T. 3: 1923 z. 1), O czynności żołądka w okresach początkowych gruźlicy („Pol. Gaz. Lek.” 1927 nr 10 s. 186–8). Na XII Zjeździe Lekarzy i Przyrodników w r. 1925 wygłosił referat O typach wydzielania żołądkowego.

Równocześnie rozwijał M. działalność polityczno-społeczną. W r. 1919 z ramienia «Bundu» kandydował na posła do Sejmu Ustawodawczego, ale lista nie uzyskała żadnego mandatu. Wszedł natomiast do Rady Miejskiej w Łodzi i do r. 1932 reprezentował tam «Bund» (jako radny lub zasstępca radnego). Powołany 24 XI 1927 przez Radę Miejską w skład Magistratu, jako ławnik został przewodniczącym Wydziału Zdrowotności Publicznej. Rozwinął energiczne działania w kierunku podniesienia stanu zdrowotności miasta, a zwłaszcza zwalczania chorób epidemicznych: gruźlicy i jaglicy. Z inicjatywy M-a i S. Sterlinga powołana została w r. 1928 Rada Naczelna Walki z Gruźlicą, instytucja nadrzędna, koordynująca akcję przeciwgruźliczą na terenie miasta. M. opracował statut organizacyjny Rady i w l. 1928–32 kierował jej działalnością jako przewodniczący. W oparciu o utworzoną przez Radę Centralną kartotekę ognisk gruźliczych napisał pracę Gruźlica w Łodzi. Studium epidemiologiczno-statystyczne (Ł. 1932).

W r. 1933 wrócił M. do pracy w szpitalu, na stanowisko dyrektora. Pod jego kierunkiem szpital w Radogoszczu został zreorganizowany, wyposażony w najnowocześniejsze urządzenia techniczno-diagnostyczne i stał się jednym z przodujących pod względem naukowym na terenie Łodzi. Wyniki prowadzonych prac nad zagadnieniem grup krwi, badaniem układu współczulnego, alergii, etiologią wrzodu trawiennego żołądka i dwunastnicy, problemami gruźlicy przedstawiał na posiedzeniach Tow. Lekarskiego, w którym aktywnie działał. Walcząc z rutyną i pojmowaniem medycyny jako rzemiosła, inspirował swych współpracowników do podejmowania pracy naukowej, a także działalności społeczno-politycznej. Przez wiele lat M. zasiadał w Zarządzie Łódzkiej Izby Lekarskiej. W r. 1938 został członkiem Komitetu Miejskiego «Bundu» w Łodzi. We wrześniu 1939 kierował nadal szpitalem. Obawiając się o los chorych i współpracowników, nie uległ namowom do ucieczki. Aresztowany na początku listopada i osadzony w więzieniu przy ul. Sterlinga, został po kilku dniach przeniesiony do obozu koncentracyjnego w Radogoszczu. Poddawany tam wielokrotnie bestialskim ćwiczeniom karnym urządzanym dla Żydów, znosił z godnością upokorzenia, budząc swą postawą podziw. Wg relacji współtowarzysza niedoli S. Rapalskiego, M. oświadczył, że gdy tylu Żydów zamęczono, on jako przedstawiciel robotników żydowskich czułby się upokorzony, gdyby go te cierpienia ominęły. Zabrany z obozu 7 XII 1939 z transportem więźniów, po badaniach w gestapo został prawdopodobnie rozstrzelany w Lesie Łagiewnickim.

W pracy lekarskiej i naukowej towarzyszyła M-owi żona, Anna z Marxonów, lekarz pediatra, specjalista ftyzjatra (ślub 1 II 1920). Z małżeństwa tego pozostawił M. córkę Alinę Margolis-Edelman (ur. 18 IV 1922), lekarza pediatrę, i syna Jana Margolis-Kosińskiego (ur. 28 IV 1928), plastyka, specjalistę w zakresie muzealnictwa i wystawiennictwa.

 

Olszewicz, Lista strat kultury pol.; – Herc I. Sz., Di geszichte fun „Bund” in Łodz, New York 1958; Kempner S., Dwudziestolecie walki z gruźlicą (1918–1938), „Dzien. Zarządu Miejskiego w Łodzi” 1938 nr 5 s. 496–505, 511, 513, 526; Księga pamiątkowa dziesięciolecia samorządu miasta Łodzi 1919–1929, Ł. 1930 s. 58; Pamiętnik XII Zjazdu Lekarzy i Przyrodników Polskich, [b. m.] 1925 I 338; – Rapalski S., Byłem w piekle. Wspomnienia z Radogoszcza, Ł. 1963 s. 30, 43, 44, 45, 75, 76, 83; Samorząd m. Łodzi w latach 1928–1932. Sprawozdanie Zarządu Miejskiego, Ł. 1933 s. 105, 108; – „Pol. Gaz. Lek.” 1927 nr 1 s. 20 (nekrolog ojca); – Wspomnienia o M-ie dra Bernarda Spirego i Stanisława Wizla, udostępnione autorce przez żonę; Informacje pisemne żony i siostry Jadwigi Marxon.

Alicja Pacholczykowa

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Marian Dąbrowski

1878-09-27 - 1958-09-27
dziennikarz
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Maciej Rataj

1884-02-19 - 1940-06-21
polityk
 
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.