INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Antoni Lelowski  

 
 
Biogram został opublikowany w 1972 r. w XVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Lelowski Antoni (1783–1855), technik, komisarz fabryk w Król. Pol., współzałożyciel i redaktor pisma „Izys Polska”. Ur. w Stryju w Galicji; syn Jana Ignacego, dzierżawcy Kawczykąta (pow. Stryj) i Bazylissy z Deszertów. Po ukończeniu nauki w szkołach lwowskich L. rozpoczął pracę od r. 1807 w administracji państwowej Ks. Warsz., w Izbie Administracyjnej departamentu łomżyńskiego. Szybko awansował i już w r. 1810 został asesorem tejże Izby. Po utworzeniu Król. Pol. pracował nadal w służbie administracyjnej. W r. 1818 powołano go na asesora Delegacji Administracyjnej w Warszawie, a w r. 1824 na asesora Dyrekcji Przemysłu i Kunsztów. Był jednym z realizatorów szeroko zakrojonych planów uprzemysłowienia kraju opracowanych przez ówczesne władze Król. Pol., pełniąc od r. 1825 funkcję komisarza fabryk. W r. 1829 otrzymał godność referendarza stanu. Na stanowisku komisarza fabryk pozostawał L. do r. 1847, kiedy to przeszedł na emeryturę. Jako komisarz fabryk położył duże zasługi dla rozwoju przemysłu w Królestwie; zasłużył się szczególnie dla rozwoju cukrownictwa polskiego. Na tym polu ściśle współpracował z Henrykiem Łubieńskim. Listy L-ego dotyczące głównie tych zagadnień przechowywane były w Bibliotece Krasińskich. Współpracował także z Józefem Bełzą, profesorem Instytutu w Marymoncie, zajmującym się technologią rolną. Był także organizatorem wszystkich krajowych wystaw przemysłowych, odbywających się w Warszawie, oraz kierował wysyłką krajowych eksponatów na wystawy w Petersburgu i Moskwie. L., mając wykształcenie techniczne, interesował się przez całe życie szeroko pojętym postępem technicznym, popierał wynalazki i wszelkie ulepszenia gospodarcze.

Zainteresowania L-ego znalazły odbicie na łamach pierwszego technicznego pisma polskiego pt. „Izys Polska czyli Dziennik umiejętności, wynalazków, kunsztów i rękodzieł, poświęcony krajowemu przemysłowi, tudzież potrzebie wiejskiego i miejskiego gospodarstwa”. Pismo to założył L. w r. 1820 wraz ze swym szwagrem Gracjanem Korwinem. Po śmierci Korwina w r. 1821 L. był jedynym wydawcą i redaktorem „Izys Polskiej”, która ukazywała się jako miesięcznik przez sześć lat. W tym czasie pismo to, które poprzednio poświęcało wiele uwagi zagadnieniom ogólnogospodarczym, koncentrowało się głównie na problemach technologii przemysłowej i rolnej. L. ogłosił m. in. Fabryki sukna w Królestwie Polskim („Izys Pol.” T. 6: 1822), O machinach do przędzenia lnu (tamże T. 3: 1823/4).

Od r. 1827 powołano L-ego na członka przybranego do Tow. Królewskiego Warszawskiego Przyjaciół Nauk, do sekcji technologicznej, a od r. 1846 został członkiem Tow. Cesarskiego Wolno-Ekonomicznego i Tow. Geograficzno-Statystycznego w Petersburgu. Utrzymywał kontakty z zagranicznymi towarzystwami naukowymi w Wiedniu, Berlinie, Brukseli. Znaczną część swoich książek, pism, narzędzi i wyposażenia laboratoryjnego ofiarował Instytutowi Agronomicznemu. Władze administracyjne powoływały L-ego jako biegłego przy ocenie nowych wynalazków technicznych. Sam L. opracował w r. 1827 technologię cukru z pszenicy, potem aparat do szybkiego koncentrowania syropu w niskiej temperaturze, interesował się też garbarstwem. Zmarł 26 VI 1855 r. w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim. Z małżeństwa z Joanną Korwinówną miał syna Amilkara młodo zmarłego i dwie córki.

 

Bibliografia historii Polski XIX wieku, Wr. 1958 I; Kucharzewski, Bibliografia; Enc. Org.; W. Enc. Ilustr.; Boniecki; – Chałasiński J., Czasopisma naukowe warszawskie w latach Królestwa Kongresowego, „Przegl. Nauk. Hist. i Społ.” T. 4: 1955; K... Cz…, A. L., Wspomnienie pośmiertne, „Gaz. Warsz.” 1855 nr 242, 244; Kosiek Z., Nauki rolnicze w Towarzystwie Warszawskim Przyjaciół Nauk, Wr. 1967; Kraushar, Tow. Warsz. Przyj. Nauk.; Kucharzewski F., O założycielach i redaktorach naszych dawnych czasopism technicznych, „Przegl. Techn.” T. 64: 1935; tenże, Piśmiennictwo techniczne polskie, W. 1921 II; Przyrembel Z., Historia cukrownictwa w Polsce, W. 1927 I; Szubert W., Ze studiów nad czasopiśmiennictwem Królestwa Kongresowego, „Izys Polska”, Zesz. Nauk. Uniw. Łódz. 1958 S. 1 z. 8 s. 167–204; Wójcicki, Cmentarz Powązkowski, II.

Wanda Zajączkowska

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.