INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Antoni Muchliński      Antoni Muchliński, wizerunek na podstawie litografii.

Antoni Muchliński  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Muchliński Antoni (1808–1877), orientalista. Ur. w Sosnowie w ziemi nowogródzkiej. Pochodził z drobnej szlachty h. Kotwicz, był synem Józefa i Franciszki. Uczęszczał do szkoły przy klasztorze trynitarskim w Mołodecznie, po czym ok. r. 1822 zapisał się na Wydział Nauk Moralno-Politycznych Uniw. Wil., który ukończył w r. 1826 czy 1827 jako kandydat utriusque iuris. Następnie udał się do Petersburga dla studiowania języków wschodnich. Zapisał się na uniwersytet, a obok tego studiował w Instytucie Wschodnim przy Departamencie Azjatyckim Kolegium Spraw Zagranicznych. W r. 1832 udał się w podróż na Wschód, wpierw do Stambułu, a w r. 1834 do Egiptu, gdzie przebywał do r. 1835, kiedy to powrócił do Petersburga. W t. r. mianowano go adiunktem przy Józefie Sękowskim na uniwersytecie petersburskim. W r. 1839 został profesorem nadzwycz. na katedrze filologu osmańskiej. W r. 1845 podał się do dymisji i udał się do Warszawy dla objęcia posady w Bibliotece Uniwersyteckiej (Głównej). Na usilne żądanie uniwersytetu petersburskiego zgodził się w r. 1849 ponownie objąć katedrę filologii osmańskiej, w r. 1853 został profesorem zwycz., w r. 1859 dziekanem utworzonego w r. 1855 wydziału języków wschodnich. W r. 1862 został rzeczywistym radcą stanu. W r. 1866 przeszedł na emeryturę i znów zamieszkał w Warszawie. Odbył jeszcze kilka podróży do Europy zachodniej, Egiptu i Palestyny.

Mimo oddalenia od kraju i przebywania długo w obcym środowisku M. pozostał Polakiem. Uwidoczniło się to w jego zainteresowaniach, które zawsze związane były ze sprawami polskimi. Powracał kilka razy do Warszawy, przebywał i w innych miastach. Od renegata Sękowskiego się odsunął i pozostawał z daleka od niego. Pierwsze prace drukowane wydał stosunkowo późno; mówiono, że obawiał się krytyki ze strony złośliwego Sękowskiego. Jego zainteresowania obracały się dokoła związków historycznych ziem Bliskiego Wschodu z Polską. W tym zakresie w „Pamiętniku Religijno-Moralnym” opublikował wiele cennych materiałów z archiwów. Interesował się zapożyczeniami orientalnymi w języku polskim. Choć w tym zakresie nie był pierwszym (wyprzedził go m. in. Adam Kazimierz Czartoryski) i choć popełniał wiele błędów, prace jego na tym polu nie straciły na wartości. Następnie zainteresował się mniejszościami orientalnymi w Polsce. Zainicjował badania nad Tatarami polskimi, badał ich piśmiennictwo w języku polskim i białoruskim, pisane alfabetem arabskim. Pisał też o Karaimach. Jako znawca języka hebrajskiego miał sobie powierzonych szereg spraw ze strony władz w zakresie nadzoru nad Żydami. Będąc gorliwym chrześcijaninem, miał przecież dla Żydów szacunek i sympatię. Zajmował się także numizmatyką muzułmańską, o czym świadczy jego praca pt. Wykopalisko monet Samanidów z X w., które we wsi Karczewo na Podlasiu znaleziono (W. 1869). M. był zapalonym miłośnikiem i zbieraczem książek. W ciągu długich lat zgromadził bogaty księgozbiór, którego część znalazła się w Bibliotece Narodowej w Warszawie. Wydał m. in.: Osmanskaja chrestomatija dla universitietskogo priepodavanija (Pet. 1858–9 I–II), Wyjątek z podróży po Wschodzie („Pam. Relig.-Moralny” S. II. T. 1: 1858), Źródłosłownik wyrazów, które przeszły… do naszej mowy z języków wschodnich… (Pet. 1858), Issliedovanije o proizchoždienii i sostojanii litovskich Tatar (Pet. 1857), Materiały do dziejów Kościoła polskiego z języków wschodnich („Pam. Relig.-Moralny” 1857–8, 1860–2), Zdanie sprawy o Tatarach litewskich… w r. 1558 („Teka Wil.” 1858), Zarys dziejów krainy tanejskiej w dolnym Egipcie… (Pet. 1858). Liczne prace pozostały w rękopisie. M. in.: Turecko-russkij slovar’, Grammatika tureckogo jazyka, Zarys dziejów Turcji (po rosyjsku). Fragmenty tych rękopisów znajdują się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Wilnie.

M. zmarł w Warszawie 25 X 1877 i został pochowany na cmentarzu Powązkowskim. Z małżeństwa (od r. 1837) z Emilią Tyszyńską (siostrą pisarza Aleksandra) miał dzieci: Ignacego, Salomeę, Stanisława i Bronisławę (zm. w niemowlęctwie).

 

Nowy Korbut, VIII (bibliogr.); Biobibliografičeskij slovar’ otečestvennych tjurkologov, Moskva 1974 s. 221; – Antonowicz A. K., Bielorusskie teksty pisannye arabskim pismom, Vilnius 1968 s. 3–4, 8, 26–7, 30–3, 38, 94, 118–19, 147, 154, 352, 355; Kononov A. N., Istorija izučenija tjurkskich jazykov v Rossii, Leningrad 1972 s. 143–8; Kotwicz W., Kotwiczówna M., Orientalista Antoni Muchliński, życie i dzieła, Wil. 1935 (bibliogr., reprod. portretu rys. przez Martynowa i fot. grobu); Mrozowska A., Działalność Antoniego Muchlińskiego w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego, „Przegl. Orientalistyczny” 1960 Nr 4 (36) s. 432–5; Pajewski J., Antoni Muchliński, „Kłosy” R. 25: 1877 nr 647 (portret drzeworyt z fot.); Reychman J., Podróżnicy polscy na Bliskim Wschodzie w XIX w., W. 1972 s. 27–8, 127–8, 268; Stanisz T., Antoni Muchliński, orientalista polski, „Roczn. Tatarski” R. 2: 1935 s. 302–26; – Bartold W. W., Materiały dla istorii fakulteta vostočnych jazykov, Pet. 1905–9 I–II, IV, passim.

Jan Reychman

 
 

Powiązane zdjęcia

   

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.