Korniłowicz Rafał Marian (1876–1916), pedagog, działacz społeczny i oświatowy. Ur. 8 XII w Warszawie, syn Edwarda lekarza warszawskiego i Wiktorii z Pollów, brat Kazimierza, Tadeusza i Władysława. Po ukończeniu w r. 1896 IV Warszawskiego Gimnazjum Męskiego wstąpił na Wydział Mechaniczny Instytutu Technologicznego Mikołaja I w Petersburgu, gdzie był czynny w studenckich kółkach oświatowych oraz pełnił funkcję przewodniczącego Bratniej Pomocy. Po otrzymaniu dyplomu inżyniera w r. 1902 wyjechał do Akwizgranu; w r. akad. 1902/3 studiował tam na Wydziale Inżynierii Budowlanej Królewskiej Szkoły Technicznej. W r. 1903 był pracownikiem Zakładu Badań Materiałowych Politechniki w Zurychu. Następnie przebywał w Paryżu i Londynie, zapoznając się z organizacją szkolnictwa zawodowego. Wyniki badań w zakresie szkolnictwa opublikował w postaci artykułów w prasie warszawskiej (m. in. Szkoły wieczorne dla młodzieży pracującej w Londynie, „Zdrowie” 1905). Po powrocie do Warszawy w r. 1904 odrzucił proponowaną mu asystenturę na Politechnice Warszawskiej. Uczył matematyki w warszawskich szkołach średnich, m. in. na pensjach J. Kowalczykówny i J. Sikorskiej, prowadził wykłady o wytrzymałości materiałów w szkole technicznej im. Wawelberga i Rotwanda, wykładał także na kursach organizowanych przez Muzeum Przemysłu i Rolnictwa.
W okresie strajku szkolnego 1905 r. K. wchodził w skład Koła Wychowawców, którego posiedzenia odbywały się m. in. w jego mieszkaniu. Na zebraniu organizacyjnym Polskiej Macierzy Szkolnej referował wraz z S. Kalinowskim program tej instytucji. Z ramienia Koła Wychowawców organizował tajne komplety szkoły średniej, a także podjął inicjatywę i założył Zakład Pomocy Szkolnych «Urania». Zakład ten opracowywał nowe wzory i typy sprzętów szkolnych, a także zajmował się ich produkcją. Zyski zakładu zgodnie ze statutem przeznaczane były wyłącznie na cele społeczne. K. był do śmierci dyrektorem zakładu, przekształconego w r. 1914 w towarzystwo akcyjne i przyczynił się do jego wielkiego rozwoju. Zmarł w Warszawie 31 VIII 1916 r. Pochowany został na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. K. ożeniony był z Eugenią z Ogińskich, znaną działaczką oświatową.
Kramsztyk S., Urania, „Nowe Tory” 1906 s. 502–10; Nasza walka o szkołę polską, W. 1934 II 79, 102, 111, 131 (fot., tabl. III przy s. 112); Radlińska H., Z dziejów pracy społecznej i oświatowej, Wr.–W.–Kr. 1964; Stemler J., Dzieło samopomocy narodowej Polska Macierz Szkolna 1905–1935, Zebrał…, W. 1935 s. 7, 27; – Limanowski B., Pamiętniki (1835–1870, 1870–1907, 1907–1919), W. 1957–61; Radlińska H., (H. Orsza), Wspomnienia uczennicy i nauczycielki, „Niepodległość” T. 6: 1932 z. 1 (12) s. 43, 46; Wierzbicki A., Wspomnienia i dokumenty (1877–1920), W. 1957 s. 16, 24, 33, 37; Zanowa J., W służbie oświaty. Pamiętnik z lat 1900–1946, Wr.–W.–Kr. 1961; – „Czas” R. 69: 1916 nr 462; Śp. R. M. K., „Kur. Warsz.” R. 96:1916 nr 256 s. 5; – B. Uniw. Łódz.: Kowalewski Z., Kazimierz Korniłowicz jako działacz oświatowy (mszp., praca magisterska), Spuścizna K. Korniłowicza (mszp. i rkp.); – Dokumenty znajdujące się w posiadaniu Jana Korniłowicza w Warszawie.
Stanisław Konarski