Kurz (Curz) Daniel (ur. 1753), tancerz i baletmistrz. Ur. 23 XII w Wenecji. W r. 1773 był figurantem w teatrze S. Benedetto w Wenecji w zespole kierowanym przez wybitnego reformatora sztuki baletowej Gasparo Angioliniego. Wraz z zespołem Angioliniego znalazł się K. w r. 1774 w Wiedniu, gdzie występował jako solista. Zapewne na jesieni 1776 r. przybył do Warszawy. Wyszkolony wg zasad najnowocześniejszej wówczas estetyki baletowej, K. tańczył obok innych bawiących w Warszawie renomowanych przedstawicieli baletu z akcją (L. Frühman, Anna Maria Riva, Antonio Vigano) i zyskał szybko uznanie warszawskiej publiczności (m. in. za rolę Raymonda de Mayenne w balecie „Adele de Ponthieu” J. G. Noverre’a w r. 1777). W Warszawie K. wstąpił w r. 1777 do loży masońskiej «Doskonałego Milczenia». W. Bogusławski błędnie podaje, że K. od kwietnia do września 1778 r. był kierownikiem baletu w czasie antrepryzy teatralnej Montbruna, K. był tylko solistą. Po załamaniu się antrepryzy Montbruna K. podpisał 21 IX 1778 r., wraz z innymi aktorami, petycję do Stanisława Augusta. Jest to ostatni ślad jego pobytu w Warszawie. W karnawale 1780 r. K. występował w teatrze S. Benedetto w Wenecji w zespole Domenico Ricciardi. Zapewne na wiosnę powrócił do teatru warszawskiego. Wkrótce został baletmistrzem i stanowisko to zajmował aż do r. 1794.

K. odznaczał się pracowitością i inwencją. Będąc zapalonym zwolennikiem pantomimy tanecznej, wystawiał na scenie oryginalne balety Noverre’a („Horacjusze” 1780, „Akcis i Galatea” 1786) i swoje własne, bardzo liczne balety z akcją. Ogółem opracował ok. 60 baletów, z których największym powodzeniem cieszył się wystawiany w r. 1787 balet „Kora i Alonzo” (wg J. F. Marmontela). Od 1 VIII 1783 do wiosny 1784 r. K. był, wraz z W. Bogusławskim i B. Constantinim, antreprenerem teatru warszawskiego, gdzie podnoszono «gorliwe tego spólnika prace, staranność i cnotliwy sposób postępowania» (Bogusławski). Od r. 1785 kierował wraz z Le Doux tyzenhauzowskim zespołem baletowym, który został przez króla wcielony do teatru warszawskiego. W sierpniu 1795 r. K., wraz z paru tancerzami swego zespołu, wyjechał do Lwowa, zaangażowany przez niemieckiego antreprenera F. Bullę. W r. 1798 trupa baletowa się rozpadła i K. przed r. 1809 był metrem tańca w Beńkowej Wiszni u Fredrów, a po r. 1815 pracował w gimnazjum w Winnicy. Data jego śmierci nie jest znana.

Estreicher, (pod Kurtz Józef); – Bernacki L., Teatr, dramat i muzyka za Stanisława Augusta, Lw. 1925; Raszewski Z., Teatr Narodowy w latach 1779–1789: w: Księga pamiątkowa sesji poświęconej 200-leciu Teatru Narodowego; Wierzbicka-Michalska K., Balety z akcją w teatrze warszawskim, tamże; taż, Sześć studiów o teatrze Stanisława Augusta, Wr. 1967; – Bogusławski W., Dzieje Teatru Narodowego, W. 1820; Fredro A., Trzy po trzy, W. 1917 s. 156; [Iwanowski E.] Helenius, Rozmowy o polskiej koronie, Kr. 1873 I 588; Müller J. H. F., Geschichte und Tagebuch der Wiener Schaubühne, Wien 1776 s. 121; Teatr Narodowy 1765–1794, Pod red. J. Kotta, W. 1967; Wierzbicka K., Źródła do historii teatru warszawskiego, Wr. 1951 cz. 1; – AGAD: Warszawa – Ekonomiczne 859; IS PAN: Rulikowski M., Materiały teka 62/1.

Karyna Wierzbicka-Michalska