Oczapowski Jan Chrzciciel (1800–1871), lekarz. Ur. w Pociejkach (pow. Słuck), był synem Mikołaja, bratem Michała (zob.) i Antoniego, chemika rolnego. Gimnazjum ukończył w Słucku. Medycynę studiował na Uniw. Wil. i uzyskał w r. 1824 doktorat medycyny na podstawie rozprawy: De auscultatione mediata s. de stethoscopii usu in medicina, chirurgia et arte obstetricia (Wil. 1824), napisanej pod kierunkiem W. W. Herberskiego. W r. 1826 przybył do Warszawy, gdzie pracował jako lekarz wojskowy, a po r. 1842 mianowany został lekarzem departamentów Senatu w Warszawie. Następnie został ordynatorem w Szpitalu Ewangelickim na oddziale wewnętrznym. Stanowisko to zajmował do śmierci. Zajmował się również praktyką prywatną, ale pomimo prowadzenia jej przez 46 lat, nie pozostawił majątku. Był członkiem Tow. Lekarskiego Warszawskiego (TLW) od 6 XII 1825, Tow. Lekarskiego Wileńskiego od r. 1835 i Tow. Naukowego Krakowskiego od r. 1848. W pracach TLW brał żywy udział. W r. 1855 wszedł w skład jego komitetu do zbadania sprawy kołtuna. Zasłynął głównie jako zwolennik i obrońca istnienia choroby kołtunowej; sprawie tej poświęcił kilkanaście lat życia. Z tej dziedziny ogłosił Leczenie chorób kołtunowych („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1839). Tekst ten był również zamieszczony W później ogłoszonym obszernym dziele liczącym 554 stronice pt. Praktyczny wykład chorób kołtunowych ze względu na ich przyczyny, naturę, bieg, przesilenia, wady organiczne i nowe zasady leczenia (W. 1839), w którym w sposób naukowy dowodził istnienia choroby kołtunowej jako samodzielnej choroby. Pracę tę pochlebnie ocenił w „Pamiętniku Tow. Lekarskiego Warszawskiego” (1840) Jan F. Kulesza, również zwolennik istnienia choroby kołtunowej. Ogłosił też O. Przypadek zakażenia kołtunowego („Pam. Tow. Lek. Warsz.” 1863). Inne prace O-ego to Opisanie gorączki zaraźliwej panującej w pułkach kawalerii gwardii rosyjskiej (rkp. nadesłany do Tow. Lekarskiego Wileńskiego w r. 1826), Wiadomość o używaniu wód Buskich w leczeniu rozmaitych chorób (W. 1838) oraz prace kazuistyczne dotyczące zatrucia tabaką, leczenia chorób reumatycznych przetworami jodynowymi itp. Był autorem 11 prac drukowanych. Zasilał nimi „Pamiętnik Tow. Lekarskiego Warszawskiego”, którego był współredaktorem w r. 1839, i „Tygodnik Lekarski”. Piastował godność radcy dworu. Zmarł nagle 7 III 1871 w Warszawie, na skutek zatoru w mózgu.
Estreicher w. XIX; Enc. Org.; Enc. Org. (1898–1904); W. Enc. Ilustr.; Biogr. Lexikon d. hervorr. Ärzte, München 1962; Gąsiorowski L., Zbiór wiadomości do historii sztuki lekarskiej w Polsce od czasów najdawniejszych aż do najnowszych, P. 1854 III 562; Janowski, Słown. bio-bibliogr. Uniw. Wil.; Kośmiński, Słown. lekarzów; Uruski, XII 241; – Bieliński J., Doktorowie medycyny promowani w Wilnie, W. 1886 s. 71–2; tenże, Uniw. Wil., II 290, 309; J. R., Śp. Jan Oczapowski, „Klinika” T. 8: 1871 nr 11 s. 176; – „Arch. Hist. Med.” T. 4: 1926 z. 1 s. 153; „Kur. Warsz.” 1863 nr 83 s. 395, 1864 nr 46 s. 274; „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 25: 1851 nr 1 s. 135, T. 34: 1855 nr 1 s. 134–5, T. 60: 1868 z. 4 s. 224, T. 85:1889 z. 2 s. 809 (Bieliński, Stan. nauk.); „Przegl. Lek.” T. 10: 1871 nr 11 s. 88; „Tyg. Illustr.” 1871 nr 189 s. 79.
Teresa Ostrowska