INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Jan Duklan Puzyna      Jan Puzyna, frag. obrazu olejnego z Pałacu Biskupiego w Krakowie.

Jan Duklan Puzyna  

 
 
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.

  

 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Puzyna Jan Duklan Maurycy Paweł (1842–1911), biskup krakowski, kardynał. Ur. 13 IX w Gwoźdźcu (obwód kołomyjski), był czwartym i najmłodszym synem Romana (12 VIII 1788 – 2 VI 1861), właściciela Gwoźdźca i sąsiednich Ostapkowiec z Czechową, i Hortensji (1806 – 2 XII 1879), córki gen. Józefa Dwernickiego (zob.). Ojciec był oficerem wojsk Ks. Warsz., uczestnikiem kampanii 1809, 1812 i 1813 r., szefem szwadronu Krakusów (1813), został ranny w r. 1813 pod Lipskiem, był kawalerem Złotego Krzyża Virtuti Militari.

P. uczęszczał do gimnazjum w Stanisławowie, gdzie w r. 1864 złożył egzamin dojrzałości. Studiował prawo we Lwowie i Pradze i w r. 1868 uzyskał stopień doktora praw na Uniw. Lwow. Od r. 1869 pracował we lwowskiej Prokuratorii Skarbu, w r. 1872 został oddelegowany do Sądu Wyższego w sprawach dochodów skarbowych i w t. r. mianowany koncypistą w Dyrekcji Skarbu we Lwowie. W r. 1875 awansował na komisarza, lecz w n. r. porzucił karierę urzędniczą oraz matrymonialne zamiary i wstąpił do Seminarium Duchownego w Przemyślu. Bp Maciej Hirschler zwolnił go z części studiów teologicznych i wyświęcił 8 XII 1878. Wówczas to Walerian Kalinka bezskutecznie proponował umieszczenie P-y w dyplomacji papieskiej. Po krótkim wikariacie w Przeworsku P. uzyskał w r. 1880 kanonię w kapitule przemyskiej i został wicerektorem Seminarium Duchownego. W l. n. pełnił także funkcje sędziego Sądu Biskupiego i egzaminatora prosynodalnego, kierował kapłańską sodalicją Dobrego Pasterza i czuwał nad restauracją katedry, w której mimo krytyki ze strony kapituły doprowadził do regotycyzacji prezbiterium i którą ozdobił witrażem Jana Matejki. Mianowany biskupem pomocniczym archidiec. lwowskiej, był konsekrowany 25 III 1886 w Rzymie przez kard. Mieczysława Ledóchowskiego jako biskup tytularny Memfis. Został również rektorem lwowskiego Seminarium, które przebudował, oraz założył Małe Seminarium. Organizował misje ludowe, starał się o budowę kaplic i kościołów we wschodniej części diecezji, aby poprawić opiekę duszpasterską i zapobiegać wynaradawianiu ludności polskiej. Wspierał zakon OO. Jezuitów, ich domy i kościoły w Kołomyi, Stanisławowie, Czerniowcach i Tarnopolu. Był także inicjatorem wybudowania kościoła Św. Elżbiety w rzemieślniczej części Lwowa.

Do cesarskiej nominacji P-y na biskupa krakowskiego 7 X 1894 doszło po odmowie przyjęcia tej godności przez jezuitę Henryka Jackowskiego. Biskupi galicyjscy i namiestnik Kazimierz Badeni wysunęli więc po łagodnym kardynale Albinie Dunajewskim dbałego o dyscyplinę i znanego z konserwatywnych poglądów P-ę, którego we Lwowie niechętnie widziano (zwłaszcza Rusini za nastawienie do ich narodowości). Prekonizowany 22 I 1895, P. odbył ingres do katedry wawelskiej 17 II t. r., wywierając mało korzystne pierwsze wrażenie pośpiechem w sprawowaniu liturgii, brakiem głosu i chłodem obejścia. Z objęciem urzędu biskupa został P. członkiem austriackiej Izby Panów i posłem do Sejmu Krajowego.

Jednym z pierwszych poczynań P-y było podjęcie, rozpoczętej w r. 1891, restauracji katedry wawelskiej. Już 14 III 1895 P. odbył konferencję z przedstawicielami świata artystycznego, powołał komitet i nakreślił projekt restauracji. Organizował zbiórki i zabiegał o subwencje, a sam złożył na ten cel 4 000 koron. Dn. 9 VI 1895 poświęcił, pierwszą z odnowionych, kaplicę Zygmuntowską. Restaurację prowadzili architekci Sławomir Odrzywolski do r. 1904 i Zygmunt Hendel do ukończenia robót w r. 1910. W r. 1907 P. założył Muzeum Diecezjalne na Wawelu, nie doprowadzając jednak do jego urządzenia. W r. 1910 powołał Komisję dla spraw sztuki kościelnej. Restauracja katedry spotkała się z ostrą krytyką, m. in. ze strony Ludwika Puszeta, Feliksa Kopery, Leonarda Lepszego, a nawet członka komitetu Stanisława Tomkowicza. Zarzucano P-ie zmiany architektoniczne oraz niedopuszczenie wielu znakomitych artystów do prac konserwatorskich, zrobiono jednak wiele, ratując budowlę przez zniszczeniem, odnawiając wszystkie kaplice, ołtarze i obrazy. Powstały stalle, odnowiono kazalnice i założono oświetlenie elektryczne. Postawiono też nowe pomniki: płytę poświęconą kard. Zbigniewowi Oleśnickiemu, nagrobek kard. Jerzego Radziwiłła (Pius Weloński), sarkofagi królewskie Jadwigi i Władysława Warneńczyka (Antoni Madeyski), ozdobiono wnętrze m. in. witrażami Józefa Mehoffera. Gdy rzeźbiarz L. Puszet rozpoczął druk cyklu artykułów w „Czasie” pt. „Nowe «Kleynoty Miasta Krakowa»” (1901), wymierzonych w gospodarkę artystyczną P-y w katedrze, P. spowodował przerwanie publikacji. Wkrótce potem w listopadzie 1901 P. podczas wizytacji w III Gimnazjum im. Króla Jana Sobieskiego uznał przywitanie tamtejszego katechety ks. Stanisława Puszeta (stryja Ludwika) za nie wystarczająco pokorne, wołając: «na kolana!». Wydarzenie to posłużyło Stanisławowi Wyspiańskiemu za motyw w scenie „Wyzwolenia”: «W proch czoła przed moją szatą …».

P. był zdecydowanym przeciwnikiem ruchu ludowego, a walka z agitacją ks. Stanisława Stojałowskiego, a później Jana Stapińskiego, zaostrzyła się w okresie jego biskupich rządów. Dn. 24 V 1888 P. przyjechał na kanoniczną wizytację do Kulikowa, aby zbadać postępowanie ks. Stojałowskiego. Po wizytacji odsunął proboszcza od wykonywanej funkcji kapłańskiej i suspendowal. Wspólnie z arcybpem lwowskim Sewerynem Morawskim i biskupami: tarnowskim Ignacym Łobosem i przemyskim Łukaszem Soleckim wydał list pasterski (1895), przestrzegający przed prenumeratą pism Stojałowskiego i zabraniający ich czytania oraz rozpowszechniania.

P. wskazywał kierunki aktywności duszpasterskiej kleru, zaostrzał dyscyplinę i dbał o wychowanie kleryków. Położył nacisk na akcję trzeźwości poprzez odradzanie zaniedbanych Bractw Wstrzemięźliwości, których w r. 1895 było w diecezji 6, a w r. 1911 – 113. W r. 1896 unormował porządek odprawiania nabożeństw. Był jednym z inicjatorów kongregacji dziekanów w Galicji. Pierwszą z nich zwołał 11 XI 1896, a w r. 1911 odbyła się jedenasta z rzędu konferencja. Podjął też wówczas sprawę rozbudowy placówek duszpasterskich, a plany P-y w zakresie finansowania nowych kościołów poparła w r. 1906 kongregacja dziekanów. Ponadto wizytował parafie (przez 6 pierwszych lat, lecz bez krakowskich), a biskupie wizytacje szkolne zainaugurował w r. 1899 w gimnazjum w Podgórzu z okazji bierzmowania. Interesował się wówczas, podobnie jak w listach pasterskich i instrukcjach dla księży, szczególnie katechizacją. Nalegał, by odbywała się wszędzie, wydał instrukcję dla katechetów szkół ludowych. Gdy wiceprezydent Rady Szkolnej Krajowej Michał Bobrzyński zredukował liczbę praktyk religijnych, a duchowieństwo ze swej strony wypowiadało się za wprowadzeniem szkoły wyznaniowej, P. w r. 1898 żądał – bez rezultatu – podziału kompetencji między Radą Szkolną a biskupami ordynariuszami. W listach pasterskich oprócz udzielania dyspens wielkopostnych zajmował się m. in. oświatą i nierównościami społecznymi (1897), święceniem niedzieli (1898), nawoływał do oszczędności (1900), pisał o świętych polskich (1905), o miłosierdziu (1907), wzywał do pracy społecznej w duchu solidaryzmu oraz do popierania prasy religijnej. Wprowadził w diecezji krakowskiej Bractwo Nieustającej Adoracji Najświętszego Sakramentu (1896), które miało na celu, obok adoracji w każdą pierwszą niedzielę miesiąca, także zaopatrywanie ubogich kościołów w sprzęty i szaty liturgiczne. Propagował w parafiach bractwa dewocyjne; w r. 1907 zalecał zaprowadzenie także po małych miasteczkach i wsiach charytatywnego stowarzyszenia Konferencji św. Wincentego a Paulo. Popierał, podobnie jak inni biskupi galicyjscy, misje parafialne prowadzone głównie przez jezuitów, misjonarzy i redemptorystów. Zwracał uwagę na problem emigracji stałej i sezonowej z przeludnionej wsi galicyjskiej. Początkowo zmierzał do powstrzymania fali uchodźstwa poprzez uświadamianie grożących niebezpieczeństw religijno-moralnych, później do zorganizowania różnych form opieki duszpasterskiej nad wyjeżdżającymi.

P. przejął w r. 1902 od rządowego Funduszu Religijnego Tyniec wraz z 10 folwarkami, w zamian za część pensji biskupiej, przeprowadził odnowienie fasady kościoła poklasztornego, przerobił część klasztoru na cele mieszkalne. Wkrótce po objęciu rządów diecezją krakowską P. założył Małe Seminarium w skrzydle pałacu biskupiego. Konwiktorów utrzymywano z fundacji trzech księży i z ogłaszanych w diecezji składek. Po otrzymaniu dotacji z Funduszu Religijnego P. zbudował pod Wawelem w l. 1899–1901 nowy gmach Seminarium Duchownego przewidziany na 60, a w r. 1910 na 90 alumnów etatowych. Prowadzenie zakładu przejęli z rąk misjonarzy księża diecezjalni. P. odwiedzał często alumnów, urządzał dla nich wakacje w Tyńcu, a niektórych zabierał na Bielany do Kamedułów. Zdolniejszych kleryków wysyłał, podobnie jak czynił to już w Przemyślu i Lwowie, na dalsze studia do Rzymu i Innsbrucka (w sumie 16 z Krakowa). Podejmował starania o rozwój Collegium Polonorum. Powracających doktorów pragnął widzieć na Wydziale Teologicznym, co prowadziło do ingerencji hierarchii kościelnej w stosunki uniwersyteckie. P. odrzucał kandydatów na katedry Wydziału Teologicznego proponowanych przez ów Wydział, a usiłował wprowadzić własnych. W r. 1907/8 doszło do ostrego sporu o obsadę katedr, P. odmówił wówczas udzielenia misji kanonicznej kandydatom Wydziału. Mianowany przez Rzym legatem papieskim w tej sprawie arcbp lwowski Józef Bilczewski doprowadził do obsadzenia wakansów nowymi kandydatami i do utworzenia na Wydziale Katedry Socjologii, jak zwano wówczas chrześcijańską naukę społeczną. Konflikt o obsadzenie kandydatów odnowił się w l. n. i narastał tak dalece, że oparł się o namiestnika Bobrzyńskiego. W XX w. P. podjął nieznaczną rozbudowę sieci dekanatalnej, przywracając w r. 1910 dekanat Zator.

Wobec nowych problemów społecznych występował P. z tradycyjnymi przeważnie rozwiązaniami. Despotyczny, programowo apolityczny, nie popierał wprost żadnej orientacji, lecz z natury zachowawczy i nieufny wobec nowości, był bliski kołom stańczykowskim, choć z konserwatystami nie we wszystkim się zgadzał. Ostrzegając przed socjalizmem i wskazując na antyklerykalizm „Naprzodu”, wezwał duchowieństwo już w r. 1895 do opieki nad robotnikami przy pomocy praktyk religijnych, kazań, misji, bractw, stowarzyszeń i prasy. Robotnikom strajkującym zawsze zalecał powrót do pracy. Starał się, by księża na wsi przeciwdziałali wpływom ludowców. Dostrzegał nędzę, lecz przypominał chętnie, że świat był i będzie łez padołem. Przytaczając zdanie z encykliki „Rerum Novarum” o niezasłużonej biedzie spadającej w wyniku wadliwych stosunków społecznych, dodawał iż «wielu ludzi jest winnych własnego położenia», podkreślał że «nierówność obowiązków i praw jest w myśli Bożej ową spójnią, która wszystkich ludzi ma zbliżać» (list pasterski, 1897). Podobnie jak inni biskupi galicyjscy rozwiązanie kwestii społecznej widział w pracy nad podniesieniem religijności i w umoralnianiu wiernych, uznając tu «jedno lekarstwo: katechizm za sześć centów – wszystko inne uważam za półśrodki» (Edward Komar.) «Półśrodki» owe uruchamiał jednak w różnej postaci, zmieniając z czasem ich ocenę. Popierał towarzystwa oświatowe, jak np. działające w Krakowie od r. 1895 samopomocowe stowarzyszenia robotników, rzemieślników i służby domowej. Brał udział w ich spotkaniach, poświęcał sztandary i lokale. Był od r. 1897 członkiem honorowym Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Rękodzielniczej «Skała». Polecał wydawnictwa katolickie, a szczególnie założoną w r. 1895 „Prawdę”, cieszące się poczytnością pismo dla ludu, założony przez ks. Andrzeja Mytkowicza w lutym 1905 „Postęp”, organ katolickiego Stowarzyszenia Robotników i Rzemieślników. Mianowany przez P-ę w r. 1905 sekretarzem generalnym katolickich stowarzyszeń robotnicznych w diec. krakowskiej ks. Mytkowicz utworzył w r. 1906 Polski Związek Zawodowy Katolickich Robotników (jako ogniwo związku ogólnogalicyjskiego z siedzibą w Krakowie), a w r. 1907 zorganizował zjazd Związku, skierowując katolicki ruch robotniczy wyraźnie na tory zawodowe; od r. 1908 Związek przyjął nazwę Polski Związek Zawodowy Robotników Chrześcijańskich.

Na wniosek Franciszka Józefa Leon XIII na konsystorzu 15 IV 1901 nadał P-ie godność kardynalską. Dn. 21 IV odbyło się wręczenie piuski purpurowej w Krakowie, a 25 IV biretu kardynalskiego przez cesarza w kościele zamkowym w Budapeszcie. Dn. 9 VI t. r. P. otrzymał od papieża w Rzymie kapelusz kardynalski i przekazano mu jako tytularną bazylikę Św. Witalisa, Gerwazego i Protazego oraz został przyjęty do kardynalskiej kongregacji Konsystorialnej, Studiów, Indeksu, Biskupów i Zakonów. Nazwisko P-y stało się głośne w Polsce i na świecie w r. 1903 w związku z konklawe po śmierci Leona XIII, kiedy to P. w imieniu cesarza Franiszka Józefa, zgłosił sprzeciw, czyli tzw. veto przeciw wyborowi na papieża kardynała M. Rampolli. Nie uzyskał on większości głosów, choć miał ich najwięcej, a gdy kardynałowie przystępowali do trzeciego głosowania powstał P. i wypowiedział w imieniu Franciszka Józefa ekskluzywę przeciwko Rampolli. Współcześni wiązali to wystąpienie z serwilizmem P-y wobec rządu wiedeńskiego, który wśród kardynałów monarchii nie mógł znaleźć innego wykonawcy swej woli. Sam P. utrzymywał, że misję zgłoszenia ekskluzywy przyjął po śmierci poprzednich mandatariuszy w r. 1902 z całym przekonaniem o kościelnej potrzebie papieża-duszpasterza, a nie polityka. Obawiał się, że Rampolla, znany frankofil i zwolennik porozumienia z Rosją, nie będzie przychylny Kościołowi polskiemu w Królestwie i sprawie unitów podlaskich, a jego profrancuskie nastawienie zapowiadało mało stanowczości wobec przenikających i do Galicji nowych prądów teologicznych, określonych wkrótce jako modernizm. Wystąpienie P-y wywołało w Krakowie burzliwe demonstracje przed pałacem biskupim, gdzie zostały wybite szyby. W r. 1903 P. otrzymał od cesarza wielką wstęgę Orderu św. Szczepana. Jedną z niepopularnych w Krakowie decyzji P-y była odmowa (październik 1901) katolickiego pogrzebu Michała Bałuckiego, który popełnił samobójstwo. Gdy w r. 1909 w sześćdziesięciolecie śmierci Juliusza Słowackiego, komitet utworzony wówczas w Radzie Miejskiej, zwrócił się do P-y jako gospodarza katedry wawelskiej z prośbą o wyrażenie zgody na złożenie prochów poety na Wawelu, P. odmówił – co oburzyło społeczeństwo krakowskie, a szczególnie młodzież studencką. Na wiecu zorganizowanym 16 II 1909 przez akademików uchwalono protest przeciwko stanowisku P-y, w czasie następnego wiecu (21 VI) doszło do demonstracji studentów przed pałacem biskupim, a nawet do starcia z policją konną, która broniła dostępu do pałacu. W r. 1910 wydał P. zakaz odprawienia mszy polowej na Błoniach z okazji obchodu grunwaldzkiego, co poruszyło też silnie opinię publiczną.

Dość wcześnie zdrowie zaczęło P-ie nie dopisywać i już w r. 1900 postarał się o mianowanie sufragana, którym został kanclerz kurii kanonik Anatol Nowak, wkrótce też rektor seminarium. Z czasem stan zdrowia uniemożliwiał P-ie bezpośrednie pełnienie obowiązków (ostatnią publiczną celebrę odprawił podczas koronacji obrazu Matki Boskiej Bolesnej w krakowskim kościele Franciszkanów 20 IX 1908), a w ostatnim roku życia był sparaliżowany. Spowodowało to, że diecezją kierowali najbliżsi współpracownicy, a zwłaszcza sufragan A. Nowak oraz ojciec duchowny kleryków i spowiednik P-y Edward Komar, który po śmierci kardynała wydał jego i poniekąd własną apologię. P. zmarł 8 IX 1911, pochowany został 12 IX w podziemiach katedry wawelskiej w kaplicy bpa Jana Konarskiego. P. uczynił swym spadkobiercą (jeszcze w r. 1896) Małe Seminarium i zostawił spory legat na rzecz Seminarium Wyższego.

 

Portrety P-y w: Kurii Metropolitalnej w Kr. i w Sem. Duchownym w Kr.; – Grajewski, Bibliografia ilustracji; Enc. XX w.; W. Enc. Powsz. (PWN); Podr. Enc. Kośc., XXXIII–XXXIV; Oesterr. Biogr. Lexikon, 1982 Lf. 39; Borkowski, Almanach, s. 165 (fot. s. 160/1); Uruski; Elenchus cleri dioecesis Cracoviensis 1895–1912; Schematismus dioecesis Premisliensis 1878–87; Katalog korespondencji Działyńskich, Zamoyskich i rodzin spokrewnionych, ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej XVII–XX w., Wr. 1972; – Bartel W., Wydział Teologiczny Uniwersytetu Jagiellońskiego na przełomie dwóch wieków (od 2. poł. XIX w. do końca I wojny światowej), „Analecta Crac.” 1969 s. 408; Buszko J., Ruch socjalistyczny w Krakowie 1890–1914, Kr. 1961; tenże, Społeczno-polityczne oblicze Uniwersytetu Jagiellońskiego w dobie autonomii galicyjskiej (1869–1914), Kr. 1963; Engel-Janosi F., Österreich und der Vatikan 1846–1918, Graz 1960 II 7, 10–11, 26–7, 31–41; Historia katolicyzmu społecznego w Polsce 1832–1939, W. 1981; Kącki F., Ks. Stanisław Stojałowski i jego działalność społeczno-polityczna, Lw. 1937 I 125–7; Kracik J., Seminarium duchowne, w: Księga sapieżyńska, P. 1982 I 197–8; Krzywobłocka B., Groźny purpurat, w: Delfina i inne, W. 1974 s. 233–56; Kudłaszyk A., Katolicka myśl społeczno-polityczna w Galicji na przełomie XIX i XX wieku, Wr. 1980 s. 88, 102, 196, 214; Kumor B., Kardynalat biskupa krakowskiego Jana Puzyny, „Analecta Crac.” 1985 s. 493–503; tenże, Obsada biskupstwa krakowskiego w latach 1790–1914, tamże 1976 s. 332–8; tenże, Ustrój i organizacja Kościoła polskiego w okresie niewoli narodowej (1772–1918), Kr. 1980; Lechicki C., Chrześcijańska Demokracja w Krakowie (1897–1937), „Studia Hist.” R. 18: 1974 s. 587–9; Lubecki K., Ks. Kardynał Puzyna, Kalendarz J. Czecha 1912 s. 47–52 (fot.) i odb.; tenże, Wspomnienie o ks. kardynale Puzynie, „Ateneum Kapł.” R. 3: 1911 t. 6 s. 193–209; Mrówczyński J., Ks. Walerian Kalinka, P. 1972; Obertyński Z., Kardinal Puzyna und sein Veto, w: Festschrift Franz Loidl, Wien 1971; tenże, Weto kardynała Puzyny, „Collectanea Theol.” 1958 s. 10–45; Rożek M., Królewska katedra na Wawelu, W. 1981 s. 168; Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego od Oświecenia do połowy XX wieku, Kr. 1964 I; Światło A., Oświata a polski ruch robotniczy 1876–1939, W. 1981; Urban W., Ostatni etap dziejów Kościoła w Polsce przed nowym tysiącleciem (1815–1865), Rzym 1966 s. 389–90; Wyczawski H., Arcybiskup Zygmunt Szczęsny Feliński 1822–1895, W. 1975; – Badeni S., Wczoraj i przedwczoraj. Wspomnienie i szkice, Londyn 1963 s. 8–31; Bobrzyński M., Z moich pamiętników, Wr. 1957; Bogdanowicz Rosco M., Wspomnienia, Kr. 1959 II; Chłędowski K., Pamiętniki, Kr. 1957 I–II; Daszyński I., Pamiętniki, W. 1957 I–II; Drobner B., Bezustanna walka, W. 1962 I; Klein F., Notatnik krakowski, Kr. 1965 s. 76–80; Komar E., Kardynał Puzyna (Moje wspomnienia), Kr. 1912 (fot.); Kopiec wspomnień, Kr. 1964; Meysztowicz W., Gawędy o czasach i ludziach, Wyd. 2., Londyn 1983; Morawski K., O Kazimierzu Morawskim, Kr. 1973; Pachucka R., Pamiętniki z lat 1886–1914, Wr. 1958; Stapiński J., Pamiętnik, W. 1959; Szematyzmy Król. Galicji 1869–75; Wspomnienia z życia śp. ks. Stanisława Stojałowskiego, Kr. 1921 s. 93, 104, 145, 155; Żeleński Boy T., Znaszli ten kraj?, Wr. 1983 s. 42–3; – „Czas” 1911 nr 407, 408, 409, 410, 411, 412, 413, 415, 416, 417, 419, 422; „Gaz. Lwow.” 1911 nr 206; Kalendarz J. Czecha 1896–1911; „Kron. Diec. Przemyskiej” 1911 s. 496, 498; „Naprzód” 1904 nr 131; „Notificationes a Curia Crac.” 1894 s. 170, 1895 s. 22, 26, 65, 69–77, 1896 s. 9–37, 65–71, 1897 s. 9–16, 46, 63, 1899 s. 33–9, 92–6, 1900 s. 1–11, 53–9, 1902 s. 1–6, 1904 s. 125–7, 1906, s. 1–8, 1907 s. 1–23, 1909 s. 97–9, 1910 s. 99, 120–2; „Przegl. Pol.” 1911 s. 298–312; „Przegl. Powsz.” 1898 t. 1 s. 96–200, t. 3 s. 257, 1911 t. 112 s. 1–5; „Szkoła” R. 34: 1901 s. 157; „Świat” 1911 t. 12 nr 37 s. 11 (fot.) „Tyg. Ilustr.” 1911 s. 729 (fot.); – Arch. Archidiec w P.: Listy P-y do kardynała Mieczysława Ledóchowskiego; Arch. Kurii Metropolitalnej w Kr.: Akta personalne; Arch. UJ: rkp. 116/I–III; B. Jag.: rkp. 8784 III nr 47 s. 87–91, rkp. 8079 III k. 58–59, rkp. 8082 III k. 35–36, 259–260, rkp. 8084 III k. 109–110, rkp. 8087 III k. 381–382, rkp. 8088 III k. 163–164, rkp. 8089 III k. 1–2, 91–92, 99–100, 477–478, rkp. 8090 III k. 536–537, rkp. 8091 III k. 192–193, rkp. 8698 III k. 444–460, rkp. 8787 III nr 27 k. 68, Akc. 111/70, 123/56 t. 9; B. PAN: rkp. 3983 k. 16–17, rkp. 3169 k. 10–12.

Jan Kracik

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Bałucki

1837-09-29 - 1901-10-17
komediopisarz
 

Walenty Dymek

1888-12-31 - 1956-10-22
arcybiskup metropolita
 

Bronisław Gembarzewski

1872-05-20 - 1941-12-11
malarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Wiktor Biernacki

1869-01-30 - 1928-01-27
fizyk
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.