INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Jan Karol Klingenberg  

 
 
1814-05-20 - 1895-02-21
Biogram został opublikowany w latach 1966-1967 w XII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Klingenberg Jan Karol Antoni (1814–1895), ksiądz, poseł na sejm pruski. Ur. 20 V w Chełmnie, syn Antoniego, nauczyciela jęz. niemieckiego i geografii w miejscowym zakładzie kadetów Księstwa Warszawskiego, potem w szkole miejskiej w Chełmnie, i Joanny z Gebhardtów. Początkowo uczył się w szkole miejskiej w Chełmnie, a w l. 1830–5 w gimnazjum w Chojnicach. Od r. 1835 (immatrykulowany 22 VI) studiował na Wydziale Filozoficznym filologię, może matematykę (jak podaje biograf K-a, ks. Mańkowski, natomiast błędna jest informacja, jakoby studiował teologię), na uniwersytecie we Wrocławiu. Wobec wczesnej śmierci ojca pozostawał pod opieką matki, protestantki, która w końcu życia przeszła na katolicyzm. Miał trudne warunki materialne. W r. 1837 przerwał studia (skreślony 24 XI), być może właśnie na skutek trudności finansowych. Nie wykluczone, że ten powód pchnął go ku studiom teologicznym, które odbył w seminarium pelplińskim, prawdopodobnie w l. 1837–40. W r. 1840 (20 IV) został wyświęcony na księdza. Kolejno był przez krótki czas wikariuszem w Subkowach i Chełmnie, następnie otrzymał od bpa Sedlaga samodzielny wikariat w Pręgowie pod Gdańskiem. Dn. 1 VI 1843 r. został proboszczem w Lubawie, w r. 1846 inspektorem szkolnym, a w 1847 dziekanem dekanatu lubawskiego.

Działalność polityczną rozpoczął w r. 1848. W maju został wybrany do pruskiego Zgromadzenia Narodowego w okręgu lubawskim. Był także jednym z założycieli Ligi Polskiej na zebraniu w dn. 25 VI 1848 r. Głównym polem działalności K-a w najbliższych latach był sejm berliński. Wybierany był kolejno w lutym (wg innych danych wybrany w wyborach dodatkowych w kwietniu) i lipcu 1849 r. (w ostatnim wypadku niewielką większością), oba razy w okręgu lubawsko-brodnickim. Posłując do r. 1852, należał do Koła Polskiego i brał czynny udział w jego działalności. W sejmie opowiadał się przeważnie za lewicą, i to nawet częściej niż szlacheccy reprezentanci Poznańskiego. W październiku 1848 r. z większością posłów polskich glosował za udzieleniem pomocy rewolucji wiedeńskiej, w listopadzie podpisał energiczne oświadczenie lewicy piętnujące gwałty rządu i głosował za wstrzymaniem się z płaceniem podatków. W styczniu 1850 r. wraz z polskimi posłami Górnego Śląska i Pomorza głosował przeciw utworzeniu Izby Panów. Choć w sierpniu 1849 r. deklarował, że każdy poseł polski z Górnego Śląska i Pomorza winien poddawać swój wniosek pod decyzję Koła Polskiego, niechętny był jednak supremacji reprezentantów Wielkopolski. Gdy w lutym 1850 r. wykonał przysięgę na konstytucję, zastrzegając jedynie prawa Polaków w Prusach Zachodnich (posłowie z Poznańskiego złożyli wówczas swe mandaty), krok ten wywołał krytykę prasy wielkopolskiej, oskarżającej go o łamanie solidarności. W latach następnych występował jeszcze kilka razy na forum sejmowym, przeważnie w obronie języka polskiego (np. żądanie wprowadzenia stałego funduszu dla 2 nauczycieli języka polskiego w Chojnicach i Chełmnie), i głosował na ogół z lewicą (np. w styczniu 1851 r. za wnioskiem potępiającym politykę min. Manteuffla).

W wyborach 1852 r., w okresie wzmagającej się reakcji politycznej, okręg K-a reprezentowany był przez Niemca; nie wiemy, czy K. kandydował, w każdym razie nie wszedł do nowego sejmu. Jednocześnie wystąpiły bliżej nie znane różnice między nim a Kołem Polskim. W r. 1856 został wybrany w Westfalii (okręg Ahaus–Borken–Recklinghausen) i przystąpił do frakcji katolickiej, co wobec jej konserwatywnego charakteru świadczyło o zmianie orientacji politycznej K-a. Natomiast w dwóch następnych kampaniach wyborczych w l. 1858 i 1861, po złagodzeniu reakcyjnej polityki w czasie tzw. «nowej ery», wybierany był znowu w dawnym okręgu lubawsko-brodnickim i ponownie znalazł się w szeregach Koła Polskiego. Nie odegrał w nim jednak poważniejszej roli. Po rozwiązaniu sejmu w r. 1862 zrezygnował z dalszej działalności parlamentarnej (wg „Gazety Gdańskiej” i Mańkowskiego, w r. 1862 miał z ramienia frakcji katolickiej uzyskać mandat w pewnym okręgu nadreńskim, a zrezygnował z posłowania w r. 1863, ale informacje te są mało prawdopodobne wobec braku nazwiska K-a w spisach posłów z r. 1862). W r. 1861 wybrany został członkiem Coppernicus-Verein w Toruniu.

Po zakończeniu działalności politycznej K. poświęcił się wyłącznie duszpasterstwu. Już wcześniej uzyskał honorowy kanonikat chełmiński (17 X 1858) oraz nominację na egzaminatora prosynodalnego (1858) i na delegata biskupiego (1858). Założył w Lubawie dom chorych i szkołę żeńską (zlikwidowaną w 1876) pod zarządem sióstr wincentek, chciał też sprowadzić misjonarzy. W parę lat później opuścił po blisko 30-letnim pobycie Lubawę, otrzymawszy kanonikat rezydencjalny w Pelplinie (11 II 1869), został także radcą duchownym. Administrator diecezji (późniejszy biskup) Redner powołał K-a jako radcę do konsystorza. Kolejno uzyskiwał kuratorstwo trzech zgromadzeń sióstr wincentek: lubawskiego (1861), chełmińskiego (1869) i pelplińskiego (1881). W r. 1882 Leon XIII mianował go protonotariuszem apostolskim i swoim prałatem domowym, a tuż przed śmiercią został mianowany przez bpa Rednera dziekanem katedralnym w Pelplinie (8 I 1895). Zmarł w Pelplinie 21 II 1895 r.

 

Mańkowski A., Prałaci i kanonicy katedralni chełmińscy, „Roczniki Tow. Nauk. Tor.” R. 33: 1926 s. 78–80; – Bukowski A., Pomorze Gdańskie w powstaniu styczniowym, Gd. 1964; tenże, Rok 1848 na Pomorzu, „Jantar” (Bydgoszcz) T. 6: 1948 z. 2; Grot Z., Działalność posłów polskich w sejmie pruskim w l. 1848–1850, P. 1961; Karwowski S., Historia W. Księstwa Poznańskiego, P. 1918 I; Knapowska W., W. Księstwo Poznańskie przed wojną krymską, P. 1923; Komierowski R., Koła Polskie w Berlinie 1847–1860, P. 1910; tenże, Koła Polskie w Berlinie 1875–1900, P. 1905; Szuman H., Rys historyczny początków i zawiązku parlamentaryzmu polskiego w Prusach, P. 1902; – Amtsblatt der Dioecese Culm; Anderson E. N., The Prussian Election Statistics 1862 and 1863, Nebrasca 1954; Conduiten-Liste aller Abgeordneten zu Berlin, Berlin 1848; Protokoły posiedzeń Koła Polskiego w Berlinie, P. 1956 I; Schematyzmy diecezji chełmińskiej (tytuły zmienne); Sprawozdania stenograficzne z posiedzeń pruskiego Zgromadzenia Narodowego i Sejmu Pruskiego (tytuły zmienne) Verzeichniss der Behörden… der Kgl. Universität Breslau, 1835–1838; – „Gaz. Gdań.” 1895 nr 25; Arch. Uniw. Wrocł.; Arch. Diec. w Pelplinie (dalsze, nie wykorzystane tutaj, dane o działalności duchownej K-a).

Adam Galos

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Zdzisław Grocholski

1881-01-26 - 1968-11-10
działacz społeczny
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Leon Łuskino

1872-04-11 - 1948
kompozytor
 

Walery Jan Sławek

1879-11-02 - 1939-04-03
premier II RP
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.