Luśtych (Lustig) Jan (1833–1901), mazurski poeta ludowy. Ur. 4 XI w Małych Zawadach w pow. oleckim, syn średnio zamożnego chłopa, odziedziczył po ojcu gospodarstwo. Od r. 1865 pisywał wiersze do pism redagowanych przez Marcina Giersza: „Kalendarza Królewsko-Pruskiego Ewangelickiego” i „Gazety Łęckiej” (1875–90, 1892). Twórczość jego, bez pretensji do wartości artystycznej, nie doczekała się dotychczas poważniejszego omówienia, nikt też nie zebrał całości jego dorobku. Do bardziej interesujących wierszy o tematyce obyczajowej i moralizatorskiej należą: Gorzałka źródłem zła (1866), O lisie na dwóch nogach (1876), O zgonie pewnego męża w Dybowie, co okrutnie z bydłem postępował (1878), O oszczędności pieniędzy i wystrzeganiu się picia gorzałki (1881), O strojach zbytecznych (1885). Tematykę wiejską, mówiącą o krzywdzie i nędzy chłopów, poruszały m. in. utwory: O Golubiach w Oleckowskiem, co r. 1867 pogorzały (1872), Słowa względem Kolby z Mazurów (1874), Gospodarz i półparobek leniwy (1874), O Walu (1877), O Żydach, dawniejszej wsi, teraźniejszym majątku w Oleckowskiem (1884), Na Mazurach wiele jezior, ale dla Mazurów ryb skąpo (1885). Dużą część jego twórczości stanowiła poezja refleksyjna, religijna. W wierszu O macierzyńskim języku (1883) występował przeciwko germanizacji Mazurów, za co pochwalił go Wojciech Kętrzyński. Potępiał też rusyfikację (O Apuchtynie, 1884). L. był Mazurem narodowo nie uświadomionym i uważał się za lojalnego obywatela pruskiego. Z tego też zapewne względu nie chciał współpracować z Janem Karolem Sembrzyckim, redaktorem „Mazura” (1883–4) i „Mazura Wschodnio-Pruskiego” (1885), prowadzącego wśród Mazurów działalność narodową. Zmarł 26 XII 1901 w Małych Zawadach. Miał siedmioro dzieci.
Oracki, Słownik Warmii; – Chojnacki W., Sylwetki mazurskie, w: Szkice z dziejów Pomorza, W. 1961 III 105–6; [Chojnacki W.] Cybulska J., Poeci ludowi na Mazurach, „Słowo na Warmii i Mazurach” 1955 nr 43, 51; Sukertowa-Biedrawina E., Świadomość narodowa na Mazurach i Warmii w pieśni ludowej, „Komun. Maz.-Warm.” 1962 nr 1 s. 41 (fot.); – Poezja ludowa Warmii i Mazur. Antologia, Wybrał i oprac. T. Oracki, W. 1957 s. 55, 102–11; Sprawy Mazur i Warmii w korespondencji Wojciecha Kętrzyńskiego, Oprac. W. Chojnacki, Wr. 1952; – „Gaz. Lecka” 1883 nr 18, 1884 nr 2, 15, 1885 nr 6; Kalendarz Królewsko-Pruski Ewangelicki, 1865–1901, 1903.
Janusz Jasiński