Poths (Potz) Jerzy Fryderyk (1750–1806), kupiec i bankier warszawski, działacz wolnomularski. Pochodził z luterańskiej rodziny frankońskiej, osiadłej w Nassau i Wirtembergii. Ur. 26 I w Stuttgarcie, był drugim z 11 dzieci Georga Philippa i Johanne-Elisabeth z domu Aulber. W latach siedemdziesiątych XVIII w. przeniósł się do Warszawy, gdzie został kupcem hurtownikiem. Pod koniec lat osiemdziesiątych, w związku z rozwojem operacji bankowych w Warszawie, zajął się ponadto działalnością bankierską. O należne sobie pieniądze potrafił upominać się bezwzględnie; jednym z jego dłużników był Ignacy Potocki. Działalnością w życiu gospodarczym stolicy zdobył sobie uznanie w sferach zamożnej i wpływowej szlachty, toteż jako «zalecony z cnót i przymiotów, dla zachęcenia do usług» został 25 XI 1790 nobilitowany przez Sejm Czteroletni (jako Jerzy Potz); otrzymał herb Trzy-Strzał. Krach bankierskich domów warszawskich w r. 1793 wybitnie poszerzył pole jego działalności. Dn. 11 V wszedł do powołanej wówczas Komisji Sądowej do Banku Teppera, Szulca i Kompanii, urzędującej pod przewodnictwem bpa chełmińskiego Wojciecha Skarszewskiego do 22 VII t. r. W listopadzie t. r. występował jako przedstawiciel firmy amsterdamskiej «Pieter de Bolongaro Simoneta et C-ie» w sprawie długów Macieja Łyszkiewicza, zagrożonego bankructwem. Dn. 18 XII t. r. został członkiem ustanowionej przez Komisję Sądową do spraw sześciu banków trzyosobowej administracji masy upadłościowej Prota Potockiego. Wtedy też najprawdopodobniej nabył podwarszawskie Łomianki.
Stosunkowo szybko zadomowił się P. w ewangelickim środowisku zamożnego mieszczaństwa stolicy. Dn. 21 II 1784 ożenił się z Anną Wilhelminą Fryderyką Reinschmidt (1768–1789), przez co spowinowacił się ze znanym lekarzem Janem Dawidem Reinschmidtem, wysoko sytuowanym w wolnomularskiej hierarchii Rzpltej. Brał też P. udział w życiu wolnomularskim stolicy. W r. 1778 piastował w loży «Katarzyna pod Gwiazdą Północną» godność budowniczego-rachmistrza. Po reorganizacji wolnomularstwa warszawskiego w kwietniu 1780 został członkiem niemieckojęzycznej loży «Göttin von Eleusis», w której w r. 1787 – posiadając już 5 stopień wtajemniczenia – był namiestnikiem (zastępcą przewodniczącego) oraz jej przedstawicielem w Wielkim Wschodzie Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po pożarze w nocy z 24 na 25 IV t. r., który strawił lokal wspólny Wielkiego Wschodu i lóż stołecznych, został członkiem 5-osobowej komisji, zajmującej się znalezieniem dla organizacji innego pomieszczenia. Do końca 1791 r. osiągnął 7 stopień wtajemniczenia, najwyższy ówcześnie w wolnomularstwie Rzpltej.
P. należał do tego grona zamożnego mieszczaństwa, które cieszyło się zaufaniem władz powstańczych 1794 r. Rada Zastępcza Tymczasowa już 22 IV, w cztery dni po insurekcji warszawskiej, wezwała go, jako jednego z pięciu imiennie wymienionych, do opracowania projektu pożyczki na cele powstania, zaś 10 V mianowała go członkiem trzyosobowej Rady Likwidacyjnej, w trzy dni później – członkiem «Deputacji do uformowania projektu względem cyrkulacji pieniędzy». Rada Najwyższa Narodowa wyznaczyła go 2 VIII na jednego z 7 dyrektorów (płatnych) Dyrekcji Biletów Skarbowych, przysięgę służbową złożył w trzy dni później. Pod koniec września P. zwracał się o zwolnienie go z tego stanowiska. Po upadku powstania i po trzecim rozbiorze pozostał w Warszawie; 17 VI 1796 uzyskał nobilitację pruską. W r. 1797 wszedł w skład dwuosobowej administracji powołanej 3 X w związku z upadkiem banku Łyszkiewicza, w r. 1798 należał do specjalnej deputacji, która przeprowadzała rewizję działalności administracji Tepperowskiej. Zmarł 18 VI 1806.
P. nie pozostawił potomstwa – dwaj synowie i córka zmarli w dzieciństwie. Majątek odziedziczył ściągnięty przezeń już w latach dziewięćdziesiątych do Warszawy młodszy brat Henryk Filip (1759–1834), protoplasta polskiej gałęzi Pothsów.
Uruski, XIV 277; Łoza, Rodziny pol., Z. I, s. 123–4; Małachowski-Łempicki, Wykaz pol. lóż wolnomularskich, s. 173 (lp. 2903); – Goldbaum M. S., Rudimente einer Geschichte der Freimaurerei in Polen, „Bauhütte” 1897 nr 51 s. 405; Grochulska B., Warszawa na mapie Polski stanisławowskiej, W. 1980; Hass L., Sekta farmazonii warszawskiej, W. 1980; Kornatowski W., Kryzys bankowy w Polsce 1793 roku, W. 1937; Korzon, Wewnętrzne dzieje, II–III; Oppman E., Rozwój życia finansowego Warszawy, W. 1938 s. 4; Smoleński W., Mieszczaństwo warszawskie w końcu wieku XVIII, W. 1976; – Akty powstania Kościuszki, I–II; Tajna korespondencja z Warszawy, 1792–1794 do Ignacego Potockiego, W. 1961; Vol. leg., IX 193; X; – AGAD: Komisja Bankowa, 1–7, Arch. Masońskie Potockich, V-6/1.
Ludwik Hass