Giesche (Giza) Jerzy (1653–1716), przemysłowiec śląski. Z polskiej rodziny szlacheckiej, pochodzącej, według atestu Lubomirskiego, z Sandomierszczyzny, ur. 29 X, syn Adama, żołnierza w służbie cesarskiej z Ozorzyc (Oderwitz) pod Wrocławiem, a następnie chałupnika z Jaszkotel (Jäschgütel). Ożeniony w r. 1681 z Anną Marią Schmiedin, córką drobnego kramarza wrocławskiego, Abrahama; dzięki temu małżeństwu stał się właścicielem 3 kramów w rynku wrocławskim, prowadząc nadto na długo przed r. 1702 handel blendą cynkową z niejakim Kasprem Pielgrzymem ze wsi Bobrek na G. Śląsku, kopiącym tu blendę cynkową. W wyniku sporu o prawo jej wydobywania między wspomnianym Pielgrzymem a hr. Maksymilianem Henckelem (1700–3) uzyskał G. u cesarza Leopolda 22 XI 1704 wyłączny przywilej wydobywania blendy cynkowej na całym Śląsku na przeciąg 20 lat (przedłużony następnie jego wdowie na dalszy okres). Uzyskawszy tego rodzaju monopol, rozpoczął G., przy pomocy sprowadzonych z kopalń okulskich 24 górników polskich, kopanie cynku na wielką skałę na terenie wsi Szarlej, Piekary, Bobrek, Wieszowa i na granicy Stolarzowic, dając podstawy pod późniejsze w tych stronach kopalnie. Blendę prażono wówczas na miejscu na ogniu drewnym, a następnie pakowano do beczek 13-to cetnarowych na eksport. Początkowo spławiał G. cynk Wisłą do Gdańska, ale nie mogąc wytrzymać konkurencji z cynkiem polskim, przerzucił się na eksport Odrą do krajów pruskich, organizując stację przeładunkową w Dzierzkowicach n. O., a biura swego przedsiębiorstwa we Wrocławiu. Z tych skromnych zaczątków rozwinęła się późniejsza wielka spółka akcyjna, jedna z największych na Śląsku, której podstawy dał skromny chałupnik z Jaszkotel, pochodzenia polskiego. Wyniesiony przez cesarza Karola VI do stanu szlacheckiego, zmarł G. 26 IV 1716 pozostawiając 10 dzieci, w tym dwóch synów, obu zmarłych bezpotomnie. Dziedzictwo przeszło na córki, które dały początek dwom liniom: v. Pogrell i v. Wildenstein.
Sinapius J., Des schlesischen Adels andere Theil, 1728, II 641; Steinbeck A., Gesch. d. schlesischen Bergbaus, Wrocław 1857, II 242–3; Wutke K., D. allgemeine Gesch. d. Gesellschaft (Gesch. d. Bergwerksgesell. Georg v. Giesches Erben I), Wrocław 1904; Piernikarczyk J. w Zaraniu Śląskim, X 211 nn.
Red.