Szopa Jerzy (1930–1990), inżynier budownictwa okrętowego, minister żeglugi, działacz gospodarczy.
Ur. 29 I w Piotrkowie Trybunalskim, był synem Stefana, robotnika, i Genowefy z domu Glaszczyk (1907–1994).
Od r. 1945 uczył się S. w II Gimnazjum i Liceum Ogólnokształcącym im. Gabriela Narutowicza w Piotrkowie Trybunalskim. Interesował się tematyką morską i w nagrodę za wygrane konkursy o morzu, ogłaszane przez miesięcznik „Żeglarz”, odbył w r. 1947 dwutygodniowy kurs w Państw. Centrum Wychowania Morskiego w Łebie; w rezultacie uzyskał stopień podsternika. W r. 1948 zdał tzw. małą maturę i podjął studia na Wydz. Mechanicznym Państw. Szkoły Morskiej w Gdyni; odbył wtedy praktykę na statku m/s «Morska Wola». Po ukończeniu nauki przeszedł w r. 1951 przeszkolenie w Szkole Oficerskiej Marynarki Wojennej w Ustce, po czym od t.r. kontynuował studia na Wydz. Budowy Okrętów Politechn. Gdań. Podczas wakacji pływał na statkach Polskich Linii Oceanicznych (s/s «Marchlewski», s/s «J. Dąbrowski», m/s «Mickiewicz», m/s «Gdańsk»), awansując od palacza do asystenta maszynowego. W r. 1952 został członkiem PZPR.
W r. 1957 ukończył S. studia, uzyskując stopień magistra inżyniera budownictwa okrętowego ze specjalnością eksploatacja siłowni okrętowych. Od t.r. pracował w Polskich Liniach Oceanicznych kolejno na stanowiskach: starszego inspektora, kierownika sekcji nadzoru technicznego, głównego mechanika (1960–2) i dyrektora technicznego (1962–5). Pełniąc tę ostatnią funkcję, wprowadził na statkach stosowanie paliwa ciężkiego, co dało ponad 20% oszczędności kosztów eksploatacji silników, a dzięki wykonywaniu remontów w czasie przeładunkowych postojów jednostek w portach skrócił remontowe okresy wyłączenia statków z pływania. Utworzył Biuro Studiów Technicznych, którego zadaniem było opracowywanie optymalnych warunków technicznych dla budowanych przez armatora statków. Dn. 25 III 1965 został powołany na stanowisko podsekretarza stanu w Min. Żeglugi, przy ministrze Januszu Burakiewiczu. Od r. 1967 był prezesem Polskiego Związku Żeglarskiego; umożliwił wtedy Leonidowi Telidze odbycie samotnego rejsu dookoła świata, zrealizowanego w okresie 25 I 1967 – 29 IV 1969. Dn. 29 IV 1969 objął po Burakiewiczu stanowisko ministra żeglugi w rządzie Józefa Cyrankiewicza. Zgodnie z tradycją tego resortu, stosowaną zwłaszcza w czasach poprzedniego ministra, bezpartyjnego Stanisława Darskiego, powołał na wiceministrów fachowców, często bez przynależności partyjnej. Stanowisko ministra żeglugi zachował także w powstałym 23 XII 1970 rządzie Piotra Jaroszewicza. W PZPR, kierowanej przez Edwarda Gierka, został 11 XII t.r. członkiem KC. Było to m.in. konsekwencją postawy zajętej przez S-ę w czasie protestów społecznych w grudniu 1970 i styczniu 1971, kiedy opowiedział się za rozwiązaniem o charakterze politycznym a nie siłowym.
Jako minister żeglugi przyczynił się S. do budowy masowców o wielkości do 50 tys. DWT, wprowadzenia do eksploatacji kontenerowców, rozbudowy i unowocześnienia dalekomorskiej floty rybackiej, rozwoju żeglugi śródlądowej, utworzenia mostu śródlądowego rudowo-węglowego Gliwice/Kędzierzyn-Koźle – Szczecin/Świnoujście, a także budowy baz przeładunkowych (m.in. terminalu kontenerowego w Gdyni i specjalistycznych baz przeładunkowych w Porcie Świnoujście) oraz stoczni remontowych (m.in. pierwszego etapu Stoczni w Świnoujściu i Zakładu Remontu Masowców w Gdańsku). Już od końca r. 1970 budowano w Gdańsku pod jego nadzorem Port Północny. W rezultacie rozmów z przedstawicielami państw Morza Bałtyckiego doprowadził do podpisania 13 IX 1973 w Gdańsku konwencji „O rybołówstwie i ochronie żywych zasobów w Morzu Bałtyckim i Bełtach”. Uczestniczył też w przygotowaniu konwencji „O ochronie środowiska morskiego obszaru Morza Bałtyckiego przed zanieczyszczeniami” (podpisana 22 III 1974). W okresie kierowania przez niego resortem polska flota handlowa zwiększyła się ze 196 do 289 statków, których nośność wzrosła z 1 269 662 do 2 533 966 DWT; połowy ryb wzrosły z 280 097 do 522 649 ton, natomiast przeładunki w portach z 27 do 44 mln ton. S. poparł kolejne inicjatywy żeglarskie: samotny rejs Krzysztofa Baranowskiego dookoła świata (17 VI 1972 – 24 VI 1973) oraz Teresy Remiszewskiej przez Atlantyk (1972). Doprowadził do uczestnictwa polskich żaglowców w Operation Sail w r. 1972 oraz zorganizowania w r. 1974 Operation Sail w Polsce.
W konsekwencji spowodowanego przez niego wypadku samochodowego S. odszedł 22 XI 1973 ze stanowiska ministra żeglugi. W tym czasie przestał też pełnić funkcję prezesa Polskiego Związku Żeglarskiego. W r. 1974 został oddelegowany do Moskwy, gdzie objął stanowisko zastępcy sekretarza generalnego Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej. W grudniu 1975 odwołano go ze składu KC PZPR. Po wprowadzeniu w Polsce stanu wojennego (13 XII 1981) zakończył w r. 1982 misję w Moskwie i wrócił do kraju. W r. 1983 został wiceprezesem Polskiej Izby Handlu Zagranicznego. T.r. wszedł w skład Prezydium Zarządu Głównego Tow. Przyjaźni Polsko-Radzieckiej. Od r. 1989 pełnił funkcję radcy handlowego w Ambasadzie PRL (RP od grudnia t.r.) w Belgradzie. Zmarł 19 XI 1990 w Warszawie, został pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kw. A3 Tuje rząd 1 miejsce 38). Był odznaczony m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Brązowym, Srebrnym (dwukrotnie) i Złotym Krzyżami Zasługi, Orderem Sztandaru Pracy II kl., Złotym Medalem Jana Kilińskiego «Za zasługi dla rzemiosła», Srebrną Odznaką «Zasłużony pracownik morza» i Odznaką «Zasłużony dla Ziemi Gdańskiej».
W małżeństwie z Zofią Szadkowską, matką chrzestną zwodowanego 31 I 1967 drobnicowca «Stefan Czarniecki», miał S. dwoje dzieci: Krystynę (ur. 1953) i Dariusza (ur. 1960).
Mołdawa T., Ludzie władzy 1944–1991. Władze państwowe i polityczne Polski według stanu na dzień 28 II 1991, W. 1991; Słown. techników; – Adamczyk K. i in., Polskie Linie Oceaniczne. Album floty 1951–2011, Gdynia [b.r.w.] (dot. także żony); Dziennikarska wachta. Monografia 40-lecia Klubu Publicystów Morskich Stowarzyszenia Dziennikarzy Rzeczypospolitej (SRP) 1958–1998, Red. A. Grześkowiak, Szczecin 1998 s. 72 (fot.); Perepeczko A., Navigare necesse est, Gdynia 2010; – Pietraszek R., Widziane z lądu, Gdynia 2001 s. 15, 21, 27, 29–31, 134, 152, 158, 244; – Nekrologi: „Życie Warszawy” 1990 nr 273, 274, 277.
Stanisław Tadeusz Sroka