Legowicz Józef (1743–1812), proboszcz korkorzyski, pisarz religijny i autor książek dla ludu. Pochodził z okolic Mołodeczna (pow. oszmiański), prawdopodobnie z rodziny szlacheckiej h. Przyjaciel. Był bratankiem Józefa Legowicza, stolnika pow. wiłkomierskiego, bratem Ludwiki. Studiował w Adad. Wil., gdzie 23 XI 1766 uzyskał bakalaureat filozofii, a 28 I 1768 stopień doktora teologii. Dn. 17 IX 1768 wstąpił do wileńskiego seminarium diecezjalnego. Święcenia kapłańskie otrzymał 9 VI 1770 i po dwóch latach wikariatu w Horodziłowie został w r. 1772 plebanem w Korkożyszkach (była to parafia kolatorstwa kapituły wileńskiej, do której należał majątek). W l. 1776–1808 L. wydał w wileńskich drukarniach, częściowo anonimowo, kilkanaście książek i książeczek (nie wszystkie figurują w „Bibliografii” Estreichera; kilka nieznanych tytułów podaje „Kurier Litewski” 1809 nr 53 z 5 VII). Poza książką z zakresu historii Kościoła (Historia prześladowania Kościoła Bożego i dziejów męczeńskich…, 1778) prace L-a są poświęcone problematyce duszpasterskiej na użytek proboszczów oraz ich parafian. Pisał więc o mszy na podstawie dzieła Benedykta XIV (1784), o sakramentach (1784 i dalsze wydania), osobno o Stanie małżeńskim (1787), o Obowiązkach człowieka chrześcijanina i obywatela (1781 i 1808), dawał zbiory modlitw i wskazówek co do nabożeństwa domowego (1787, 1808).

Na uwagę zasługują publikacje L-a przeznaczone dla «ludzi stanu wiejskiego» i adresowane do parafian korkorzyskiego plebana. Pierwszą pozycję stanowi tu Katechizm dla ludzi życia wiejskiego (1776), w którym P[roboszcz] Koś[cioła] Kor[korzyskiego] podaje dla «wieśniaków i prostaczków» zwięzły katechizm uzupełniony sporym zbiorem pieśni religijnych. Powinności gospodarzów wiejskich w krótkości zebrane (1779) zawierają obok zaleceń duszpasterskich wiele praktycznych rad z zakresu gospodarki wiejskiej, higieny i medycyny domowej. W zakończeniu L. zapowiada dalsze «książeczki»: «I. O dobrym chrześcijańskim i porządnym wychowaniu dzieci wiejskich obojej płci, II. O rozrywkach wiejskim ludziom przyzwoitych, III. O niektórych sposobach polepszenia gospodarstwa wiejskiego, takoż zasadzania drzew sadowych, warzywa ogrodowego, ziół pożytecznych etc.» Powinności gospodarzów wiejskich zostały włączone w drugie, bardzo rozszerzone, wydanie Katechizmu dla ludzi życia wiejskiego (1790). Natomiast zapowiedź dalszych książeczek dla chłopów nie została, jak się zdaje, w pełni zrealizowana (można jednak przypuszczać, że nasza znajomość publikacji L-a nie jest pełna). Znamy jedynie obszerny Zbiór przystojnych rozrywek czyli sposoby uczciwe i ucieszne do przystojnego rozweselenia umysłu na użytek powszechności, a szczególnie dla młodzi wiejskiej parafialnej. Wnosząc z daty imprimatur (1783) można mniemać, że pierwsze nieznane wydanie Zbioru ukazało się w r. 1783 lub 1784. Na to wydanie powołuje się edycja druga z r. 1797, rozszerzona o komedię pt. Łakomski z latawcem (komedia ta ma oddzielne imprimatur z r. 1796). Trzecie wydanie ukazało się w r. 1804. Zbiór zawiera różne elementarne wiadomości z zakresu przyrody, geografii, historii itp., a ponadto «rytmy poważne» i «wierszyki dowścipne», piosenki, zagadki, przysłowia, bajki, budujące opowiastki, dowcipy («dowścipne powieści»), opisy snów. Poziom tego zbioru wydaje się niekiedy dostosowany bardziej do szlacheckiego niż chłopskiego czytelnika. Obok rzeczy pouczających i naprawdę zabawnych jest tu wiele grafomanii i prymitywizmu. W sumie pozycja nader interesująca dla poznania przeciętnej umysłowości i kultury ludzi XVIII wieku. Za jego rządów w parafii wybudowano szpital i szkołę parafialną. L. zgromadził liczącą ok. 70 tomów bibliotekę. Zginął w r. 1812 w Korkożyszkach z rąk żołnierzy armii napoleońskiej.

Estreicher; Jocher; Boniecki; – Kurczewski J., Kościół zamkowy, Wil. 1908–10 I 109, II 176; – „Kur. Lit.” 1805 nr 53, 1809 nr 53 dod. 1; – Vilniaus universiteto biblioteka w Wil.: RS, F4 – A2733, F. 57 – Б53-582; – Informacje Weroniki Girininkaitė z Wil.

Emanuel Rostworowski

owyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.