Paprocki Kazimierz (1796–1857), oficer wojsk polskich, działacz polityczny Hotelu Lambert. Ur. 4 III w Rogaczewie (w Wielkopolsce), pochodził z rodziny szlacheckiej h. Jastrzębiec, był synem Józefa i Rozalii z Dzierżgowskich. Jego brat Marceli (1789–1816), kapitan 10 p. piechoty wojsk Ks. Warsz., odbył kampanie w l. 1807, 1812 i 1813, w Król. Pol. służył w 7 p. piechoty liniowej; drugi brat Teodor był wiceprezesem sądu apelacyjnego w Płocku; droga życiowa trzeciego brata Karola nie jest znana. Po ukończeniu Szkoły Wydziałowej w Płocku P. zaciągnął się 3 X 1815 w stopniu kadeta do organizującego się 7. p. piechoty liniowej. Dn. 1 I 1816 awansował na podoficera 1. p. strzelców pieszych z przydziałem do Szkoły Podchorążych Piechoty, a po zdanym 15 V 1816 egzaminie otrzymał stopień podporucznika, z pozostawieniem w tymże pułku. W marcu 1817 za udział w zbiorowym nieposłuszeństwie wobec płka Suchodolskiego P. został zdegradowany do żołnierza, lecz w maju t. r. przywrócono mu stopień oficerski. W l. 1822–30 pełnił funkcję adiutanta batalionu, a od r. 1928 też instruktora pułkowej szkoły podoficerskiej. W dn. 16 V 1824 awansował na porucznika; niedługo przed wybuchem powstania został adiutantem dowódcy pułku gen. Piotra Szembeka. Po wybuchu insurekcji pułk ten został ściągnięty pod stolicę z Rawy Mazowieckiej, gdzie wówczas garnizonował. Wobec sprzecznych rozkazów napływających od w. księcia Konstantego i od Rady Administracyjnej, gen. Szembek, nie wiedząc, po której stronie się opowiedzieć, wysłał do Warszawy P-ego celem zbadania sytuacji. P., «któremu nie obce były tajemnice Związku Szkoły Podchorążych», udał się do przywódców spisku, w konsekwencji czego po powrocie do swego pułku przeciągnął gen. Szembeka na stronę powstania. Po utworzeniu 4. dywizji piechoty P. awansował 6 II 1831 na kapitana, pełniąc nadal obowiązki adiutanta sztabu dywizji. Uczestniczył wraz z nią w licznych bitwach i potyczkach. W marcu został adiutantem gen. Henryka Milberga. Za waleczną postawę pod Ostrołęką otrzymał Złoty Krzyż Virtuti Militari (8 VI 1831). Dn 28 VII t. r. awansował do stopnia majora z przeniesieniem do pułku grenadierów na dowódcę batalionu. Walczył następnie pod Jędrzejowem w korpusie gen. Jana W. Umińskiego. Podczas obrony Warszawy (6–7 IX 1831) odniósł kontuzję lewej ręki, która już do końca życia pozostała bezwładna. Awans na podpułkownika otrzymał 22 IX t. r. Po upadku powstania P. udał się na emigrację, uczestnicząc w organizowaniu przemarszu przez Niemcy do Francji, m. in. koordynując w Karlsruhe prace licznych komitetów niesienia pomocy Polakom. Jesienią 1832 w Paryżu należał do założycieli «Zakładu» («Woban») jako przeciwwagi demokratycznego «Ogółu». Związany ze stronnictwem Adama Czartoryskiego, odmówił ofiarowywanego mu stanowiska w armii belgijskiej, natomiast wykładał na kursach wojskowych, a później w szkole wojskowej (1833–48) taktykę piechoty. Uczestniczył w pracach wielu emigracyjnych towarzystw dobroczynnych i oświatowych, m. in. w Stowarzyszeniu Naukowej Pomocy. W r. 1841 władze carskie zarządziły konfiskatę majątku P-ego, uznając go równocześnie za przestępcę politycznego i emigranta. W okresie Wiosny Ludów udał się na teren zaboru pruskiego. Czy uczestniczył w wypadkach w Poznańskiem, nie wiadomo. Po powrocie do Paryża zajął się pracą nad umocnieniem szkoły polskiej na Batignolles. W okresie wojny krymskiej (1853–6) jako zaufany Czartoryskiego był typowany do tzw. rady narodowej (czerwiec 1854), a później do komisji wojskowej. Dzięki przyjaznym stosunkom z gen. Władysławem Zamoyskim został członkiem komisji weryfikującej byłych oficerów wojsk polskich dla tworzonej u boku sprzymierzonych Polskiej Dywizji (Komisja działała w końcu stycznia 1856 w Paryżu). Sam P. otrzymał nominację na dowódcę 3. p. piechoty liniowej tejże dywizji. Dn. 28 II 1856 odpłynął z Francji na Wschód, ale zapadłszy wkrótce ciężko na zdrowiu, już 31 VII 1856 poprosił o dymisję i drogą morską udał się do Londynu, a stąd do Paryża, gdzie zmarł 26 IV 1857. Pochowany został na cmentarzu Montmartre. Stosunki rodzinne P-ego nie są znane.
Uruski, XIII 204; – Gadon, Emigracja pol., I–III; Gembarzewski, Wojsko Pol. 1815–30; Handelsman M., Adam Czartoryski, W. 1950 III; Kozłowski E., Generał Józef Bem, W. 1958; tenże, Polska szkoła wojenna w Paryżu 1846–1848, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., W. 1960 V 92; Księga pamiątkowa w 50 rocznicę powstania roku 1830, Lw. 1881 s. 123; Rębalski W., Awanturnicy mazowieccy w XIX w., „Życie Mazowsza” 1935 nr 11 s. 289–90; – Patelski J., Wspomnienia wojskowe, Wil. 1914; Potrykowski J. A., Tułactwo Polaków we Francji, Kr. 1974 II; Rocznik wojskowy Król. Pol., 1819–30; [Zamoyski W.], Jenerał Zamoyski 1803–1868, P. 1930 VI; – „Kur. Warsz.” 1841 nr 262; „Roczn. Pol. Tow. Liter.-Artyst.” (Paryż) R. 1: 1911–12 s. 211, 260 (tu r. ur. 1798); „Wiad. Pol.” 1856 nr 8,9, 11, 12, 1857 nr 18.
Janusz Wojtasik