Sauvé (De Sauvé) Ludwik Franciszek (1784–1857), chirurg, lekarz dywizyjny WP. Ur. 30 I w Meaux we Francji, w rodzinie szlacheckiej, był synem Michała Antoniego i Elżbiety (wg akt wojskowych za F. Giedroyciem; natomiast wg świadectwa zgonu rodzicami jego byli Antoni i Dionizja).
Stopień doktora chirurgii uzyskał S. 29 V 1812 na uniw. paryskim. W styczniu 1813 zgłosił się ochotniczo do wojska francuskiego i został skierowany w stopniu lekarza II kl. do służby w ambulansach gwardii cesarskiej, a 18 II 1814 do polskiego pułku szwoleżerów gwardii w stopniu chirurga II kl. W sierpniu 1814 ze swym pułkiem przybył do Ks. Warsz. Złożył egzaminy w Radzie Lekarskiej powstałego Król. Pol. i uzyskał 2 XII 1815 stopień doktora medycyny i magistra położnictwa. Dn. 20 V 1816 jako lekarz sztabowy został skierowany do stacjonującego w Augustowie 4. p. ułanów, w którym służąc kilkanaście lat zdobył opinię zdolnego i wykształconego lekarza. Uniw. Wil. wydał mu 21 IX 1817 świadectwo potwierdzające prawo prowadzenia praktyki medycznej, chirurgicznej i położniczej w Cesarstwie Rosyjskim. Kiedy w r. 1820 do walki z szerzącymi się wśród żołnierzy chorobami pasożytniczymi sprowadzono specjalne aparaty, tzw. maszyny fumigacyjne leczące nakadzaniem parą siarki, S. jeździł do szpitali wojskowych w całym Królestwie i nauczał obsługi tych aparatów oraz złożył sprawozdanie z wyników leczenia. S. był utalentowanym chirurgiem stosującym nowe, wypracowane na Zachodzie metody.
Dn. 21 III 1830 S. awansował na stanowisko lekarza dywizyjnego 1. Dyw. Piechoty ze sztabem stojącym w Rawie. Dn. 24 V t. r. otrzymał znak honorowy za 15 lat wzorowej służby lekarskiej. W czasie powstania, po bitwie grochowskiej skierowany został przez dowódcę dywizji gen. Jana Krukowieckiego do pracy w nowo utworzonym szpitalu w koszarach Gwardii Kor. Jako lekarz ordynator zatrudniony był następnie w lazarecie na Ordynackiej. Generalny sztabs-lekarz Karol Kaczkowski odnotował w pamiętnikach, że S. odznaczył się w bitwie pod Ostrołęką. Po kapitulacji Warszawy S. pozostał w mieście i ponowił przysięgę homagialną. Pracował jako lekarz w rosyjskich szpitalach wojskowych. W r. 1833 otrzymał uwolnienie ze służby wojskowej z rocznym zasiłkiem z Komisji Przeznaczenia i Wsparcia dla oficerów i urzędników byłego WP. Praktyka chirurgiczna bez pracy w szpitalu nie wystarczała mu na utrzymanie rodziny, postanowił więc szukać zajęcia jako nauczyciel języka francuskiego. Sprawa stała się głośna i warszawski gubernator wojenny N. Pankratow polecił nawet przeprowadzić dochodzenie, dlaczego S. chce zmienić «stanowisko lekarza i zaszczytniejsze, i pod względem materialnym korzystniejsze», na tak podrzędne. W r. 1837 otrzymał z Heroldii Król. Pol. szlachectwo dziedziczne z herbem «Sauvé» za leczenie rannych żołnierzy rosyjskich w czasie powstania i po jego zakończeniu. W t. r. otrzymał jednorazowo 1 300 zł «wsparcia», a 19 III 1839 Mikołaj I przyznał mu roczne dożywocie w wysokości 2 137 zł. Czas jakiś (na pewno w l. 1840–1) był lekarzem szpitala w Lubartowie, potem stale mieszkał w Warszawie przy ul. Senatorskiej 477 A. W r. 1845 oskarżony został przez Klemensa Rychtera i krawca Schmidta o nieprzychylność do rządu oraz działalność spiskową. Przesłuchany 25 IV 1845, z braku dowodów winy został wyłączony ze śledztwa.
W l. 1840–55 S. ogłosił 14 prac kazuistycznych, głównie z chirurgii, m.in. w „Tygodniku Lekarskim” i „Pamiętniku Tow. Lekarskiego Warszawskiego”. Opisał w nich operacje, które wykonał służąc w wojsku, np. operacyjne usunięcie kamienia pęcherzowego drogą cięcia kroczowego wzdłuż linii szwu (1824) (Wydobycie kamienia moczowego cięciem na środku międzykroku, „Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 6: 1841 nr 2). W pracy Uwagi nad operacją wargi zajęczej („Tyg. Lek.” 1854 nr 42) opisał własny sposób wykonania tej operacji oraz skonstruowane przez siebie narzędzia, a w pracy Nowy sposób przerwania krwi krążenia w tętnicach (tamże 1855 nr 31) przedstawił swego pomysłu szczypczyki do ucisku tętnicy. Omawiał też nietypowe przypadki, z którymi zetknął się w swej praktyce, m.in. Przebicie arterii płucnej połknioną kością („Pam. Tow. Lek. Warsz.” T. 3: 1840 nr 2), Szpilka z pokarmem połknięta (tamże T. 25: 1851). Przetłumaczył też na język francuski pierwszy tom rozprawy Wacława Aleksandra Maciejowskiego „Essai historique sur l’église chrétienne primitive des deux rites chez les Slaves” (Pet. 1840). S. zmarł 9 II 1857 w Warszawie, pochowany został na cmentarzu Powązkowskim (katakumby 20 rząd IV).
W małżeństwie z Marią Eleonorą z domu De Lara (1791 – 26 II 1873) miał S. dwóch synów, właścicieli ziemskich w gub. lubelskiej: Józefa, zamieszkałego w majątku Bejdy, i Teodora, zamieszkałego w Kąkolowicy.
Estreicher w. XIX, III 31; Nowy Korbut, VIII; Konopka, Pol. bibliogr. lek. XIX w., II (tu jako De Sauvé); Kośmiński S., Wykaz rzeczy zawartych w 72 tomach pamiętnika Towarzystwa Lekarskiego Warszawskiego z lat 1837–1876, W. 1877; Djakow W., Gałkowski A., Śliwowska W., Zajcew W., Uczestnicy ruchów wolnościowych w latach 1832–1855, Wr.–W.–Kr. 1990 (bibliogr.); Kośmiński, Słown. lekarzów; Lista lekarzy i aptekarzy w Królestwie Polskim oraz chirurgów, felczerów i akuszerek na r. 1839, 1841, 1843, 1845, 1847, 1854; – Chojna W., Zarys dziejów urologii w Polsce, Wr. 1974 s. 72; Czeley-Wybieralska M., Nobilitacje lekarzy i aptekarzy Królestwa Polskiego, „Arch. Hist. Med.” 1983 z. 2 s. 211, 214; F. R., Armia polska na cmentarzu Powązkowskim, „Tyg. Ilustr.” 1906 nr 44 s. 962–4; Giedroyć F., Służba zdrowia w dawnym Wojsku Polskim, W. 1927; – Karol Kaczkowski 1808–1831. Wspomnienia z papierów pozostałych po ś.p. Karolu Kaczkowskim, Ułożył T. Oksza Orzechowski, Lw. 1876; Rewolucyjna konspiracja w Król. Pol.; Roczniki Wojskowe Król. Pol. za l. 1817–30; – „Gaz. Rządowa Król. Pol.” 1838 nr 84 z 31 III/12 IV; Jana Jaworskiego Kalendarz Ilustr. na r. 1874 (nekrolog żony); „Kur. Codz.” 1873 nr 47; „Kur. Warsz.” 1828 nr 248 s. 1043, 1829 nr 82 s. 341, 1833 nr 50 s. 257, 1848 nr 26 s. 121, 1857 nr 38 s. 197; – Paraf. św. Jana w W.: Świadectwo zgonu 1857 nr 88 (odpis u autora).
Piotr Szarejko
Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.