INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Maciej Stanisław Psojecki  

 
 
Biogram został opublikowany w 1986 r. w XXIX tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Psojecki Maciej Stanisław (ok. 1646–1705), profesor teologii i rektor Uniw. Krakowskiego. Ur. w Wielkopolsce, wychowywał się podobno na dworze ówczesnego podkanclerzego kor. Andrzeja Olszowskiego.

Studia odbył P. w Uniw. Krak. i uzyskał w półr. zim. 1665/6 stopień bakałarza, a latem 1668 doktora filozofii. W l. 1669–72 prowadził jako docent bezpłatne zajęcia na Wydziale Filozoficznym (z przerwą w półr. letn. 1670 i zim. 1670/71); nadto z polecenia A. Olszowskiego pełnił zapewne obowiązki nauczyciela domowego Załuskich. Jesienią 1672 wyjechał do Włoch w charakterze preceptora Zygmunta Wiktora Denhoffa, późniejszego podskarbiego lit. (nie zaś Jerzego Albrechta Denhoffa – jak mylnie podaje się w literaturze). Zaraz po przybyciu do Padwy wpisał się 5 X t. r. do albumu nacji polskiej tamtejszego uniwersytetu; w następnym miesiącu znalazł się w Rzymie. Zwiedził również Francję, studiował prawo w paryskiej Sorbonie, gdzie uzyskał około 1675 r. doktorat obojga praw. Zwrócił na siebie uwagę ówczesnego prowizora Sorbony, arcbpa Paryża F. de Harlay’a, który podobno proponował P-emu objęcie kanonii w swej diecezji.

Po powrocie do Krakowa P. podjął jesienią 1675 wykłady z filozofii. W kilka miesięcy później (7 III 1676) wygłosił, w obecności «wielu znakomitych gości» spoza Uniwersytetu, orację pt. Divinum bene oratione panegyrica D. Thomae Aquinatis (druk. Kr. 1676), którą zadedykował wysłannikowi Ludwika XIV do Polski, bpowi Marsylii T. de Forbin-Janson, przebywającemu w tym czasie w Krakowie. Zaraz potem (21 III) powołany do Kolegium Mniejszego, przedstawił jako tezę inkorporacyjną Quaestio logica, de universali formali logico (Kr. 1676). Latem 1679 wyjechał ponownie za granicę. Towarzyszył prepozytowi miechowskiemu Piotrowi Korycińskiemu w poselstwie od Jana III Sobieskiego do króla Hiszpanii Karola II i regenta Portugalii Piotra w sprawie utworzenia ligi antytureckiej. Następnie udał się wraz z P. Korycińskim do Paryża (był tam w r. 1680), skąd dalsze wojaże po Europie odbywał ze swoim protektorem Józefem Karolem Lubomirskim, późniejszym marszałkiem w. kor. W r. 1681 był w Rzymie; przedstawiony w czerwcu t. r. papieżowi Innocentemu XI, otrzymał tytuł protonotariusza apostolskiego, następnie 28 VII został promowany przez kard. R. Capisucchi na doktora teologii rzymskiej Sapienzy. W drodze powrotnej do Polski zatrzymał się w Padwie i tu 2 XI powtórnie dokonał wpisu do księgi immatrykulacyjnej uniwersytetu. Podczas pobytu za granicą został powołany przez krakowskie władze akademickie w skład członków Kolegium Większego (31 I 1680), nadto z prezenty Uniwersytetu otrzymał kanonię kolegiaty Św. Anny. Prawdopodobnie jesienią 1682 powrócił do Krakowa, lecz nie podjął wtedy wykładów, gdyż oddelegowany na sejmik opatowski i sejm w Warszawie bronił tam w styczniu r. n. interesów uczelni. Odtąd, niewątpliwie z uwagi na swe liczne znajomości, niemal co roku reprezentował Uniwersytet na sejmikach i w Trybunale Kor. w Lublinie oraz na sejmach (aż do r. 1693). Dn. 11 VI 1683 powołany na kanonika kolegiaty Św. Floriana w Krakowie, wkrótce na podstawie doktoratu rzymskiego z teologii został dopuszczony 17 VIII do grona profesorów Wydziału Teologicznego, otrzymując katedrę teologii sakramentalnej z fundacji Marcina Radymińskiego. W tymże dniu podobno witał w imieniu Uniwersytetu króla Jana III, który w drodze na wyprawę wiedeńską zatrzymał się wtedy w Krakowie i złożył wizytę w Kolegium Większym. Instalowany w r. 1684 na kanonika w Jarosławiu, dzięki poparciu J. K. Lubomirskiego uzyskał nadto w l. 1684–5 probostwa w Osieku koło Sandomierza, Niepołomicach i Baranowie.

P. obdarzony tytułem sekretarza królewskiego (najpóźniej w r. 1689), w r. 1690 wszczął starania o nostryfikację doktoratu z teologii, a 6 IX 1691, w oparciu o rozprawkę z dogmatyki Quaestio theologica de processionibus Divinarum Personarum (Kr.), został promowany na doktora teologii, co uczczono aż sześcioma panegirykami. W t. r. opublikował jeszcze drugą dysertację z dziedziny dogmatyki Quaestio theologica de Conversione panis et vini in Corpus et Sanguinem Christi Domini (Kr. 1691), a w języku polskim utwór dewocyjny Pociechy ludzi z Bogiem złączonych i szczęśliwość ich doczesna i wieczna (Kr. 1691), który poświęcił dziekanowi warmińskiemu Stanisławowi Bużeńskiemu. W r. 1693, prawdopodobnie jako jeden z egzekutorów testamentu S. Bużeńskiego, przekazał Kolegium Większemu legat po zmarłym dziekanie (kwiecień 1693). Brał czynny udział w życiu Uniwersytetu jako wielokrotny prowizor Kolegium Większego oraz prowizor Bursy Jagiellońskiej i wielu borkarn, dziekan Wydziału Teologicznego (m. in. w r. 1696 i 1699), administrator Drukarni Akademickiej Kolegium Większego w l. 1698–1700, kustosz skarbca Kolegium Większego, przede wszystkim zaś jako prokurator Uniwersytetu (1689–94) i jego rektor w półr. zim. 1699/1700, letnim 1700, zim. 1700/1. Ze względu na świetną znajomość «języków starożytnych» był nadto powołany do komisji mającej usunąć zaniedbania w Bibliotece Akademii.

W swoim ręku skupił wiele beneficjów, które w znacznej mierze zawdzięczał możnym protektorom. Dn. 29 II 1692 otrzymał z prezenty J. K. Lubomirskiego dziekanię kolegiaty opatowskiej, piastował godność kanonika kolegiaty poznańskiej, pileckiej i sieradzkiej, a w październiku 1694 z prezenty Kolegium Większego został scholastykiem kurzelowskim. Dn. 11 III 1699 był wybrany na prepozyta kolegiaty Wszystkich Świętych w Krakowie, w r. n. przedstawiony przez władze akademickie otrzymał kanonię katedralną w Krakowie, z prebendą w Łętkowicach koło Miechowa (instalowany 14 VIII 1700). Hojnymi jałmużnami wspierał krakowski szpital Bonifratrów. Zmarł 7 XII 1705 najprawdopodobniej w Krakowie.

 

Estreicher; Słown. Pol. Teologów Katol., III; Niesiecki: Bastrzykowski A., Kolegiata św. Marcina w Opatowie. Ostrowiec 1948 Cz. II s. 64 (Katalog prałatów i kanoników kolegiaty opatowskiej od 1212 roku aż do dni naszych); – Dobrzyniecka A., Drukarnie Uniwersytetu Jagiellońskiego 1674–1783, Kr. 1957; Hist. B. Jag., I; Wiśniewski J., Dekanat sandomierski, Radom 1915 s. 125; – Arch. nacji pol. w uniw. padewskim, I; Metryka promowanych Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Krakowskiego z l. 1639–1741, „Nasza Przeszłość” T. 3: 1947 s. 193, 195; Podgórski S., Optatus in patriam post exactum vitae mortalis exilium reditus, Kr. 1705; tenże, Sors divina Theologici honoris candens feliciter, super .. Matthiam Psoiecki, Kr. 1691; Statuta nec non liber promotionum; Wierzbowski S., Konnotata wypadków, Lipsk 1858 s. 163–5; – Arch. Kapituły w Kr.: rkp. nr 18 s. 209v.–210; Arch. UJ: rkp. nr 20, 38, 65, 90, 107, 169, 184, akta papierowe: nr 14390, 17358; B. Jag.: rkp. nr 3316 s. 27, 52, nr 5353/10; B. PAN w Kr.: rkp. nr 8328 s. 419.

Wanda Baczkowska

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Michał Piotr Boym

ok. 1614 - 1659-08-22
jezuita
 
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Jan Kazimierz Sapieha

II poł. XVII w. - 1730-02-22
hetman wielki litewski
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.