Pollakówna Marzena (1926–1971), historyk, zastępca profesora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i docent PAN. Ur. 6 X w Warszawie, była córką Michała (zob.) i Milady z Czechów; z domu rodzinnego wyniosła nieprzeciętną kulturą umysłową i wrażliwość. Ukończyła w r. 1939 szkołę powszechną w Warszawie, a następnie uczyła się w szkole średniej Janiny Popielewskiej i Janiny Roszkowskiej. Oficjalną szkołę handlową uzupełniała nauką na tajnych kompletach. Wyróżniała się pracą społeczną w samorządzie. Należała do tajnego harcerstwa (przyrzeczenie złożyła 12 III 1941). W pierwszych dniach powstania warszawskiego 1944 r. znalazła się ze swym patrolem sanitarnym na Ochocie. Wywieziona około 8 VIII do Pruszkowa, uciekła do Krakowa. Tam, w czerwcu 1945, zdała maturę w liceum SS. Urszulanek i zapisała się na historię na UJ. Od początku 1946 r. kontynuowała studia w Warszawie pod kierunkiem Tadeusza Manteuffla, Aleksandra Gieysztora, Stanisława Herbsta. W maju 1949 uzyskała magisterium na seminarium T. Manteuffla, który będzie ją cenił do końca życia. W l. 1949–51 w Poznaniu przygotowała rozprawę doktorską pod kierunkiem Henryka Łowmiańskiego, studiując zarazem archeologię i podejmując współpracę z Kierownictwem Badań nad Początkami Państwa Polskiego. Po uzyskaniu doktoratu na podstawie pracy pt. Osadnictwo Warmii w okresie krzyżackim (ogłoszonej w znacznie poszerzonej wersji, P. 1953), jesienią 1951 P. przeszła do pracy na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim (KUL), rozwijając w ciągu kilku lat bardzo żywą działalność dydaktyczną. Współpracowała z Jerzym Kłoczowskim i Zygmuntem Sułowskim w prowadzeniu seminarium mediewistycznego, od r. 1956/7 jako zastępca profesora kierowała własnym seminarium. W czerwcu – październiku 1957 przebywała w Lyonie na stypendium School of Slavonic and East Europeans Studies, w r. akad. 1957/8 studiowała w Lyonie na tamtejszym uniwersytecie katolickim. Podjętych w r. 1959 zajęć na KUL nie mogła długo kontynuować z powodu ciężkiej choroby rozpoznanej w końcu jako sclerosis multiplex. Jesienią 1960 otrzymała urlop, wróciła do Poznania, a potem przeszła – ostatecznie 1 XII 1964 – do pracy w Instytucie Historii (IH) PAN. Siłą woli wykorzystywała lepsze chwile w pogarszającym się stale stanie zdrowia dla kontynuowania pracy naukowej, uwieńczonej kolokwium habilitacyjnym w IH PAN, w Warszawie w końcu 1966 r. i publikacją głęboko ujętej, przygotowanej w czasie choroby rozprawy pt. Kronika Piotra z Dusburga (Wr. 1968). Dorobek naukowy P-y wiąże się przede wszystkim z historią Prus Krzyżackich, poczynając od wspomnianej już ważnej rozprawy na temat osadnictwa w Warmii w okresie krzyżackim. Opracowała sporo recenzji, głównie polemicznych z badaczami niemieckimi, np. z K. Forstreuterem o historii Prus Krzyżackich w XV i XVI w., z O. Engelsem o historiografii zakonu krzyżackiego. «Jej sylwetka przyciągała uwagę urodą, wdziękiem, skupieniem żywych oczu» (A. Gieysztor). Pogłębiana stale religijność i szeroka kultura intelektualna, nieprzeciętna inteligencja, przyjaźń nie wykluczająca ostrych sądów – to rzucające się w oczy współczesnym cechy jej osobowości. Zmarła 20 XI 1971 w Poznaniu, pochowana została w Pniewach na cmentarzu Sióstr Urszulanek Szarych.
Księga jubileuszowa 50-lecia Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, L. 1969; Marzena Pollakówna, „Znak” R. 24: 1972 s. 1248–63 (życiorys pióra J. Kłoczowskiego i wspomnienia: T. Kukołowiczowej, A. Gieysztora, J. Kłoczowskiego, E. Wiśniowskiego, J. Chmielińskiej, A. Szafrańskiego): toż, w: Byli wśród nas, Red. F. Lenort, P. 1978 s. 399–413; Wiśniowski E., Śp. doc. dr hab. M. Pollakówna, „Biul. Informacyjny KUL” 1972 nr 1 s. 96–100; – Nekrologi: Kłoczowski J., M. Pollakówna, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie” 1972 s. 481–3; Kürbisówna B., M. Pollakówna (1926–1971), „Zap. Hist.” T. 37: 1972 s. 781–85 (bibliogr. prac), Sułowski Z., M. Pollakówna (6 X 1926 – 20 XI 1971), „Kwart. Hist.” T. 80: 1973 s. 252–3; – Arch. KUL: Akta personalne; B. KUL: rkp. nr 1312–1320 dział rękopisów (Zespół materiałów osobistych, m. in. przekazanych przez rodzinę).
Jerzy Kłoczowski