Sczaniecki Michał Leon (1838–1920), ziemianin, działacz społeczny i narodowy. Ur. 13 IV w Łaszczynie koło Rawicza.
Ojciec S-ego Ignacy (28 II 1799 – 16 III 1864), po ukończeniu konwiktu pijarów w Warszawie, rozpoczął studia na Uniw. Warsz. W r. 1823 objął dobra dziedziczne Międzychód (w pow. śremskim). Po pożarze dworu w r. 1831 przeniósł się do Łaszczyna, gdzie założył pierwszą zarodową owczarnię negrettów. Działał też publicznie, m.in. był posłem do sejmu W. Ks. Pozn. Był prezesem Tow. Rolniczego w Gostyniu, współzałożycielem i redaktorem (1856–9) wznowionego miesięcznika „Ziemianin”, wydawanego w Poznaniu, w którym publikował artykuły o tematyce gospodarczej. Matką S-ego była Filipina z Mielżyńskich, córka Stanisława Kostki (zob.).
S. początkowo uczył się w domu, następnie rok w gimnazjum w Lesznie, a od 4 X 1848 uczęszczał do Gimnazjum św. Macieja we Wrocławiu. Od 24 X 1857 do r. 1863 studiował na wydz. filozoficznym tamtejszego uniwersytetu. W czasie studiów był członkiem Tow. Literacko-Słowiańskiego i w l. 1857–9 pełnił w nim obowiązki bibliotekarza. Dn. 1 IV 1859 rozpoczął służbę w pruskim wojsku, 31 II 1860 został podoficerem, a 1 IV t.r. udającemu się do rezerwy wpisano w akta, że kwalifikuje się na oficera landwery. W maju 1862 otrzymał przydział do 1. batalionu 2. Pozn. Regimentu landwery.
S. brał udział w powstaniu styczniowym wraz ze starszymi braćmi Stanisławem i Ludwikiem w oddziale gen. Edmunda Taczanowskiego. Został ranny 8 V 1863 w bitwie pod Ignacewem. Powrócił do rodzinnego Łaszczyna i po śmierci ojca otrzymał w r. 1865 w spadku dobra łaszczyńskie. Dn. 21 XI 1865 ożenił się z Bogusławą z Kruszyńskich, wnuczką Konstantego (zob.), właściciela Nawry (ziemia chełmińska). Oboje początkowo mieszkali w Łaszczynie i dopiero w r. 1870 przenieśli się do Nawry. S. zajął się gospodarką i działalnością społeczną. Został prezesem Tow. Rolniczego dla pow. toruńskiego oraz członkiem Rady Nadzorczej istniejącego od r. 1866 «Banku Donimirski-Kalkstein-Łyskowski» w Toruniu, brał także udział w sejmikach gospodarskich zwoływanych corocznie w Toruniu od r. 1867. Był współinicjatorem zorganizowania w Toruniu 9 IV 1874 zebrania delegatów towarzystw rolniczych, na którym wybrano Centralny Zarząd Tow. Rolniczych w Prusach Zachodnich, a S. został sekretarzem zarządu. W swoim majątku rozwinął hodowlę krów i owiec. Był jednym z pomysłodawców urządzenia wystawy rolniczo-przemysłowej, która odbyła się w r. 1874 w Toruniu. W komitecie wystawowym pełnił funkcję sekretarza i kasjera, opracował program wystawy opublikowany w piśmie „Gospodarz” (1874 nr 7). Brał również udział jako wystawca i zdobył kilka nagród. W r. 1900 wszedł S. w skład komisji do założenia Centralnego Związku Rolniczego dla Prus Zachodnich i Wschodnich, a także rozwinął działalność w powołanym przez siebie w r. 1908 Tow. Ekonomiczno-Rolniczym dla Prus Zachodnich, będącym kontynuacją sejmików gospodarskich.
Działał również S. w stowarzyszeniach oświatowych: w l. siedemdziesiątych został członkiem Tow. Moralnych Interesów Ludności Polskiej pod panowaniem Pruskim w Toruniu oraz członkiem Dyrekcji Tow. Pomocy Naukowej dla Młodzieży Prus Zachodnich w Chełmnie, a w l. 1913–18 był organizacji tej prezesem. Był współzałożycielem (1875) Tow. Naukowego w Toruniu (TNT). Wchodził w skład komitetu budowy gmachu Towarzystwa. Mocno zaangażowany w działalność TNT, od początku do r. 1897 pełnił funkcję skarbnika, a następnie, do r. 1918 – wiceprezesa. Niejednokrotnie pokrywał niedobory finansowe Towarzystwa. W r. 1915 został członkiem honorowym.
W dn. 19–21 V 1880 razem z prezesem ks. Stanisławem Kujotem reprezentował S. towarzystwo na pierwszym zjeździe historyków polskich zorganizowanym przez AU w Krakowie. Brał także udział w pracach Komisji Antropologicznej. We wrześniu 1878 uczestniczył w międzynarodowym kongresie antropologii prehistorycznej w Bazylei. Brał udział w posiedzeniach Niemieckiego Tow. Antropologicznego w Gdańsku, był od r. 1877 członkiem Tow. Fizyczno-Ekonomicznego w Królewcu. Korespondował m.in. z Eugeniuszem Romerem, Józefem I. Kraszewskim, Janem Nepomucenem Sadowskim. S. gromadził w Nawrze druki polskie, głównie regionalne, archiwalia, zbiory numizmatyczne, medalierskie, archeologiczne, geologiczne, kartograficzne, malarskie, jedne z największych wśród zbiorów prywatnych w Prusach Zachodnich.
Aktywny także na forum politycznym, w r. 1878 został S. wybrany na posła do parlamentu niemieckiego z okręgu toruńsko-chełmińsko-wąbrzeskiego; posłował do r. 1887. Brał udział w zgromadzeniach ludowych, m.in. w Chełmży, gdzie w r. 1883 występował przeciw dyskryminacji języka polskiego i o prawo do wyboru ojczystego języka w szkolnictwie. W l. 1888–1914 był prezesem polskiego Powiatowego Komitetu Wyborczego w Toruniu i delegatem Polskiego Centralnego Komitetu Wyborczego na Rzeszę Niemiecką. W r. 1915 mianowany został tajnym szambelanem papieskim. Obchodził jubileusz 50-lecia pracy społecznej w r. 1915, otrzymał wówczas godność honorowego członka Centralnego Tow. Gospodarczego na W. Ks. Pozn. i pamiątkowy album od Tow. Przyjaciół Nauk w Poznaniu, którego członkiem zwycz. został w r. 1917. S. scedował w r. 1915 prowadzenie gospodarstwa na syna Jana. Od r. 1919 mieszkał w Poznaniu u zięcia Dobrogosta Lossowa, prezesa Ziemstwa Kredytowego. Zmarł 15 XI 1920 w Komorzy w czasie pobytu u córki Izabeli Skórzewskiej.
Z małżeństwa z Bogusławą Stefanią z Kruszyńskich (1844–1927) miał S. pięcioro dzieci: Izabelę (1867–1935), zamężną za Kazimierzem Skórzewskim, Marię Lossow (ur. 1867), Władysława (zob.), Jana Mieczysława (zob.) i Marię Felicję (ur. 1877).
Podob. w: Dygdała J., Wierzchosławski S., Nawra Kruszyńskich i Sczanieckich, Tor. 1990; – Gerber, Studenci Uniw. Warsz. (dot. Ignacego); Słown. Geogr., V 606; Słown. Pracowników Książki Pol. (bibliogr.); Żychliński, I 274–5; – Achremowicz E., Żabski T., Towarzystwo Literacko-Słowiańskie we Wrocławiu 1836–1886, W. 1973; Dzieje Towarzystwa Naukowego w Toruniu 1875–1975, Tor. 1977 I (fot.) – II; Karwowski, Hist. W. Ks. Pozn., I–III; Prasa polska w latach 1661–1864, W. 1976 (dot. Ignacego, błędnie w indeksie: Szczaniecki); 1861–1911. Księga jubileuszowa wydana w 50-ą rocznicę założenia Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkim Księstwie Poznańskim, P. 1911 s. 229 (dot. ojca, Ignacego); Veritate et scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk, W.–P. 1982; Wierzchosławski S., Elity polskiego ruchu narodowego w Poznańskiem i Prusach Zachodnich w latach 1850–1914, Tor. 1992; tenże, Polski ruch narodowy w Prusach Zachodnich w l. 1860–1914, Wr. 1980; Zieliński S., Bitwy i potyczki 1863–1864, Rapperswil 1913; – AP w Tor.: Arch. Sczanieckich; – Informacje wnuczki S-ego, Marii Karwat z Tor.
Szczepan Wierzchosławski