Kurnatowski Wiktor Adam (1810–1846), działacz powstańczy, litograf, kartograf. Pochodził z nie znanej rodziny litewskiej, nazwisko Kurnatowski przybrał po r. 1831. Prawdopodobnie rozpoczął studia na Uniw. Wil. W r. 1831 wstąpił do korpusu powstańczego gen. Dezyderego Chłapowskiego i wraz z oddziałem przedostał się do Księstwa Poznańskiego. Początkowo przebywał w Chobienicach w powiecie babimojskim, w majątku Macieja Mielżyńskiego. W r. 1837 wyjechał do Poznania jako opiekun i nauczyciel najstarszego syna Mielżyńskiego – Józefa.
W czerwcu 1841 r., po śmierci Antoniego Simona, otworzył jedyny w Poznaniu zakład litograficzny w Kamienicy na rogu ulicy Zamkowej (obecnie 27 Grudnia) i Rynku. W r. 1844 przeniósł zakład do «Bazaru» i prowadził go wspólnie z F. Gliszczyńskim, a ponadto założył tam sklep z artykułami mieszanymi. Przygotowanie litograficzne posiadał K. dość gruntowne. Uczył się bowiem przez jeden rok litografii i cynkografii u Beutha, praktykował też w Berlinie, w Zakładzie Litograficznym L. Sachsego oraz w Królewskim Instytucie Litograficznym. Zakład K-ego istniał niespełna pięć lat, mimo to pozostawił pokaźną ilość litografii według rysunków znanych malarzy i rysowników. Pierwsze litografie wykonał K. na podstawie rysunków Steffensa. Były to portrety, m. in. Anny Mycielskiej, Stefana Żółkiewskiego, Wincentego Korwin Gosiewskiego; spotkały się one z przychylnym przyjęciem: «rysunek ten [Mycielskiej] wybornie jest wykonany i wykazuje talent Artysty» („Tyg. Liter.” 1841 nr 41).
W r. 1841 wykonał K. przy współpracy malarza drezdeńskiego Baeslera najbardziej znane swoje dziełko Rynek i ratusz poznański w dzień targowy oraz wg rysunku R. Postępskiego Wyprowadzenie skazańca S. Konarskiego z celi więziennej (w r. 1842 litografia ta była wystawiona w Paryżu). T. r. rozpoczął K. również wydawnictwo seryjne Album Wielkopolski – zbiór portretów bohaterów narodowych i postaci charakterystycznych. Pierwsze z tej serii ukazały się portrety T. Kościuszki, H. Kołłątaja i I. Potockiego. Do oryginalnych i bardzo ciekawych należą też «typy uliczne» Poznania, jak żebraczka, drwal, tabacznik poznański, czasem traktowane humorystycznie, np. Zdemobilizowany żołnierz. Wcześnie zainteresował się K. dagerotypią i w r. 1843 wykonał tą techniką kilka udanych portretów. K. wykształcił w swojej pracowni kilku litografów, m. in. Bachurskiego, Hebanowskiego i Thomasa.
W latach czterdziestych K. zaangażował się aktywnie w działalność spiskową, którą kierowali K. Marcinkowski i bracia Mielżyńscy. Nawiązał kontakt z emisariuszem Henrykiem Kamieńskim. Wraz z Aleksandrem Guttrym i Teofilem Mateckim tworzył podkomitet do spraw poznańskich na okres przygotowań przed powstaniem 1846 r. Dla celów powstańczych przygotował już w r. 1843 bardzo dokładną mapę W. Ks. Poznańskiego w skali 1: 400 000. Podkreślała ona mocno polskość obrazowanych terenów. Mapa K-ego była wydana ponownie w l. 1861 i 1880 przez K. Żupańskiego. K. przygotował też mniejszą mapkę W. Ks. Poznańskiego dla celów turystycznych i szkolnych.
W lutym 1846 r. K. został aresztowany jako jeden z pierwszych spiskowców i osadzony w Sonnenburgu (ob. Słońsk). W czasie śledztwa załamał się i z obawy przed wydaniem towarzyszy popełnił pod koniec r. 1846 samobójstwo w celi więziennej.
Enc. Gut.; Thieme–Becker, Lexikon d. Künstler; Kraszewski J. I., Catalogue d’une Collection Iconographique Polonaise, Dresde 1865; Brosig A., Dzieje sztuki litograficznej w Poznaniu, w: Kronika Miasta Poznania R. 1936 s. 405–447; Dziesięć wieków Poznania, III: Sztuki Plastyczne, P. W. 1956 s. 169; Młodziejowski J., W. A. K. i jego mapa W. Ks. Poznańskiego, „Przegl. Wielkopolski”, R. 3: 1947 s. 138; Olszewicz B., Polska kartografia wojskowa, W. 1921; Trąmpczyński W., Epizody historyczne. Seria 1., W. 1914; – Guttry A., Pamiętniki… z lat 1845, 46, 47, P. 1891–94; Motty M., Przechadzki po mieście, W. 1957; Niemojowski J. N., Wspomnienia, W. (1925).
Anna Ryfowa