INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Adam Prusinowski h. Topór     

Adam Prusinowski h. Topór  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 1984-1985 w XXVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Prusinowski Adam h. Topór (zm. 1619), rotmistrz wojsk kor., wojewoda bełski. Pochodził ze średniozamożnej rodziny; był synem (wg Uruskiego) Gabriela, podstolego bełskiego, w r. 1569 zastawnego posiadacza dóbr Zołoczowce na Wołyniu, i Anny, córki Jana Walkanowskiego.

W dyplomie nominacyjnym na woj. bełskiego podkreślono zasługi P-ego związane ze służbą w wojsku kor. Wzmianka o udziale w wojnach Stefana Batorego wskazuje, iż rozpoczął ją w latach siedemdziesiątych. Być może, iż to on właśnie w bitwie pod Byczyną 24 I 1588 dowodził stupięćdziesięciokonną rotą kozacką, następnie był rotmistrzem husarskiej roty w wojsku podolskim (1589–90; w rejestrach występuje bez imienia). Był w r. 1592 na sejmiku przedsejmowym bełskim. W r. 1595 brał udział jako rotmistrz husarii w mołdawskiej kampanii Jana Zamoyskiego; jest wymieniony w składzie wojsk w obozie założonym pod Cecora. W czerwcu 1598 zaciągnął się na wyprawę Zygmunta III do Szwecji i uczestniczył w walkach z Karolem Sudermańskim: zapewne w starciach pod Stegenborgiem oraz w bitwie pod Linkoping (5 X). W wołoskiej ekspedycji Zamoyskiego w r. 1600 stał na czele 100-konnej roty husarskiej, wchodzącej w skład pułku Stanisława Żółkiewskiego. Rotmistrzem był także w r. 1603.

W r. 1607 był podkomorzym włodzimierskim; sejmik łucki 27 III t. r. wybrał go na posła na sejm, zalecając zarazem w petitach, aby P. «nagrodę miał znacznych zasług swoich». Na sejmie t. r. potwierdzono konstytucją nadanie w lenno przez Zygmunta III P-emu «rotmistrzowi naszemu» wsi Radomyśla w pow. łuckim na Wołyniu. Ponownie posłował P. z woj. wołyńskiego na sejm w r. 1609. Podczas tego sejmu część posłów wołyńskich «w asystencyi» woj. wołyńskiego Janusza Zasławskiego wniosła do grodu warszawskiego protestację przeciw nadaniu P-emu Radomyśla, które to lenno sobie «pod czasem zatrudnionym in Regno Poloniae uprosił» i dostał je «sine consensu ordinum i mimo wiadomość własnego województwa». Uczestniczył P. w zawiązanej we Lwowie 13 I 1611 konfederacji szlachty lwowskiej przeciwko żołnierskim «kupom swawolnym». W r. 1612 miał znowu stukonną rotę w wojsku podolskim. W r. 1613 został mianowany kaszt. bełskim; był t. r. na sejmie nadzwycz. i deputowano go do komisji lwowskiej mającej wypłacić żołd wojsku «stołecznemu» czyli spod Moskwy. Brał udział w pracach tej komisji począwszy od 23 II do 20 IV 1614. Dn. 20 V 1617 awansował na woj. bełskiego. W r. 1618, w odpowiedzi na deliberatorium królewskie, popierał zwołanie sejmu w przyspieszonym terminie, podkreślał potrzebę opatrzenia granic, lecz nie wyrażał obaw odnośnie do zagrożenia tatarsko-tureckiego; list swój datował w Chwastowie (Fastowie) koło Kijowa.

P. miał dobra w woj. bełskim (m. in. Perespę) oraz w woj. wołyńskim i na Rusi. Być może, iż pomocą w karierze było mu powinowactwo z woj. bracławskim Jakubem Potockim (zob.), który wedle sugestii Kaspra Niesieckiego był ożeniony z siostrą P-ego. P. zmarł w r. 1619, przed 25 VI (nominacja dla następcy na woj. bełskie Rafała Leszczyńskiego).

P. był żonaty z Katarzyną z Siemaszków, córką Mikołaja (zob.); pozostawił synów: Aleksandra (ucznia Akad. Zamojskiej, później rotmistrza, m. in. uczestnika wyprawy chocimskiej 1621 r., znanego z licznych awantur i zajazdów), Janusza oraz Adama Mikołaja (ur. ok. 1619), który w r. 1651 wpisał się do metryki uniwersytetu w Lejdzie.

Syn Janusz (zm. ok. 1648), w r. 1640 podczaszy, w r. 1642 podkomorzy bełski, był posłem na sejmy w l. 1623, 1632 (konwokacyjny), 1633 (koronacyjny), 1637 (zwycz.), 1638 i 1640, oraz jednym z komisarzy wojskowych na wyprawę przeciw Kozakom w r. 1648, wyznaczonych przez konwokację warszawską.

 

Niesiecki; Uruski; Siarczyński, Obraz wieku panowania Zygmunta III, II; – Byliński J., Dwa sejmy z r. 1613, Wr. 1984; Górski K., Historia jazdy polskiej, Kr. 1894 s. 324; Korzon T., Dzieje wojen i wojskowości w Polsce, Lw.–W.–Kr. 1912 II 114; Plewczyński M., Bitwa pod Byczyną, Studia i Mater. do Hist. Wojsk., XVII cz. 1 s. 154 (jako Jan); Rzońca J., Stosunek senatorów do królewskiej propozycji zwołania sejmu w r. 1619, „Pam. B. Kórnickiej” Z. 18: 1981 s. 205, 212; Witusik A. A., Młodość Tomasza Zamoyskiego, L. 1977 (dotyczy Aleksandra); – Akta grodz. i ziem., XX; Album studiosorum Academiae Lugduno-Batavae, Hagae Comitum 1875 (dotyczy Adama Mikołaja); Arch. Jugo-Zapad. Rossii, Cz. 2 t. 1 s. 68, 80, 86, 98; Pamiętniki o wyprawie chocimskiej z r. 1621, Zebrał Ż. Pauli, Kr. 1853 s. 10 (dotyczy Aleksandra); Script. Rer. Pol., XXI (diariusze i akta 1591–2); Vol. leg., II 1622, III 241; Wierzbowski T., Materialy k’istorii Moskovskago gosudarstva v XVI i XVII stoletiach…, W. 1898; Wypisy źródłowe do historii polskiej sztuki wojennej, Z. 5, Wr. 1961 s. 172; – AGAD: Metryka Kor. t. 161 k. 118–119, t. 163 k. 193; Arch. Państw. w Kr. Oddz. na Wawelu: Terr. Crac. t. 39 s. 264–265, t. 109 s. 239; B. Czart.: rkp. 108 k. 779; B. PAN w Kr.: rkp. 8355 składka 2 k. 23; – Bibliografia do Janusza: Akta do dziej. Pol. na morzu, I; Vol. leg., III 740, 789, 940, 987, IV 159; B. Raczyńskiego: rkp. 211 k. 130.

Halina Kowalska

 

 

Powyższy tekst różni się w pewnych szczegółach od biogramu opublikowanego pierwotnie w Polskim Słowniku Biograficznym. Jest to wersja zaktualizowana, uwzględniająca opublikowane w późniejszych tomach PSB poprawki i uzupełnienia.    

 

 
 

Powiązane artykuły

 

Druga połowa XVI wieku

Druga połowa XVI wieku, a przede wszystkim interesujący nas okres panowania ostatniego Jagiellona – Zygmunta Augusta – to okres dominacji wojsk zaciężnych, co przekładało się na konieczność......
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Mikołaj Siemaszko

XVI w. - 1618, przed 4 V kasztelan bracławski
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.