Korycki Aleksander Mustafa (zm. ok. 1780), pułkownik W. P., Tatar litewski. Od wczesnej młodości służył w pułku tatarskim, pozostającym na żołdzie saskim. Bral udział w wojnie siedmioletniej, zdobywając w niej duże doświadczenie bojowe oraz stopień pułkownika. W r. 1764 na wezwanie sejmu konwokacyjnego powrócił do kraju. Otrzymał dowództwo nad tatarskim pułkiem ułanów Przedniej Straży W. Ks. Lit. (później V-tym), który z czasem stal się najlepszym, obok pułku Józefa Bielaka. Wiosną 1768 r. uczestniczył K. pod komendą F. K. Branickiego w kampanii podolskiej przeciwko konfederatom barskim. Dn. 10 VI na czele awangardy swego pułku odniósł pod Zinkowcami zwycięstwo nad partią Józefa Sławoszewskiego, a 20 VI pomagał w zdobyciu Baru. Stał następnie kordonem nad Dniestrem, osłaniając granice przed wypadami barzan z terenu Mołdawii. Najpierw w lipcu, a później w połowie września z ramienia Branickiego posłował z kosztownymi podarkami do paszy chocimskiego celem ułożenia dobrosąsiedzkich stosunków. W październiku i listopadzie, w przewidywaniu najazdu Turków, zaopatrzył twierdzę kamieniecką w żywność, furaż i amunicję. Miał wówczas rozkaz unikania spotkań z konfederatami, Turkami i Tatarami i nie łączenia się z wojskiem rosyjskim. W pierwszej połowie grudnia ściągnięty został na leże do ekonomii brzeskiej lit.
Gdy w połowie czerwca 1769 r. przybyli na Litwę Franciszek i Kazimierz Pułascy, potrafili przekonać K-ego, że jako muzułmanin nie powinien walczyć z protegowanymi Turcji, i przeciągnęli go z całym pułkiem, stojącym w Suchej Woli, na swoją stronę. Po czym pod komendą K. Pułaskiego wziął K. udział w letniej kampanii litewskiej. Najpierw 5 VII zniósł między Brzostowicą i Krynkami podjazdy kozackie, następnie bił się dzielnie pod Kukiełkami (6 VII), Słonimem (12 VI I), Jakimowiczami (13 VII) i Mołczadzią (16 VII). Na przełomie lipca i sierpnia osłaniał formującą się Generalność litewską, która w Rajgrodzie zabrała pod swe rozkazy pułki K-ego i Bielaka. Naciskani przez Drewicza, walczyli z nim pod Niemonajciami nad Niemnem. Po ucieczce Generalności do Prus pod Jurborgiem (5 VIII) K. z Bielakiem, po stoczeniu jeszcze dwóch potyczek, ledwo zdołali umknąć na południe. Zrażeni nieładem w dowództwie i pozostawieni samym sobie, wrócili ok. 10 t. m. pod rozkazy Komisji Wojskowej. Dn. 1 IX K. złożył w Warszawie przysięgę posłuszeństwa komisji i wierności królowi, po czym wrócił na leże do brzeskiej ekonomii królewskiej. W czasie swej drugiej wyprawy na Litwę K. Pułaski znów zagroził (ok. 7 t. m.) pułkowi K-ego kwaterującemu w Kąkolewnicy. Pod komendą F. K. Branickiego K. 25 II 1770 r. przyczynił się w dużym stopniu do rozbicia partii Jana Bachowskiego między Brześciem a Międzyrzeczem. W październiku zadał znaczną klęskę konfederatom w Żerczycach na Podlasiu.
Na przełomie października i listopada pułk K-ego został pod Grodnem opanowany przez O. G. Bęklewskiego, marszałka brześciańskiego, ale wkrótce za nadejściem Rosjan K. uszedł w bezpieczne miejsce. Następnie walczył z Józefem Sawą Calińskim, dwukrotnie nad Wkrą pod Strzegowem, 9 Xl pod Pułtuskiem i wreszcie 17 XII z Sawą, Bęklewskim i Antonim Madalińskim pod Wysokiem Mazowieckiem. Tu K. został ranny. Pułk K-ego, mocno wyszczerbiony, powrócił zimą na swe poprzednie kwatery brześciańskie. Na interwencję M. Ogińskiego, hetmana w. lit., Komisja Wojskowa Lit. odebrała Branickiemu dowództwo nad pułkami tatarskimi; Ogiński, przygotowując się do powstania, ściągnął wojska, a z nimi pułk K-ego pod Pińsk do Chomska. W czerwcu 1771 r. Branicki znów jednak zabrał K-ego przeciwko konfederatom. Dn. 23 VI w bitwie pod Widawą J. Zaremba rozbił pułk K-ego, a K. z 80 ludźmi dostał się do niewoli. Wkrótce wypuszczony, wrócił w końcu lipca do obozu pod Telechany. Po przystąpieniu Ogińskiego do konfederacji K. poparł akcję hetmana. Wyróżnił się w zwycięskiej bitwie pod Beździeżem (6 IX), a w nocy z 23 na 24 IX uczestniczył w przegranej pod Stołowiczami, skąd wyszedł dość obronną ręką, ale 30 t. m. pod wsią Golną został rozbity wraz z Bielakiem przez Düringa; na jego ręce złożył reces, po czym wysłał do Warszawy listy z prośbą o wybaczenie. Na skutek interwencji króla (3 X) Saldern obiecał pardon ułanom. Dn. 2 X Drewicz, udając, że nic nie wie o kapitulacji, napadł na obu pułkowników koło Gródka i zmasakrował kilkuset ludzi.
A. M. Sapieha, hetman polny lit., przyjął odpowiedzialność za K-ego i wziął go pod swoje rozkazy. Ale K. od początku lutego 1772 r. pod komendą Branickiego działał pod Krakowem, uczestniczył w walkach o Wawel, potem stał ze swym pułkiem w Wielkich i Małych Bronowicach, na Woli i w Zwierzyńcu, odcinając od Krakowa odsiecze konfederackie. Dn. 25 t. m. poniósł na Woli porażkę od pułkownika krakowskiego Grabskiego. W marcu i kwietniu walczył na Podkarpaciu: rozbił konfederatów litewskich koło Żywca, pokonał Hipolita Kadłubiskiego pod Krzyżową, a Antoniego Szyca pod Szczerkiem. Po upadku konfederacji powrócił pod rozkazy hetmana Sapiehy na stare leże w Suchej Woli. Rozkazem z 8 Xl t. r. przeniesiony został do Nowego Dworu i Lipska, miasteczek dóbr ekonomii grodzieńskiej. Na stanowisku dowódcy 5. p. Przedniej Straży W. Ks. Lit. pozostawał do ok. 1780 r., tj. przypuszczalnie do przejścia na emeryturę albo też swej śmierci. Pozostawił córkę Zofię, zamężną za Jakubem Murza-Buczackim, sędzią pokoju bialskiego i posłem na sejmy Król. Pol.

Dziadulewicz S., Herbarz rodzin tatarskich w Polsce, Wil. 1929; – Gembarzewski B., Rodowody pułków polskich, W. 1925 s. 15; (Jaubert), Histoire de révolutions de Pologne, W. 1775 II 138, 153, 168, 171, 178; Konopczyński W., Kazimierz Pułaski, Kr. 1931; tenże, Konfederacja barska; Kryczyński L. N. M., Tatarzy polscy a Wschód muzułmański, „Roczn. Tatarski” (Zamość) T. 2: 1935; Kryczyński S., Generał Józef Bielak (1741–1794), „Roczn. Tatarski” (Wil.) T. 1: 1932; tenże, Materiały do historii pułków tatarskich w Polsce, „Roczn. Tatarski” (Wil.) T. 1: 1932; Petrov A., Vojna Rossii s Turciej i polskimi konfederatami 1769-1774 g., Pet. 1874 III 239–40, 242; – Jakubowskiego W. Listy do J. K. Branickiego, Wyd. J. Bartoszewicz, W. 1882 s. 138–9; Korespondencja między Stanisławem Augustem a Ksawerym Branickim, Wyd. L. Gumplowicz, Kr. 1872 s. 1, 13, 16, 18, 20–1, 26, 53, 61, 75, 82, 109–11, 113, 116, 118, 121, 147, 160, 174, 176, 181; Lubomirski S., Pamiętniki, Wyd. W. Konopczyński, Lw. 1925; Materiały do dziejów wojny konfederackicj 1768–1774 r., Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1931; Sapieżyna z Jabłonowskich T., Z pamiętnika konfederatki, Wyd. W. Konopczyński, Kr. 1914; Schicksale der polnischen Dissidenten mit Inbegrif des Türken Krieges, Hamburg 1769 I–V 236, 239– 40; Vol. leg., VII 234; – „Thornische Wöchentliche Nachrichten” (Tor.) 1768 s. 225, 1769 s. 278–9, 364, 367, 1771 s. 326; – Arch. Państw. w Ł.: Zbiory Bartoszewiczów, rkp. 134; B. Czart.: rkp. nr 714, nr 832 s. 323; B. Jag.: rkp. nr 6672 k. 103 v., nr 6673 k. 583–5, 595–6; B. Narod.: rkp. F. IV 117; B. Ossol. rkp. 588; B. PAN w Kr.: rkp. 1145; B. Krasińskich w W.: rkp. nr 3923 s. 497, 504, nr 4040 k. 369 (w odpisach autora); B. Pozn. Tow. Przyj. Nauk: Arch. Sukowskich, Listy ks. Franciszka do brata Antoniego (w odpisach autora).
Wacław Szczygielski