INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Alfred Szczepański     

Alfred Szczepański  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szczepański Alfred, pseud. i krypt.: A...dis, Alf., A.S., S.S., Asz., s., Szczepan, Mirorski, Żegota Prawdzic (1840–1909), przywódca krakowskich «czerwonych» w powstaniu styczniowym, dziennikarz, literat, sekretarz generalny Länderbank w Wiedniu.

Ur. 4 IV w Tarnowie, był synem Józefa (1801–1893), pochodzącego z Wiśnicza nauczyciela i dyrektora szkoły ludowej w Krakowie, członka Komisji Egzaminacyjnej, autora artykułów z zakresu pedagogiki, oraz Antoniny z Szustrów (1800–1891), rodem z Wieliczki. Jego braćmi byli: Antoni (1823–1892), radca Sądu Krajowego Wyższego w Krakowie, honorowy obywatel Biecza, i Józefat (1835–1904), inspektor kolejowy.

Od r. 1850 uczył się S. w gimnazjum w Tarnowie, a od r. 1854 w Gimnazjum św. Anny w Krakowie, gdzie zaprzyjaźnił się z Michałem Bałuckim, Ludwikiem Gumplowiczem, Arnoldem Rappaportem i Ludwikiem Kubalą. W r. 1857 zdał maturę i jesienią t.r. rozpoczął studia historyczne na Wydz. Filozoficznym UJ. Był jednym z założycieli (obok Kubali i Tadeusza Wojciechowskiego) samokształceniowego kółka historycznego, prowadzącego patriotyczną akcję propagandową wśród młodzieży. W r. 1858 został członkiem komitetu Tow. Bratniej Pomocy Uczniów UJ. W l. 1858–60 otrzymywał stypendium im. Jana Śniadeckiego. Wraz z Bałuckim, Kubalą, Wojciechowskim i Józefem Szujskim należał do środowiska liberalno-demokratycznego w Galicji, tzw. obozu młodych. Uczestniczył w spotkaniach patriotyczno-literackich studentów, literatów i artystów w pracowni rzeźbiarza Parysa Filippiego, a także w zebraniach koła studentów w mieszkaniu studenta medycyny Stanisława Loewenharda. W listopadzie 1859 zredagował razem z Kubalą petycję do ministra oświaty L. Thuna w sprawie przywrócenia języka polskiego w wykładach uniwersyteckich i wraz ze studentem medycyny Wojciechem Wołkiem został wydelegowany przez akademików krakowskich do Wiednia. Tu jednak, w gmachu ministerstwa, policja austriacka aresztowała obu delegatów i odstawiła ich pod konwojem do Krakowa; zostali oni relegowani z UJ (Adam Jerzy Czartoryski ofiarował im wtedy stypendia na kontynuowanie nauki w Paryżu, co jednak S. odrzucił z poczucia solidarności z kolegami). W wyniku interwencji prof. medycyny Józefa Dietla decyzję o relegowaniu uchylono. S. jednak wysłał pocztą następną petycję i w rezultacie został ponownie aresztowany i oddany najpierw pod nadzór brata, Antoniego, wówczas namiestnika pow. w Limanowej, a potem pod dwumiesięczny nadzór policyjny we Lwowie. Wiosną 1860 podjął współpracę z lwowskim pismem „Czytelnia dla Młodzieży”; opublikował tam m.in. artykuły: Młodzież litewska po 1815 r. (1860 nr 27), Porozbiorowy szlak (1861 nr 18–25) i O praktyczności (1861 nr 28), w których zarzucił dotychczasowym powstaniom brak «praktyczności» oraz zbytnią ufność w zabiegi dyplomatyczne. Po śmierci Joachima Lelewela ogłosił tamże wiersz Ku pamięci J. Lelewela (1861 nr 19). W r. 1861 współpracował z tygodnikiem dla kobiet „Niewiasta”, nieoficjalnym organem krakowskich «młodych».

Od listopada 1860 uczestniczył S. w Krakowie w manifestacjach i nabożeństwach z okazji rocznicy powstania listopadowego. Po demonstracji ku pamięci powstania krakowskiego 1846 r., która odbyła się 2 III 1861, został ujęty przez policję i na czas nieokreślony wysiedlony z Krakowa. Już jednak jesienią t.r. wrócił na studia na UJ, tym razem na Wydz. Prawa. W marcu 1862 był znowu dwukrotnie na krótko aresztowany. Podpisał 6 VII t.r. adres studentów UJ do Karola Szajnochy, zapraszający go do objęcia Katedry Historii Polskiej na UJ. Wraz z Kubalą utworzył w poł. t.r. Ławę Krakowską, mającą kierować ruchem spiskowym w Galicji zachodniej i objął w niej funkcję setnika. Wspólnie ze starszymi demokratami, Izydorem Dymidowiczem i Stefanem Mułkowskim, założył latem, nadrzędną wobec Ławy Krakowskiej, tajną organizację obozu «czerwonych» w całym zaborze austriackim – Radę Naczelną Galicyjską (RNG). Prawdopodobnie współredagował t.r. związane z RNG pismo „Bicz” (ukazały się dwa numery). Wg policji austriackiej był S. agentem Związku Narodowego Rewolucyjnego (ZNR), organizacji Ludwika Mierosławskiego, która latem t.r. rozwinęła agitację propowstańczą w Galicji; S-emu przypisywano autorstwo listu z 9 IX do Jana Kurzyny, bliskiego współpracownika Mierosławskiego, zawierającego ostrą krytykę Centralnego Komitetu Narodowego (CKN) i solidarność z działaniami ZNR. Mianowany przez Mierosławskiego naczelnikiem Galicji, ostatecznie podporządkował jednak wraz z Kubalą RNG warszawskiemu CKN, który 16 X uznał ją za jedyną galicyjską organizację niepodległościową. Z ramienia RNG wydał 15 I 1863, wspólnie z Kubalą, jeden numer tajnego pisma „Galicja”.

Wybuch powstania styczniowego w Król. Pol. zaskoczył S-ego i innych «czerwonych» w Krakowie, ale po pewnych wahaniach poparł on, wraz z RNG, Tymczasowy Rząd Narodowy (RN). Po rozwiązaniu się 18 III 1863 RNG i aresztowaniu 20 III t.r. dyktatora powstania, gen. Mariana Langiewicza, opowiedział się wraz z galicyjskimi «czerwonymi» za zakończeniem powstania. Mimo to przyjął w marcu od dyrektora Wydz. Spraw Wojskowych w Galicji gen. Józefa Wysockiego nominację na komisarza wojennego woj. krakowskiego. Obok Kubali oraz przedstawicieli «białych» – Szujskiego, Stanisława Tarnowskiego i Ludwika Wodzickiego – wchodził w skład organizacji miejskiej Krakowa. Z chwilą utworzenia w Król. Pol. w maju tzw. rządu czerwonych prawników wdał się z «białymi» w ostrą polemikę na temat charakteru powstania. W krakowskim tajnym pisemku „Ojczyzna” (z 13 VI) skrytykował artykuł Szujskiego „Parafrazy myśli rządowej” (ogłoszony w organie «białych», „Naprzód” nr 11), kwestionując prawo «białych» do narodowego przywództwa. Na replikę Szujskiego „Uderz w stół, a nożyce się odezwą” („Naprzód” nr 14) zareagował 18 VI broszurą W tył! ([Kr.]), w której oskarżył «białych» o zdradę oraz zaapelował o egzekwowanie na wsi dekretu uwłaszczeniowego i wprowadzenie rewolucyjnego terroru. Zainicjował z Kubalą utworzenie tajnej (wobec władz austriackich i RN) Straży Narodowej, mającej stanowić zalążek przyszłego pospolitego ruszenia. Po objęciu władzy powstańczej przez rząd wrześniowy, otrzymał 9 X od pełnomocnika RN, Edwarda Habicha, nominację na naczelnika m. Krakowa. Dn. 22 X odwołał go z tej funkcji komisarz pełnomocny RN Władysław Majewski, pięć dni po rozpoczęciu dyktatury Romualda Traugutta. Dn. 27 X został S. aresztowany przez policję austriacką i skazany w marcu 1864 na 18 lat więzienia, po czym skreślony z listy studentów UJ. Karę odbywał najpierw w Krakowie na Zamku Wawelskim, a następnie we Lwowie, gdzie napisał rozprawkę Rodowód idei narodowości („Dzien. Liter.” nr z grudnia 1863). Przewieziony do więzienia w Ołomuńcu, zaprzyjaźnił się z przetrzymywanymi tam Tarnowskim, Mieczysławem Pawlikowskim, Fortunatem Stadnickim i Tadeuszem Romanowiczem. Objęty pod koniec r. 1865 amnestią, został uwolniony i wrócił do Krakowa. Przetłumaczył w tym czasie pracę J. Simona „O szkole” (Kr. 1866) oraz opublikował artykuły: Wyjątek Szkoły Jules Simona („Tyg. Nauk. i Liter.” 1866 nr 1) i Szkoły w Polsce („Dzien. Liter.” 1866 nr 25, osobno Lw. 1866).

Wiosną 1866 był S. czynny w szeregach demokratów torpedujących zamiary Kazimierza Starzeńskiego, by utworzyć oddziały ochotnicze (pułk «krakusów») przy armii austriackiej. W październiku t.r. założył w Krakowie, razem z Michałem Bałuckim, tygodnik literacki „Kalina”, przeznaczony dla kobiet; obaj wypełniali prawie wszystkie działy i rubryki. S. publikował wiersze (pod krypt. Alf) oraz artykuły o ekonomii, polityce, teatrze, malarstwie, historii, przemyśle, technice i szkolnictwie. Od 1 I 1867 redagował dodatek do „Kaliny” – „Bibliotekę dla Kobiet”; zamieścił tam m.in. swoje przekłady komedii „Lew zakochany” F. Ponsarda (1867) i „Niepocieszona wdowa” J. Mery’ego (1868). W r. 1867 ogłosił w Krakowie dwie broszury: Izba rękodzielnicza oraz Cechy i stowarzyszenia, w której skrytykował postawę politycznej dwulicowości («legalnej nielegalności i nielegalnej legalności») wzywając, by «stanąć na czysto, tak wobec kraju, jak wobec rządu». W Tow. Naukowym Krakowskim wygłosił 1 IV 1868 odczyt O poezji lirycznej na podstawie liryki greckiej („Kalina” 1868 nr 16–18, osobno Kr. 1868). Po śmierci Artura Grottgera opublikował poświęcony mu szkic Artur Grottger. Ustęp z dziejów sztuki polskiej (tamże 1868 nr 7, osobno Kr. 1868), zamykając go wierszem Podzwonne dawnemu i niedawnemu, napisanym pod wrażeniem cyklu „Lithuania”. W r. 1868 został sekretarzem utworzonego przy redakcji „Kaliny” Kasyna Artystyczno-Literackiego. Poznał wtedy współpracownika Hotelu Lambert Juliana Klaczkę, przebywającego w Galicji z misją zbliżenia tamtejszych polityków do centralistycznego rządu wiedeńskiego.

W sierpniu 1868 uczestniczył S. w międzynarodowym zjeździe dziennikarzy w Zurychu, na którym zaproponowano utworzenie polskiej organizacji dziennikarskiej; w rezultacie 15 IX t.r. wziął udział w Krakowie w zjeździe założycielskim takiego stowarzyszenia. W styczniu 1869 sprzedał z Bałuckim „Kalinę”, ale współpracę z pismem utrzymał, m.in. ogłosił tu artykuł Jana Matejki Unia Lubelska (nr 19, osobno pt. Jana Matejki obraz Unii Lubelskiej, Kr. 1869). W marcu 1869 podjął pracę referenta gospodarczo-statystycznego w redakcji krakowskiego dziennika liberalno-demokratycznego „Kraj”; publikował tam artykuły ekonomiczne oraz recenzje teatralne. W broszurze Siła dla praw (Kr. 1869) apelował o jedność narodową, podkreślając, że należy «dźwigać się i gromadzić, aby być gotowym, gdy historia nas zawoła». Pod krypt. Alf ogłosił tomik poetycki Trzaski (Kr. 1869), zbierając w nim wiersze pisane od r. 1860. „Kraj” był zwalczany przez konserwatywny „Czas” i w styczniu 1870 pojedynkował się S. z Ludwikiem Dębickim, który zarzucił mu, iż jest «gotowy zawsze poświęcić sprawę narodowości dla przeobrażeń socjalnych». Od 8 III t.r. pełnił funkcję redaktora odpowiedzialnego „Kraju”. Wg Kazimierza Chłędowskiego tendencyjnie zmieniał teksty, ale «pisał łatwo, dużo i szybko, stylem jędrnym i potoczystym, żywym i zajmującym, lubił patos, mocne słowa i mocne gesty». Wraz ze współpracownikami „Kraju”, Szymonem Samelsonem, Mieczysławem Dzieduszyckim, Władysławem Siemieńskim i Wincentym Eminowiczem, przyczynił się do utworzenia w Krakowie 25 XII 1869 Koła Politycznego. W związku ze zbliżającymi się wyborami do Sejmu Krajowego uczestniczył 8–9 VI 1870 we Lwowie w zorganizowanym przez prezesa Koła, Samelsona, zjeździe stronnictw demokratycznych, które miały zawrzeć sojusz wyborczy. Z ramienia Koła kandydował w wyborach, jednak mandatu nie uzyskał. W tym czasie Stanisław Koźmian sportretował go w „Tece Stańczyka” (Kr. 1870) jako Brutusika. Dn. 27 V 1870 wygłosił S. w krakowskim Muz. Techniczno-Przemysłowym odczyt Z wieku XVI. Wielka wojna o wolność i niepodległość (według najnowszych badań) (Kr. 1871). W r. szk.1870/1 przejął po Franciszku Matejce wykłady z historii Polski, a później historii powszechnej na krakowskich Wyższych Kursach dla Kobiet Adriana Baranieckiego. W ramach wykładów nadzwyczajnych wygłosił tamże cykl odczytów pt. Rzecz o szkole i wychowaniu publicznym w Polsce. W poznańskim „Tygodniku Wielkopolskim” (1871 s. 556–8, 569–71, 583–4, osobno P. 1873) opublikował rozprawę Szkoły i wychowanie w Polsce. Przegląd historyczny od najdawniejszych do najnowszych czasów. Skonfliktowany z Gumplowiczem, odszedł w październiku 1871 z redakcji „Kraju”. Pod wrażeniem nowego obrazu Matejki napisał broszurkę Stefan Batory pod Pskowem (Lw. 1872), podkreślając ogromną rolę tego malarstwa, będącego «lekcją sztuki i lekcją historii». W broszurze Instytut Techniczno-Przemysłowy, Muzeum Techniczno-Przemysłowe w Krakowie (Kr. 1876) postulował, by eksponaty muzealne umieścić w odnowionych Sukiennicach. Dn. 21 X 1877 teatr we Lwowie wystawił jego 3-aktową krotochwilę Lampart lwowski.

W listopadzie 1877 wziął S. udział w balach jubileuszowych „Czasu”; odtąd publikował w tym dzienniku, należąc do grona jego stałych współpracowników. Przejście do obozu stańczyków wywołało ostrą krytykę ze strony m.in. Bałuckiego. S. w artykule Którędy i dokąd? („Dzien. Pozn.” 1879, osobno P. 1879, fragmenty: „Czas” 1879 nr 27) wytykał demokratom, że nie umieli utworzyć stronnictwa pod hasłami pracy organicznej, podczas gdy dzieła tego dokonali stańczycy, przekształcając się w stronnictwo reformy wewnętrznej. Również w „Dzienniku Poznańskim” (1879 nr 114–117, osobno P. 1879) opublikował wspomnienie pośmiertne Józef Ordęga (18021879). W r. 1879 wszedł w skład komitetu, organizującego w Krakowie jubileusz pięćdziesięciolecia pracy pisarskiej Józefa Ignacego Kraszewskiego; z tej okazji napisał wiersz Kochajmy się! (Fantazja biesiadna), który 4 X t.r. wręczył jubilatowi podczas bankietu w Sukiennicach. Do „Księgi pamiątkowej...” (Kr. 1881) napisał obszerną relację z uroczystości pt. Rok jubileuszowy. W Krakowie, a Kraszewskiemu «jako duchowi wytrwałości» zadedykował broszurę Przesilenie państwowe w Austrii (P. 1879), wyrażającą przekonanie, że scenę polityczną można zmienić jedynie drogą legalną. Wydane własnym nakładem Pogadanki o powszednim chlebie (Kr. 1880, wyd. 2, Lw. 1887) zadedykował z kolei Teofilowi Lenartowiczowi; podkreślił w nich potrzebę tworzenia literatury dla ludu oraz dla dzieci. Pod wpływem polemiki wokół monografii Henryka Lisickiego Aleksander Wielopolski 18031877 (Kr. 1878–9) napisał w lutym 1880 szkic Po burzy (P.), w którym przedstawił swoją rolę w powstaniu oraz rozpatrywał problem odpowiedzialności za jego klęskę.

W wyniku starań Wodzickiego, gubernatora wiedeńskiego Länderbank, otrzymał S. w r. 1880 posadę sekretarza generalnego w tym banku. Przeniósł się wtedy z rodziną do Wiednia; przez osiem pierwszych lat pracował w Länderbank razem z Klaczką. Nadal był czynny jako publicysta, pisując korespondencje do „Dziennika Poznańskiego” i „Przeglądu Lwowskiego”, a w l. 1881–3 do warszawskich: „Słowa”, „Kłosów” „Kuriera Warszawskiego” oraz „Echa Muzycznego, Teatralnego i Artystycznego”. Własnym nakładem wydał relację z podróży do Serbii Nad Dunajem i Sawą (P. 1881; także w jęz. francuskim: Sur le Danube et la Save, Vienne 1881). We wrześniu 1881 uczestniczył w Wiedniu w IV Kongresie Międzynarodowego Tow. Literackiego, którego honorowym prezesem został Kraszewski. Pochodząca prawdopodobnie z r. 1882 broszurka o patriotycznej wymowie Póki my żyjemy, została skonfiskowana (ukazała się w r. 1883 w numerze jubileuszowym „Dzien. Pozn.”). Pragnąc, by «dzieje narodu ze sceny do rosnących pokoleń przemawiały» napisał 5-aktowe widowisko dramatyczne wg „Starej baśni” Kraszewskiego pt. Piast Pierwszy (wyst. 30 IX 1882 w Krakowie, 29 X t.r. we Lwowie, 30 XII w Poznaniu, wyd. pt. Piast I, Wiedeń 1891, Kr. 1906). Opracował antologię antycznej poezji greckiej w swych przekładach pt. Na greckiej lirze (Wiedeń–W. 1882, wyd. 2, Wiedeń 1897), załączając jako wstęp swój odczyt z r. 1868 o poezji lirycznej. Drugi 5-aktowy dramat Na ojcowiźnie napisał wspólnie ze Stefanią Ulanowską (Kr. 1889; wyst. pt. Górale 5 IX 1891 w teatrze «Belle Vue» w Warszawie i 1 I 1892 w Poznaniu); otrzymał on 4 II 1888 nagrodę na konkursie im. Alojzego Żółkowskiego w Warszawie.

S. był w Wiedniu jednym z inicjatorów oraz wieloletnim prezesem i syndykiem stow. Verband der auswärtigen Presse, skupiającego przedstawicieli dzienników angielskich, francuskich, niemieckich, włoskich i rosyjskich. Interesując się życiem politycznym Austro-Węgier, przedstawił je w broszurach: Kilka listów z Wiednia (Lw. 1885) oraz Listy z Wiednia (Wiedeń 1890). Wraz ze Stanisławem Nowińskim założył w r. 1887 Tow. Biblioteki Polskiej i został jego członkiem. Okazjonalnie ogłaszał artykuły w prasie austriackiej, m.in. wspomnienie pośmiertne o Kraszewskim („Presse” 1887 nr 31). Pisał teksty do wydawanych w Wiedniu, w większości przez Franciszka Bondy’ego, albumów: Artur Grottger. Polonia (1888), Tadeusz Kościuszko (Zarys do studium człowieka i jego roli historycznej) (1891, toż Lw. 1891, wyd. nakładem własnym), Artur Grottger. Wieczory zimowe (1892), Jan Matejko. Album 15 obrazów (1893). Powołany na członka komitetu organizacyjnego oddziału polskiego międzynarodowej wystawy muzyczno-teatralnej, otwartej w Wiedniu 7 V 1892, opracował folder Das Theater in Polen. Skizzen (Wien 1892) oraz napisał Kuplety z opery Krakowiacy i Górale (w teatrze wystawowym wykonywał je lwowski śpiewak Julian Myszkowski). W r. 1892 ponownie kandydował do Sejmu Krajowego, ale wobec wycofania poparcia stańczyków, także i tym razem mandatu nie uzyskał. Należał do redaktorów polskiej edycji 15-tomowych „Dziejów powszechnych ilustrowanych” O. Spamera; pod pseud. Żegota Prawdzic przetłumaczył dziewięć tomów tego dzieła (Wiedeń 1894–1901). Własnym nakładem wydał pogadankę Dynastia Strauss (P. 1894; w jęz. niemieckim: Die Walzer-Dynastie, Wien 1898); napisał też broszurę Teatr marionetek (P. 1894; w j. niemieckim: Krippenspiele und Marionetten-Theater, Wien 1897). W Stow. Młodzieży «Ognisko» wygłosił 18 III 1895 wykład O prądach myśli narodowej (Lw. 1895), a w Tow. Goethego 7 II 1896 odczyt pt. Besuche bei Goethe („Beilage zur Allgemeinen Zeitung” 1896 nr 39). W r. 1897 kandydował, jako «narodowy konserwatysta», do Rady Państwa z V kurii, ale również przegrał (z Ignacym Daszyńskim). Z tego czasu pochodzą: humoreska System pani Matyldy (W. 1897), wiersz Pomnik Mickiewicza (Hymn) („Dzien. Pozn.” 1898 nr 145) oraz rozprawa Die Cultur in Galizien 18481898, napisana dla jubileuszowego wydawnictwa „Kaiser Franz Josef und seine Zeit” [Wien 1898]. W Wiedniu prowadził dom otwarty, a kilka miesięcy w roku przebywał w Zakopanem, gdzie w l. osiemdziesiątych wybudował willę «Swoboda» przy ul. Przecznica (obecnie ul. Witkiewicza).

W r. 1899, po przejściu na emeryturę, wrócił S. do Krakowa i zamieszkał przy ul. Kolejowej 8 (obecnie ul. Westerplatte), a wkrótce potem przy ul. Pańskiej 5 (obecnie ul. M. Curie-Skłodowskiej). Napisał 3-aktowy dramat Za naszych dni (wyst. pod pseud. Mirorski pt. Zamęt 13 X 1900 w Teatrze Miejskim w Krakowie), a pod krypt. Alf wydał jednoaktowe komedie: Nieboszczyk swatem (W. 1903, wyd. 2 W. 1921; wyst. 12 V 1918 w Łodzi) i W pułapce (W. 1903; wyst. 15 VII 1916 w Warszawie). Nadal też publikował broszury i artykuły polityczne. W zadedykowanej Kubali i Wojciechowskiemu rozprawie Niebezpieczeństwo. Uwagi przygodne na rok p. 1901 (P. 1901) zwracał uwagę na rozbicie i słabość stronnictwa konserwatywnego oraz rosnącą siłę galicyjskiego socjalizmu. W artykule Reforma ustawy wyborczej w Austrii wywód przyczynowy i projekt („Przegl. Pol.” T. 36 <141>: 1901, osobno pt. Reforma ustawy wyborczej w Austrii, Kr. 1901, toż w jęz. niemieckim: Die Reform des Wahlgestzes in Österreich, Wien 1901), uznał powszechne, równe i bezpośrednie prawo wyborcze za przejaw barbarzyństwa i przypomniał program stańczyków, podkreślających potrzebę lojalności, autonomii narodowej i pracy organicznej. Od r. 1903 pisał Wspomnienia (rkp., zaginęły w czasie drugiej wojny światowej), w których m.in. starał się pomniejszyć swój radykalizm z czasu powstania styczniowego. W r. 1906 został członkiem Rady Nadzorczej firmy «L. Zieleniewski» S.A. Po śmierci 26 XI 1906 Klaczki, którego uważał za «najznakomitszy umysł polski z czasów po Mickiewiczu», napisał wspomnienie Julian Klaczko (Nieco o pisarzu i nieco o człowieku) (P. 1907; dochód ze sprzedaży ofiarował na rzecz Tow. Bratniej Pomocy «Dom Zdrowia» w Zakopanem). W maju 1908 współorganizował w Zakopanem Komitet dla Turystyki Tatrzańskiej i został jego przewodniczącym; kupił dla niego dom «Mielochówka», który przeznaczył na dom wycieczkowy. Działał w Tow. Tatrzańskim oraz ogłaszał wiersze i artykuły o tematyce tatrzańskiej, m.in. w „Czasie” (1900 nr 179–181). W broszurze Pospolite ruszenie! Wezwanie... („Związek” 1908 nr 5, 6, osobno Lw. 1908) nawoływał do zakładania towarzystw przemysłowo-budowlanych; korzyści opisał w pracy Towarzystwa przemysłowo-budowlane (Nowy typ). Projekt przystosowany dla towarzystw urzędniczych (Kr. 1908). Polityczną broszurą Trzy sprawy. List otwarty do p. Stanisława Koźmiana (W. 1908) usiłował wywołać dyskusję na temat bieżącej i przyszłej polityki austro-węgierskiej. Zmarł po długiej chorobie 8 V 1909 w Krakowie, został pochowany w grobie rodzinnym na cmentarzu Rakowickim.

W zawartym 16 IV 1871 małżeństwie z Heleną z Zieleniewskich (ok. 1846 – 1936), córką Ludwika Zieleniewskiego (1819–1885), przemysłowca, założyciela pierwszej w Krakowie fabryki maszyn, oraz Anny z domu Enders, miał S. synów: Ludwika (zob.) i Tadeusza (1874–1896), urzędnika fabryki w Moedling pod Wiedniem.

Z okazji 50. rocznicy powstania styczniowego Ludwik Szczepański opublikował w r. 1913 fragmenty wspomnień ojca pt. Młodzież krakowska z r. 1863 w organizacji i więzieniu. Ze Wspomnień” ś.p. Alfreda Szczepańskiego (z rękopisu) („Nowiny” nr 17–28, 32); ogłosił on także jego cykl Oryginały krakowskie w latach sześćdziesiątych (tamże nr 69, 71, 73).

 

Bibliogr. dramatu pol., II; Enc. tatrzańska; PSB (Kubala Ludwik); – Barycz, Wśród gawędziarzy; Beiersdorf O., Walka polityczna czerwonych i białych na terenie Krakowa w okresie powstania styczniowego, „Studia Hist.” 1962 nr 3–4 s. 6, nr 14, 22–23, 31, 35; Białynia-Chołodecki J., Z cyganerii lwowskiej przed pół wiekiem (1861–1863), Lw. 1913 s. 13; Demel J., Stosunki gospodarcze i społeczne Krakowa w latach 1853–1866, Wr. 1958; Dormus K., Kazimiera Bujwidowa (1867–1932). Życie i działalność społeczno-oświatowa, „Bibl. Krak.” 2002 nr 144; Feldman W., Stronnictwa i programy polityczne w Galicji 1846–1906, Kr. 1907; tenże, Współczesna literatura polska 1864–1918, Kr. 1985; Fras Z., Demokraci w życiu Galicji w latach 1848–1873, Wr. 1997; Homola-Dzikowska I., Mikołaj Zyblikiewicz (1823–1887), Wr. 1964; Kieniewicz S., Adam Sapieha (1828–1903), W. 1993; tenże, Powstanie styczniowe, W. 1983; Kmiecik Z., Prasa warszawska w okresie pozytywizmu (1864–1885), W. 1971; Kozłowska-Sabatowska H., Ideologia pozytywizmu galicyjskiego 1864–1881, Wr. 1978; Kras J., Wyższe kursy dla kobiet im. A. Baranieckiego w Krakowie 1868–1924, Kr. 1972; taż, Życie umysłowe w Krakowie w latach 1848–1870, Kr. 1977; Lechicki C., Krakowski „Kraj”, Kr. 1975; tenże, Pierwszy zjazd dziennikarzy polskich w Krakowie w 1868 r., „Prasa Współcz. i Dawna” 1958 nr 2 s. 141–3; tenże, Szczepański Alfred (1840–1908). Materiały do „Słownika publicystów i dziennikarzy polskich”, „Zesz. Prasoznawcze” 1968 nr 1 s. 87–8; Maciejowski J., Przedburzowcy. Z problematyki przełomu między romantyzmem i pozytywizmem, Kr. 1971; Michalak H. S., Józef Szujski 1835–1883, Ł. 1987; Miśko D., Historia założenia i rozwoju Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Uczniów Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kr. 1891; Myśliński J., Szczepańscy – dziennikarze niekonwencjonalni, „Kwart. Hist. Prasy Pol.” R. 30: 1991 nr 3–4 s. 102–5; Olszański K., Prasa galicyjska wobec powstania styczniowego, Wr. 1975; Polska, jej dzieje i kultura, Red. S. Lam, Kielce 1992 III (fot.); Taborski R., Polacy w Wiedniu, Kr. 2001; Tokarz W., Kraków w początkach powstania styczniowego i wyprawa na Miechów, Kr. 1915 I–II (fot.); Tytkowska A., W Krakowskim „Kraju” (1869–1874), w: Polska krytyka teatralna w XIX w., Red. E. Udalska, Wr. 1994; taż, W kręgu piękna, prawdy i polityki. Krakowska krytyka teatralna w latach 1865–1885, Kat. 2000; Zgórniak M., Młodzież akademicka Uniwersytetu Jagiellońskiego wobec wydarzeń politycznych lat 1846–1866, w: Studia z dziejów młodzieży Uniwersytetu Krakowskiego, Kr. 1964 I; Zyga A., Krakowskie czasopisma literackie drugiej połowy XIX wieku (1860–1895), Kr.–Wr. 1983 (fot.); – Chłędowski K., Album fotograficzne, Oprac. A. Knot, Wr. 1951; tenże, Pamiętniki, Oprac. A. Knot, Kr. 1957; Galicja w dobie autonomicznej (1850–1914). Wybór tekstów, Oprac. S. Kieniewicz, Wr. 1952; Galicja w powstaniu styczniowym; Hertz, Zbiór poetów pol., ks. 3; Korespondencja Heleny Modrzejewskiej i Karola Chłapowskiego, Oprac. J. Got, J. Szczublewski, W. 1965 I–II; Korespondencja Karola Szajnochy, Oprac. H. Barycz, Wr. 1959; Korespondencja teatralna Michała Bałuckiego, Oprac. D. Szczęsna, W. 1981; Kossak W., Listy do żony i przyjaciół (1883–1942), Oprac. K. Olszański, Kr. 1985 I; Kraków w powstaniu styczniowym, Kr. 1968 (fot.); Krzyżanowski S., Wspomnienia z czasów mojej młodości, w: A. Skąpski i in., Nadziei promienie. Trzy pamiętniki z XIX wieku, Oprac. J. Pociecha, Kr. 1978; Lam J., Wybór kronik, Wr. 1954; Leniek, Książka pamiątkowa Gimn. św. Anny; [Miłkowski Z.] T. T. Jeż, Od kolebki przez życie. Wspomnienia, Oprac. A. Lewak, Kr. 1937 II–III; Moszyński J., Obrachunek z „Rzeczą” p. Stanisława Koźmiana o roku 1863 z jej autorem i tegoż przyjaciółmi, Kr. 1895; Prasa tajna, cz. 1–3; Romanowicz T., Ołomuniec. Wspomnienia z lat 1864–1865, „Gaz. Liter.” 1871 nr 4, 7; Słotwiński A., Wspomnienia z niedawnej przeszłości, Cz. 1: (1860–1871), Kr. 1892; Teatr krakowski pod dyrekcją A. Skorupki i S. Koźmiana 1865–1885. Repertuar, Oprac. J. Got, Wr. 1962 VI; Wydawnictwo materiałów do historii powstania 1861–1864, Lw. 1890 III; Zarys powstania styczniowego; – „Dzien. Pol.” 1896 nr 188 (nekrolog syna, Tadeusza); „Echo Muzycz., Teatr. i Artyst.” 1888 nr 228 s. 71; „Ilustr. Kur. Codz.” 1936 nr 83 s. 17 (dot. żony, Heleny); Kalendarz Czecha, 1892 s. 94 (dot. matki, Antoniny), 1897 s. 96 (dot. syna, Tadeusza), 1905 s. 104 (dot. brata, Józefata); „Przegl. Polit., Społ. i Liter.” 1893 nr 151 (nekrolog ojca, Józefa), 1896 nr 157 (nekrolog syna, Tadeusza); – Nekrologi i wspomnienia pośmiertne z r. 1909: „Czas” nr 105, „Gaz. Lwow.” nr 105, „Nowiny dla Wszystkich” nr 105, „Tyg. Ilustr.” nr 13; – AP w Kr.: sygn. GLN 115–118, GLN 188, spisy mieszkańców za l. 1870, 1890, 1900; Arch. UJ: sygn. S II 449 B–C, S II 450 A–B, S II 451 A–B, WF II 104; B. Jag.: sygn. Przyb. 241/10, sygn. 224643 V k. 948 (klepsydra matki), sygn. 224649 V k. 951 (klepsydra brata, Antoniego), sygn. 224649 V k. 954 (klepsydra ojca), sygn. 224649 V k. 957 (klepsydra syna, Tadeusza), rkp. 6464 (listy S-ego do Kraszewskiego), rkp. 6536 IV; B. Nauk. PAU i PAN w Kr.: rkp. 2028 t. 6, rkp. 2102, 2158–2159, 2292, 6434, 6598–6599; B. Ossol.: rkp. 13361/II, 13363/II (koresp. S-ego z Julianem Ochorowiczem z l. 1890, 1897), rkp. 13446 (koresp. z T. Rutowskim z l. 1899–1901); Paraf. rzymskokatol. p. wezw. NMP w Kr.: Księgi metrykalne, sygn. M–86 k. 330.

Aneta Kliszcz

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Jan Alfred Szczepański

1902-11-09 - 1991-03-20 prozaik
 

Ludwik Szczepański

1872-03-05 - 1954-02-19 poeta
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Grzegorz Fitelberg

1879-10-18 - 1953-06-10
dyrygent
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 

Edward Aleksander Pożerski

1875-04-20 - 1964-01-26
malarz
 

Hieronim Władysław Kieniewicz

1834-09-06 - 1864-06-06
inżynier
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.