INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Alojzy Władysław Strzembosz (Ladislas Strzembosz de Damaiowice)      Frag. "Portretu Władysława Alojzego Strzembosza" Stanisławy Strzemboszowej.

Alojzy Władysław Strzembosz (Ladislas Strzembosz de Damaiowice)  

 
 
1875-06-23 - 1917-02-16
Biogram został opublikowany w latach 2007-2008 w XLV tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Strzembosz Alojzy Władysław (Strzembosz de Damaiowice Ladislas), krypt.: Strz., Strzem, Strzem., Strzemb., W. (1875–1917), bibliotekarz, bibliofil, kolekcjoner, publicysta, działacz emigracyjny.

Ur. 23 VI w Warszawie w zubożałej rodzinie szlacheckiej, był synem Alojzego Władysława i jego drugiej żony Pelagii z Karśnickich, przyrodnim bratem m.in. Tadeusza Wiktora (zob.).

Osierocony w dzieciństwie, S. wychowywany był przez krewnych. Uczęszczał do II Rządowego Gimnazjum Męskiego na Nowolipkach w Warszawie, maturę zdał jednak w Gimnazjum Klasycznym we Włodzimierzu nad Klaźmą. Od r. 1895 studiował na Wydz. Matematycznym uniw. w Moskwie; utrzymywał się z korepetycji. W Moskwie wstąpił do tajnej Ligi Narodowej. Po rozruchach studenckich w kwietniu 1899 opuścił uniwersytet i wrócił do Warszawy, następnie w czerwcu t.r. wyjechał do Brukseli, skąd w r. 1900 przeniósł się do Paryża. Pracował tamże jako dozorca, a także jako nauczyciel w Szkole Polskiej w Batignolles, równocześnie kontynuując studia matematyczne na Sorbonie (brak informacji o ich ukończeniu). W r. 1901 otrzymał stanowisko adiunkta w Bibliotece Polskiej w Paryżu. Od t.r. był paryskim korespondentem „Kuriera Warszawskiego” (do r. 1912). W czasopismach francuskich pisał o strajku dzieci we Wrześni (1901) oraz o dziejach ziem polskich pod zaborem pruskim. Był członkiem Koła Polskiego Literacko-Artystycznego (w l. 1901–10 pełnił funkcję jego sekretarza). W sierpniu 1902 odbył staż w Międzynarodowym Inst. Bibliograficznym w Brukseli, gdzie zapoznał się z bibliotecznym systemem klasyfikacji dziesiętnej M. Deweya; po powrocie do Paryża zastosował tę metodę w katalogu rzeczowym Biblioteki Polskiej. W artykule Układ dziesiętny w bibliotekarstwie („Książka” 1903 nr 5–6), jako jeden z pierwszych polskich bibliotekarzy postulował jej przyjęcie w katalogach rzeczowych i systemie wydawniczym. Zaprojektował nowy typ szafy bibliotecznej o czternastu półkach, dostosowanej do przyjętego przez siebie podziału książek na siedem formatów. W r. 1905 wraz z Wacławem Karczewskim i Kazimierzem Woźnickim projektował wydawanie czasopisma bibliotekoznawczego i bibliograficznego „Książnica”. Razem z Woźnickim kierował na Sorbonie, związaną z Ligą Narodową, korporacją studencką Stow. Młodzieży Polskiej; korespondował wtedy z Zygmuntem Miłkowskim. W r. 1909 wszedł w skład Komitetu Budowy Pomnika Adama Mickiewicza w Paryżu i był pomysłodawcą jego symbolicznej koncepcji, wykonanej przez A. E. Bourdelle’a (odsłonięty 28 IV 1929 na placu Alma). Wraz z m.in. Woźnickim, Bronisławem Kozakiewiczem i Wacławem Gąsiorowskim był współzałożycielem powstałego w r. 1909 Komitetu Francusko-Polskiego. W styczniu 1910 został członkiem Komisji Rewizyjnej założonego wtedy Tow. Polskiego Literacko-Artystycznego. T.r. współorganizował paryskie obchody 500-lecia bitwy pod Grunwaldem. Nadal publikował artykuły w prasie polskiej i francuskiej, m.in. Biblioteka Polska. Stacja Naukowa Polska Akademii Umiejętności w Krakowie („Roczn. Tow. Pol. Liter.-Artyst.” 1911/12), Un général polonais, maréchal de France. Lanniversaire de Poniatowski („La Démocratie” 1913 nr z 19 X), La Bibliothèque Polonaise de Paris („Polonia” R. 1: 1914 nr z 16 V, odb. Paris 1914), LArchitecture polonaise („L’Architecture” 1914 nr z 27 XI, 28 XI, 12 XII, 26 XII, odb. 1915, wraz z G. Lefolem). W poznańskim tygodniku „Praca” ogłosił artykuł o powstaniu kościuszkowskim, a w krakowskich dziennikach „Czas” i „Ilustrowany Kurier Codzienny” publikował korespondencje z życia paryskiej Polonii, wernisaży malarskich (m.in. Salonów Niezależnych) oraz recenzje literackie, muzyczne i teatralne. Skłócony z dyrektorem Biblioteki Polskiej Władysławem Mickiewiczem, któremu zarzucał nadmierną dumę, ambicję i nieprzystępność, starał się o usamodzielnienie swojego stanowiska. Po nasileniu sporu w r. 1913 doprowadził w r.n. do przyznania mu przez Akad. Umiejętności w Krakowie stanowiska kustosza i zastępcy dyrektora biblioteki. Po wybuchu pierwszej wojny światowej S. popadł w konflikt z Tow. Polskim Artystyczno-Literackim, którego Komitet Wolontariuszy wydawał Polakom z Galicji i Poznańskiego tzw. świadectwa polskości chroniące przed internowaniem i konfiskatą majątków we Francji; w ogłoszonym druku ulotnym twierdził, że świadectwa otrzymywali głównie Żydzi i Niemcy. Oskarżony o pomówienie, został oczyszczony z zarzutów przez sąd honorowy Towarzystwa, mimo to wystąpił z niego, a prowadzoną w tej sprawie korespondencję opublikował w broszurze: Aktów kilka ogłosił Władysław z Damajowic Strzembosz (Paryż 1914).

S. interesował się kartografią (w r. 1915 wydał w Paryżu mapę Polski) i astronomią (był członkiem Francuskiego Tow. Astronomicznego). Dzięki stypendium Kasy im. Józefa Mianowskiego opracowywał dokumenty powstania listopadowego i obrad Sejmu 1831 r. Odnalazł i skatalogował albumy rysunków Cypriana Kamila Norwida, zbierał materiały biograficzne o Zygmuncie Krasińskim. Był współzałożycielem Polskiej Wypożyczalni Nowości Literackich i Naukowych, członkiem Komisji Rewizyjnej Koła Pomocy dla Pracowników Polskich we Francji, Związku Zawodowego Dziennikarzy Zagranicznych, skarbnikiem polskiej organizacji charytatywnej – Instytucja «Czci i Chleba». Zmarł po długiej chorobie 16 (18) II 1917 w Paryżu, został pochowany na cmentarzu w Montmorency. Tablice pamiątkowe poświęcone S-owi wmurowano w kościele św. Marcina w Montmorency (fundacja żony S-a) oraz w kościele St-Louis-en-L’Ile w Paryżu.

S. poślubił 7 IX 1912 Stanisławę Mariannę z Kraszewskich-Kaniowę (1869–1942), wnuczkę Józefa Ignacego Kraszewskiego (zob.), córkę Jana Albina Kraszewskiego-Kaniowy (zm. 1917), inżyniera kolejnictwa, właściciela fabryki maszyn do szycia i żniwiarek w Warszawie, oraz Antoniny Bielickiej (zm. 1918), malarkę, uczennicę Olgi Boznańskiej, wystawiającą na wernisażach w l. 1894, 1895 i 1897 w TZSP w Warszawie i m.in. w Paryżu na Salonach Niezależnych (1905–14). Małżeństwo było bezdzietne.

Zgodnie z wolą S-a część jego księgozbioru, ważącego ok. dwie tony, wdowa przekazała w r. 1927 Bibliotece Narodowej w Warszawie, a kolekcję 3 500 rycin oraz meble, obrazy, ceramikę, szkło, numizmaty i rękopisy (w tym spuściznę po Kraszewskim) podarowała w r. 1928 Muz. Narodowemu tamże; część oddano potem w depozyt Muz. WP w Warszawie. Na życzenie wdowy dublety rycin, fotografii i albumów zostały rozdysponowane między Tow. Naukowe Płockie i Muz. Miejskie w Grodnie. Resztę księgozbioru S-a wdowa przekazała w r. 1934 Bibliotece Polskiej w Paryżu; przed drugą wojną światową książki te trafiły do Biblioteki PAU w Krakowie.

 

Portret olej. pędzla żony S-a w Muz. Narod. w W.; Portret rys. i fot. w B. Pol. w Paryżu, akc. 3110–3156; Fot. z ok. r. 1910 w Muz. Adama Mickiewicza w W.; – Catalogue général des livres imprimés de la Bibliothèque Nationale, Paris 1951 s. 179; Cmentarz Montmorency, (bibliogr.); Lorentowicz J., Pologne en France, Paris 1935–41 I–III; Słown. Pracowników Książki Pol., (bibliogr.); Słown. pseudonimów, IV; Uruski, VIII (dot. żony S-a); – Dunin-Wąsowicz K., Francuska opinia publiczna wobec sprawy polskiej i Polaków w latach 1895–1914, W. 1999; Kasparek N., Sylwetka Władysława A. Strzembosza – bibliotekarza Biblioteki Polskiej w Paryżu, w: Materiały III sympozjum biografistyki polonijnej, Red. A. i Z. Judyccy, L. 1998 s. 204–7; Koc B., Miriam, W. 1980; Łongiewka A., Działalność Komitetu Francusko-Polskiego i Towarzystwa Polskiego Literacko-Artystycznego w Paryżu w latach 1909–1916 w świetle archiwum Wacława Gąsiorowskiego, „Roczn. Zakł. Narod. im. Ossolińskich” T. 11: 1976 s. 140, 156, 166, 178, 188, 191–2; Płygawko D., Dwudziestoletnie losy budowy pomnika Adama Mickiewicza w Paryżu, w: Adam Mickiewicz. Pamiętnik konferencji w Nowogródku. 22–25 czerwiec 1993 rok., Pet. 1993 s. 112, 114; Rederowa D., Polska stacja naukowa w Paryżu w latach 1893–1978, Wr. 1982; Romeyko-Hurko M., Władysław Alojzy Strzembosz (1875–1917), w: Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, W. 2006; Rosset T. F., Polskie kolekcje i zbiory artystyczne we Francji w latach 1795–1919, Tor. 2005; Sivert T., Polacy w Paryżu, W. 1980; Śladkowski W., Emigracja polska we Francji 1871–1918, L. 1980; Ziejka F., Paryż młodopolski, W. 1993; – Glinka X., Paryż mojej młodości, Bejrut 1950 s. 27; Ligocki E., Dialog z przeszłością, W. 1970; – B. Pol. w Paryżu: Arch. S-a, akc. 3110–3156; Muz. Narod. w W.: Koresp. żony S-a, Stanisławy z l. 1925–8 oraz Stanisławy Sowickiej z dyrekcją Muzeum w sprawie zbiorów; – Mater. Red. PSB: Mater. rodzinne.

Norbert Kasparek

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Wacław Piotr Nałkowski

1851-11-19 - 1911-01-29
geograf
 

Rufin Morozowicz

1851-12-08 - 1931-04-14
aktor teatralny
 
 

Franciszek Próchnicki

1847-11-30 - 1911-10-31
pedagog
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.