Pieniążek Andrzej z Krużlowej i Sobniowa, zwany Krużlowskim, h. Odrowąż (zm. 1486), cześnik krakowski. Był najstarszym synem star. sądeckiego Prokopa (zob.) i Heleny Juntówny z Jawczyc. Karierę rozpoczął u boku możnego współrodowca Jana Dembińskiego, na jego dworze starościńskim w Bieczu. Zapewne dzięki jego protekcji dostał w r. 1467 połączone urzędy cześnika i podczaszego krakowskiego (występował na przemian z tymi tytułami); od r. 1483, po podziale tych urzędów, pozostał przy cześnikostwie. W l. 1467–73 był stałym zastępcą (locumtenens) Dembińskiego na urzędzie starosty generalnego krakowskiego; w r. 1469 Dembiński, udając się w poselstwie do Rzymu, wyznaczył P-ka na jednego z opiekunów swoich dóbr. Przez długie lata Dembiński wykorzystywał zdolności wojskowe P-ka w celu utrzymania bezpieczeństwa na drogach i w osadach niespokojnego pogranicza polsko-węgierskiego. Zadania te realizował P., współdziałając często z radą miasta Bardiowa oraz (np. w szczególnie niespokojnym r. 1468) z burgrabią Makowicy Jakubem Czuderem. Z nominacji bpa krakowskiego Jana Lutkowica z Brzezia był P. w l. 1467–9 starostą muszyńskim, od r. 1468 (?) pełnił nadto obowiązki królewskiego starosty czorsztyńskiego. W związku ze sprawami dotyczącymi ochrony pogranicza polsko-węgierskiego pozostawał w l. 1471–8 w stałych kontaktach z królem. Przed r. 1484 posłował do króla czeskiego Władysława, w t. r. interweniował w Bardiowie w sprawie szkód poniesionych przez kupców jasielskich. Dn. 28 IV 1486 pisał do Bardiowa, prosząc radę miejską o pomoc i spowodowanie zwrotu towarów zabranych kupcom jasielskim. Z Bardiowem łączyły P-a dobre stosunki, często sprowadzał stamtąd wina na swój dwór w Jaśle.
Na krótko przed r. 1470, w wyniku działu dóbr z braćmi, objął P. przypadającą nań część ojcowizny, powiększonej znacznie dzięki zabiegom brata Prokopa, zarządzającego całością dóbr od śmierci ojca. P. wziął wówczas w pow. sądeckim Krużlową, Starą Wieś, a w pow. bieckim Sobniów i Łaski oraz połowę wójtostwa jasielskiego. Z trzymanych przez Pieniążków królewszczyzn przypadły nań w pow. bieckim wieś Przesieki z sołectwem, tenuta jasielska (na której miał własne zapisy królewskie), Glinnik Polski oraz sumy zapisane przez króla ich ojcu na Czorsztynie. W r. 1473 P. poniósł poważne szkody w związku z najazdem Węgrów, którzy m.in. spalili Jasło. W r.n. wystarał się u króla o przywilej, zwalniający to miasto na pięć lat od danin i ciężarów. W r. 1474 brat Jakub dał P-kowi «wwiązanie» w 100 zł do drugiej połowy wójtostwa jasielskiego. W r. 1478 P. nadał statut cechowi kowali w Jaśle. Żona Beata wniosła mu w posagu 800 zł węgierskich. Po śmierci brata Prokopa P. przejął opiekę nad jego dziećmi: Janem, Mikołajem, Anną i Heleną, którym w r. 1485 zapisał 120 grzywien na Krużlowej. P. zmarł pod koniec 1486 r., gdyż 1 I 1487 wspomniany był w źródłach już jako nieżyjący.
Z małżeństwa z Beatą (zm. 1512), córką Jana Długosza, zwanego Sasinem, z Bębelna, nie pozostawił P. potomstwa. Beata wyszła ponownie za mąż za Jana Pniowskiego. Z czasem całość dóbr P-ka przeszła na jego bratanków, synów Prokopa, Mikołaja i Jana (zob.).
PSB, (Dembiński Jakub); Fedorowicz, Dostojnicy i urzędnicy; – Kiryk F., Jakub z Dębna na tle wewnętrznej i zagranicznej polityki Kazimierza Jagiellończyka, Wr. 1967 s. 72–3; Stamirski H., Muszyna i jej starostowie do roku 1781, „Roczn. Sądecki” T. 12: 1971 s. 55 (mylne dane genealogiczne); Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, pod red. J. Garbacika, Kr. 1964; – Akta grodz. i ziem., IX, XVI; Długosz, Liber benef., II; Kod. tyniecki; Matricularum summ., I; Rachunki królewskie z l. 1471–2 i 1476–8, indeks, także s. 248; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 3948–9, 3982, 3988, IX; – Arch. Państw. w Kr.: Castr. Biec., t. 3 s. 622, 641–642, 650, 686, 708–709, Castr. Crac., t. 18 s. 348, 381, 627, 645, 689, 919, Terr. Biec., t. 1 s. 212, t. 2 s. 37, 58, 100–101, 120, 139–141, 147, 161, 163, 240, 264, t. 3 s. 2, 35, 42, 58, Terr. Crac., t. 17 s. 633, Terr. Czchov., t. 4 s. 408, 421, 438, 459, 496.
Franciszek Sikora