INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu

Andrzej Szczubioł z Kozłowa, Ciechomic i Brzozowa h. Wężyk  

 
 
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szczubioł Andrzej z Kozłowa, Ciechomic i Brzozowa h. Wężyk (zm. 1493), podkomorzy i kasztelan gostyniński, wojewoda rawski.

Był wnukiem Stefana (Szczepana) z Jasieńca i Ciechomic (zob.), synem Andrzeja Szczubioła z Ciechomic i Kozłowa (zob.) oraz Anny, w powtórnym małżeństwie żony Niemierzy z Nieborowa h. Prawda. Miał dwóch starszych przyrodnich braci: Macieja, duchownego, i Szymona, zwanego Gostyńskim z Ciechomic (więcej informacji w biogramie ojca S-a).

Pierwsze znane wystąpienie S-a miało miejsce 28 III 1448 w Płocku, gdy za zgodą ojca oprawił wiano żonie Katarzynie na dobrach w ziemi gostynińskiej: Dębsku (obecnie Dębsk Stary), Kozłowie (obecnie Kozłów Szlachecki) i Złotej. Katarzyna uzyskała wówczas od swych stryjów, kanclerza ziemskiego płockiego Andrzeja z Zakrzewa i Piotra z Gólczewa, zapis 400 kop gr na trzymanych przez nich w zastawie dobrach książęcych: Mszczonowie i Zatorze w ziemi sochaczewskiej oraz Telatynie z przyległościami i Kamionce w ziemi bełskiej, nabywając równocześnie uprawnienia do tych majątków. S. odkupił 8 X 1449 od stryjów żony za 800 kop w półgroszkach dobra Brzozów (ziemia gostynińska); należały one do niego do r. 1489. Po r. 1449 nabył wieś Januszew nad Wisłą (obecnie Januszewo), położoną w paraf. Kamion w tej samej ziemi, która jeszcze w XVI w. była w rękach jego spadkobierców. W r. 1450 Krzysztof z Kępy z bratem oraz S. z żoną Katarzyną zawarli ugodę z Andrzejem z Zakrzewa i Piotrem z Gólczewa, na mocy której Katarzyna zrzekła się na rzecz stryjów wszystkich dóbr ojcowskich i macierzystych, w zamian za 150 kop gr wiana.

Niewątpliwie dzięki protekcji ojca otrzymał S. przed 9 III 1453 urząd podkomorzego gostynińskiego, który objął po Janie z Kutna h. Ogon, awansowanym przed 16 V 1452 na kaszt. gostynińską. Gdy w r. 1455 został S. wwiązany przez Krzysztofa z Kępy w Radkowo (ziemia bełska), okazało się, że przez zmarłego ojca Krzysztofa, Pietrasza z Kępy, było ono sprzedane za 140 kop gr Janowi zwanemu Magiero; S. zwrócił wtedy nabywcy tę wieś. Zapewne wkrótce po śmierci ojca (zm. przed 10 IX 1457) S. i jego jedyny żyjący brat Szymon Gostyński, lub jego dzieci, dokonali podziału dóbr, w wyniku którego S. otrzymał Kozłowo. Pisał się z Kozłowa i Ciechomic oraz Telatyna. Dn. 21 VIII 1459 marszałek księstwa mazowieckiego Wincenty z Giżyc próbował odkupić własność S-a w Dębsku. Z kolei 10 X t.r., z racji długu ks. mazowieckiego Władysława I, otrzymał S. od ks. Siemowita VI zapis 100 kop gr na książęcej wsi Topolno (ziemia bełska), której został tenutariuszem. Książę 1 I 1460 zabezpieczył też S-owi 200 kop gr na wsi Korzeń (pow. gostyniński), obiecując spłacić je w okresie jednego roku. S. zawarł 18 VI 1461 ugodę z ojczymem Niemierzą z Nieborowa, który ustąpił z Komadzyna (obecnie Komadzyń) i Sierochowa (obecnie Sieraków), dóbr wiennych Anny, lecz zarazem ojcowizny S-a, za co S. przekazał mu – za konsensem książęcym – trzymaną w zastawie wieś książęcą Korzeń. Po inkorporacji ziemi gostynińskiej do Korony król Kazimierz Jagiellończyk zapisał S-owi w r. 1463 na wsi Topolno 200 grzywien, wynagradzając w ten sposób jego udział w niedawnych zabiegach o inkorporację. W listopadzie 1470 monarcha zapisał S-owi na tej wsi kolejne 100 grzywien, które pożyczyli jego poprzednicy, oddając mu ją w zastaw. Z nominacji władcy S. objął przed 12 X 1465 po Janie z Kutna urząd kaszt. gostynińskiego. Wraz z kanonikiem pułtuskim Stanisławem Swarockim był w r. 1467 tenutariuszem i posesorem wsi Osmolino, którą wcześniej obaj otrzymali od króla; wieś tę wykupił od nich 6 V 1467 za zgodą Kazimierza Jagiellończyka dworzanin królewski Mikołaj Działyński.

Dn. 13 II 1470 w Gostyninie S. z synami Andrzejem i Janem sprzedał kapit. łowickiej roczny czynsz 14 kop gr ze wsi Złota i Dębsko za 210 kop gr. T.r. otrzymał od Kazimierza Jagiellończyka przywilej dla swej wsi Topolno. Uczestniczył 4 II 1476 w Sochaczewie w uroczystości inkorporacji ziemi sochaczewskiej do Korony, podczas której król wystawił przywilej dla tej ziemi i m. Sochaczewa. Dn. 6 II t.r. był świadkiem ugody Kazimierza Jagiellończyka z księżną Anną, wdową po ks. Władysławie I, której w zamian za odstąpienie królowi ziemi sochaczewskiej nadano inne dobra. S. został 5 IV z ramienia monarchy pierwszym star. sochaczewskim. W r. 1478 był jednym ze świadków umowy między szlachtą ziemi gostynińskiej i ziemi łęczyckiej, w sprawie zbiegłych kmieci i czeladzi. Jako właściciel Komadzyna i Sierochowa najpewniej zawarł z wikariuszami kolegiaty łowickiej transakcję majątkową, uzyskując wpłatę jednorazową w wysokości 2 grzywien na poczet przyszłych dochodów z czynszu od kmieci w tych wsiach, z prawem odkupu. Za zgodą królewską sprzedał 6 XII 1484 Topolno swemu bratu stryjecznemu, sędziemu gostynińskiemu Andrzejowi z Ciechomic. W lutym 1485 utracił star. sochaczewskie na rzecz Sławca z Niemygłów h. Bolesta. Jako kaszt. gostyniński występował do r. 1487. Po zgonie Grota z Nowego Miasta h. Rawa (zm. po 21 II 1485) objął urząd woj. rawskiego, na którym był znany od 2 II 1489 do śmierci. Ostatni raz wystąpił 22 II 1493 w Piotrkowie przy królu Janie Olbrachcie, potwierdzającym prawa i nadania dla m. Sanoka.

Większość odziedziczonego po ojcu majątku powiększył S. dzięki bliskiej współpracy z królem Kazimierzem Jagiellończykiem oraz związkom małżeńskim. Posiadał liczne dobra w ziemi gostynińskiej; zostało to odnotowane 2 XI 1489 w poręczeniu długu królewskiego wobec Rawiczów nowomiejskich, którego S. udzielił monarsze na swych dobrach: Kozłowie, Brzozowie i Januszewie oraz wielu innych niewymienionych z nazwy. W ziemi bełskiej posiadał zaledwie pięć wsi, bez własnej parafii; utracili je już jego potomkowie. Z fundacji S-a wzniesiono w Kozłowie, najpewniej ok. r. 1470, murowany kościół, którego uposażenie potwierdził w r. 1528 jego wnuk Wojciech. S. zmarł prawdopodobnie w r. 1493; jako nieżyjący został odnotowany 13 VII 1495.

Pierwszą żoną S-a była Katarzyna, córka podkomorzego gostynińskiego Mikołaja z Brzozowa h. Prawda, wnuczka kaszt. płockiego Andrzeja z Gólczewa, poślubiona przed 28 III 1448. Po jej śmierci ożenił się S. przed 21 III 1471 z Małgorzatą z Bolkowa (obecnie Bulków) i Sąchocina, córką Turpina z Bolkowa h. Prawda, bogatą wdową po woj. czerskim Janie Rogali z Węgrzynowa h. Rogala (zm. 1461). W małżeństwie z Katarzyną miał S. dwie córki, Zofię, żonę woj. bełskiego Pawła Zbrożka z Żernik h. Jasieńczyk (1489–1514), któremu wniosła 500 grzywien posagu, i Małgorzatę, żonę chorążego zakroczymskiego (1475–82) Mikołaja Ojrzanowskiego, oraz dwóch synów, Andrzeja i Jana. Andrzej (zm. po 7 VIII 1503), piszący się z Kozłowa i Telatyna, w źródłach błędnie nazywany chorążym sochaczewskim, odziedziczył całość dóbr ojcowskich; w l. 1481–1503 piastował urząd chorążego gostynińskiego. Jako właściciel Dębska zapisał trzy grzywny czynszu rocznego z tej wsi na ołtarz Bożego Ciała w kolegiacie łowickiej za 60 grzywien gr tytułem transakcji sprzedaży z prawem odkupu. Z żoną Konstancją miał dwóch synów: Wojciecha i Piotra. Drugi syn S-a, J a n w l. 1472–3 pisał się z Radkowa (ziemia bełska); w r. 1472 usiłował zamienić ze swą macochą, Małgorzatą z Bolkowa, wieś Dobuże (obecnie Dobużek, ziemia bełska) na Krobice (obecnie Krupice, ziemia wyszogrodzka). Małżeństwo S-a z Małgorzatą z Bolkowa było bezdzietne.

 

Boniecki, III 158 (z błędami), XII 95; Słown. Hist.-Geogr. Ziem Pol., II cz. 2 (Kępa Polska), cz. 3 (Bulkowo, Krupice, Zakrzewo); Urzędnicy, III/2; Żychliński, VI 206–8 (dok. z Metryki Kor., t. 14 k. 337), XVII 231 (błędnie z h. Jastrzębiec); – Grzybowski M. M., Parafia Ciechomice w przededniu swego 600-lecia (1392–1992), „Studia Płockie” T. 15: 1987 s. 215–23; Janeczek A., Osadnictwo pogranicza polsko-ruskiego. Województwo bełskie od schyłku XIV do początku XVII w., Wr. 1991 s. 107, 343 (Kozłowscy h. Wąż); Katalog zabytków sztuki w Pol., X z. 24 s. 17; Kunkel R. M., Architektura gotycka na Mazowszu, W. 2006 s. 244–5; Pacuski K., Możnowładztwo i rycerstwo ziemi gostynińskiej w XIV i XV wieku. Studium z dziejów osadnictwa i elity władzy na Mazowszu średniowiecznym, W. 2009; tenże, O rodzie Wężyków na Mazowszu w XIV–XV wieku, w: Venerabiles, nobiles et honesti. Studia z dziejów społeczeństwa Polski średniowiecznej. Prace ofiarowane profesorowi Januszowi Bieniakowi w 70. rocznicę urodzin i 45-lecie pracy naukowej, Red. A. Radzimiński i in., Tor. 1997 s. 213–24; Piętka J., Mazowiecka elita feudalna późnego średniowiecza, W. 1975 s. 49–50 (z błędami); Wolff, Studia nad urzędnikami maz., s. 293; – Akta grodz. i ziem., IV, IX, XIX; Album stud. Univ. Crac., I, II; Bull. Pol., IV; Iura Masoviae terrestria, Wyd. J. Sawicki, W. 1972 I nr 83, 92, 116, W. 1973 II nr 138, 142; Kodeks maz. (Lubomirskiego), nr 223; Łaski, Liber benef., II 255; Matricularum summ., I, IV/3; Starod. Prawa Pol. Pomn., II nr 4362; Zniszczone dokumenty Biblioteki Ordynacji Krasińskich, w: Straty bibliotek i archiwów warszawskich w zakresie rękopiśmiennych źródeł historycznych, Wyd. A. Wolff, W. 1956 III nr 175; – AGAD: Metryka Kor., t. 5 k. 16–16v, t. 6 k. 125–5v, t. 12 k. 232, t. 14 k. 94, 337, t. 21 k. 187, t. 136 k. 156–6v, t. 335 k. 47, 54, 124v, 139–9v, t. 337 k. 39, 65, 79v–80, 105v, dok. perg., nr 474, 503, 1038; Arch. Diec. w Płocku: Dok. perg., nr 341, Acta Episcopalia, rkp. 10 k. 204; B. Jag.: Akta paraf. XVI–XIX w. z dawnej archidiec. warsz., ekp. 6929 IV (paraf. Kozłów Szlachecki); IH PAN: Kartoteka Pracowni Słown. Hist.-Geogr. Mazowsza do r. 1526 (Jasieniec, Ciechomice, Ćmiszewo, Brzozów, Mnich, Kozłów Szlachecki, Złota, Zajezierze, Wiączemin).

Anna Supruniuk

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

   
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Kazimierz Jagiellończyk

1458-10-03 - 1484-03-04
święty
 
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Piotr Opaliński h. Łodzia

brak danych - 1551, przed 23 I
kasztelan gnieźnieński
 

Stanisław ze Strzelec

brak danych - między 22 kwietnia a 24 września 1532
oficjał warszawski
 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.