INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Antoni Nagórny     

Antoni Nagórny  

 
 
Biogram został opublikowany w 1977 r. w XXII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Nagórny Antoni, krypt. Ng, w „Ekonomiście” artykuły oznaczał gwiazdką (1821–1896), ekonomista, wiceprezes Banku Polskiego, założyciel i redaktor „Ekonomisty”, działacz gospodarczy. Ur. 23 I we wsi Jachimówce (pow. Płoskirów), był synem Gaspera i Józefy z Niwińskich. Początkowo naukę pobierał w domu. Do szkoły średniej uczęszczał w Niemirowie i w Kamieńcu. Studia wyższe podjął w r. 1841 na wydziale prawnym uniwersytetu petersburskiego. Po dwóch latach przeniósł się na nowo utworzony oddział nauk kameralnych (skarbowych). Po ukończeniu studiów w r. 1845 ze stopniem kandydata nauk rozpoczął pracę jako prywatny adwokat, studiując nadał ekonomię i statystykę. W styczniu 1850 porzucił adwokaturę i przeniósł się na Kaukaz do Kutaisi, gdzie objął posadę starszego nauczyciela matematyki, następnie nauk przyrodzonych i gospodarstwa wiejskiego w miejscowym gimnazjum. W tym czasie powołano go na członka oddziału kaukaskiego Rosyjskiego Tow. Geograficznego i Tow. Rolniczego Kaukaskiego. Ze szkolnictwa przeszedł do bliższej jego wykształceniu pracy w kaukaskiej Izbie Skarbowej w Tyflisie. W r. 1854 przeniósł się na kilka miesięcy do Kijowa, ale nie mógł tam znaleźć odpowiadającego mu zatrudnienia.

W r. 1855 N. został wezwany do Warszawy, gdzie podjął pracę w Najwyższej Izbie Obrachunkowej Król. Pol. W r. 1857 został urzędnikiem do specjalnych poruczeń, następnie nadkontrolerem, naczelnikiem sekcji, a w r. 1862 asesorem naczelnikiem buchalterii. W Izbie pracował do jej likwidacji w r. 1867. Następnie do lipca 1869 był członkiem tymczasowej komisji kontrolnej. W okresie pracy w Najwyższej Izbie Obrachunkowej opracował w r. 1861 memoriał w sprawie ustawy emerytalnej urzędników w Król. Pol. (tekst memoriału ogłosił w „Ekonomiście” 1878 nr 34 i 36). W trakcie przygotowywania reform prawodawczych w l. 1864–5, na zlecenie władz, w oparciu o studia przeprowadzone w r. 1863 w Danii, Szwecji i Prusach opracował projekt reformy handlu spirytualiami, opierający się na doświadczeniach państw skandynawskich. Swe poglądy na ten temat wyłożył w pracy Kwestia wódki uważana ze stanowiska ekonomii społecznej, a głównie pod względem podatku (W. 1864, toż po francusku, W. 1864). W dn. 17 II 1865 powołany został przez Radę Administracyjną Król. Pol. na członka Komitetu do spraw opracowania nowej ustawy (statutu) Banku Polskiego i był w nim głównym autorem projektu reorganizacji Banku. Koncepcja N-ego przewidywała m. in. przeobrażenie Banku w spółkę akcyjną z 50% partycypacją prywatnych akcjonariuszy. Projekt ustawy oparty o memoriał N-ego złożono Radzie Administracyjnej 4 VI 1866, ale nie został zatwierdzony.

N. uczestniczył też w komisjach do spraw reformy podatków stałych. Popierał w nich zniesienie podatków konsumpcyjnych. Brał udział w dyskusjach nad przebudową podatku od budynków. Na ten temat ogłosił pracę Impôt des bâtiments. Note sur le réglement de cet impôt en Pologne (W. 1865). Uczestniczył też w komitetach do spraw podatku gruntowego i do ułożenia ustawy rachunkowej. Na przełomie sierpnia i września 1864 brał udział w Kongresie Międzynarodowego Tow. Postępu Nauk Społecznych w Bernie (na ten temat ogłosił artykuł pt. Kongres umiejętności społecznych w Bernie, „Ekonomista” 1865 s. 132–7). W r. 1865 założył i objął redakcję miesięcznika „Ekonomista” połączonego wówczas z tygodniowym dodatkiem informacyjno-gospodarczym „Merkury”. Pismo redagował i wydawał do lipca 1869, kiedy redakcję objął Wiktor Somer. N. nadal współpracował z „Ekonomistą” jako autor. W piśmie zamieszczał liczne własne prace (znaczna ich część nie była jednak podpisywana, co uniemożliwia ustalenie autorstwa). Jako ekonomista był zwolennikiem kierunku reprezentowanego przez F. Bastiata, M. Chevaliera i R. Cobdena, który nazywał szkołą harmonijną. W duchu ich poglądów starał się redagować „Ekonomistę”. W numerze 1 ogłosił programowy artykuł Znaczenie ekonomiki w cywilizacji nowoczesnej (odb. W. 1866), który został zaatakowany przez Franciszka Krupińskiego („Gaz. Warsz.” 1865 nr 251 s. 1, nr 257 s. 3). Krupiński zarzucił N-emu m. in. nieznajomość współczesnych teorii ekonomii. N. skupił wokół pisma szerokie grono autorów, wśród których znaleźli się pierwsi w Król. Pol. zwolennicy rozwoju spółdzielczości spożywców, opartej na koncepcjach F. H. Schulze-Delitzscha. Zaliczał się do nich m. in. N. Z tego kręgu wyszła koncepcja założenia w r. 1869 pierwszego w Król. Pol. stowarzyszenia spożywczego «Merkury» w Warszawie. N. obok Juliana Statkowskiego był jego twórcą i przez pierwsze półrocze prezesem Zarządu.

Lata 1869–70 były przełomowe w dotychczasowej karierze N-ego. W lipcu 1869 przeszedł do pracy w Banku Polskim na stanowisko dyrektora wydziału przemysłu, a następnie w r. 1873 – dyrektora wydziału handlu. Równocześnie związał się z Leopoldem Kronenbergiem, który korzystał z usług N-ego jako człowieka dobrze znającego stosunki oficjalne w Petersburgu i mającego tam poparcie. Z ramienia Kronenberga, wraz z Julianem Wertheimem, N. wystąpił z oficjalną inicjatywą założenia pierwszego banku akcyjnego w Król. Pol. – Banku Handlowego w Warszawie. W dn. 18 IX 1869 uczestniczył w zebraniu założycielskim Banku, a 30 IV 1870 w pierwszym zebraniu organizacyjnym. Po powstaniu Banku stał się jego akcjonariuszem. W styczniu 1872, wraz z Tadeuszem Lubomirskim, założył Warszawskie Tow. Wzajemnego Kredytu, w którym został członkiem Rady. W t. r. uczestniczył jako reprezentant władz Królestwa w pracach kongresu statystycznego w Petersburgu, gdzie polemizował z E. Englem na temat regulacji podatku gruntowego. Również w t. r. wybrany został na członka rosyjskiego Tow. Geograficznego oraz mianowany członkiem Rady Nadzorczej Instytutu Muzycznego w Warszawie, którego był jednym ze współzałożycieli. W r. 1875 wszedł do Rady Nadzorczej Tow. Akcyjnego Starachowickich Zakładów Górniczych. Zasiadał też od r. 1880 we władzach Tow. Warszawskiej Fabryki Stali. W r. 1878 wskrzesił „Ekonomistę” (który przestał wychodzić w r. 1874), nadając mu na wzór londyńskiego „The Economist” formę tygodnika. Został w nim na pewien okres redaktorem. W l. 1884–90 był zastępcą członka Komisji Rewizyjnej Kasy Pożyczkowej Przemysłowców Warszawskich. Działał też w Zarządzie Starachowickich Zakładów Górniczych i Tow. Kredytowego Warszawskiego. W ostatnich latach życia, o których brak dokładniejszych wiadomości, był m. in. wiceprezesem Kolei Fabryczno-Łódzkiej, członkiem Rady Tow. Wzajemnego Kredytu i członkiem Rady Konserwatorium Muzycznego w Warszawie (N. był wielkim miłośnikiem muzyki i sam dobrze grał na skrzypcach). Zmarł 24 XI 1896 w Grodzisku. Odznaczony był Orderem Św. Anny 2 kl. i Św. Stanisława 2 kl.

Z zawartego w r. 1865 małżeństwa z Julią z Bernardów miał syna Stanisława Adama, inżyniera.

 

Bibliografia polskiej myśli ekonomicznej 1831–1870, W. 1958 I; Bibliogr. Warszawy. Wydawn. ciągłe 1864–1903; Enc. Nauk Polit., IV; Enc. Org.; – Dzieje gospodarcze Polski porozbiorowej, W. 1922 I 319, II 99–101; Historia Kasy Pożyczkowej Przemysłowców Warszawskich, W. 1910 s. 84; Landau Z., Tomaszewski J., Bank Handlowy w Warszawie SA. Historia i rozwój 1870–1970, W. 1970; Nagórny Antoni. Wspomnienia pośmiertne, „Ateneum” 1896 t. IV s. 610–11; Pustuła Z., Początki kapitału monopolistycznego w przemyśle hutniczo-metalowym Królestwa Polskiego (1882–1900), W. 1962; Rembertowski J., Antoni Nagórny, W. 1880; tenże, Antoni Nagórny, „Tyg. Illustr.” 1879 nr 202 s. 289–91; tenże, Bank Polski w okresie 50-letnim (1828–1878), W. 1878 (odb. z „Ekonomisty”), s. 75, 77, 79; – „Bibl. Warsz.” 1896 t. 4 s. 576–7; „Kron. Rodzinna” 1896 nr 23 s. 736; „Przegl. Tyg.” 1896 nr 48 s. 547; „Tyg. Illustr.” 1879 nr 193 (fot.), 1896 nr 12 s. 230–1, nr 48 s. 953.

Zbigniew Landau

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Aleksander Brückner

1856-01-29 - 1939-05-24
historyk literatury
 

Artur Górski

1870-07-02 - 1959-12-07
pisarz
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Henryk Kuna

listopad 1879 - 1945-12-17
rzeźbiarz
 

Walenty Stanczukowski

1807-02-14 - 1874-10-18
lekarz
 

Antoni Bieliński

1864-04-27 - 1930-01-11
działacz polityczny
 

Jan Śmidowicz

1879-09-05 - 1950-11-20
inżynier budownictwa
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.