INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Bernard Leonard Szarlitt (Scharlitt, Schalit, Szalit)     

Bernard Leonard Szarlitt (Scharlitt, Schalit, Szalit)  

 
 
1877-02-15 - 1946-12-03
Biogram został opublikowany w latach 2010-2011 w XLVII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szarlitt (Scharlitt, Schalit, Szalit) Bernard Leonard (1877–1946), krytyk muzyczny, publicysta, tłumacz, urzędnik.

Ur. 15 II w Tarnopolu w rodzinie pochodzenia żydowskiego, był synem Artura, kupca, i Anny z Gruszewskich (Gruszów), bratem Juliana (Juliusza), aktora młodo zmarłego w Wiedniu, Henryka, ekonomisty, Edwarda (zob. Szalit Edward) oraz Edmunda (zob. Szalit Edmund).

Po ukończeniu szkoły średniej w Tarnopolu wyjechał S. do Berlina, gdzie podjął studia na Wydz. Filozoficznym tamtejszego uniwersytetu. Poznał wtedy Ludomira Różyckiego. Publikował w berlińskim modernistycznym piśmie „Die Kritik”, w którego redakcji zawarł znajomość ze Stanisławem Przybyszewskim, oraz „Die Musik”, gdzie w r. 1904 w numerze czwartym ogłosił artykuł Das Musikalische Element in Friedrich Nietzsche. Po ukończeniu studiów zamieszkał w Wiedniu i podjął pracę jako urzędnik państwowy przy Min. Kolei. Z ramienia Ministerstwa pełnił w l. 1905–6 służbę przy Kolei Północnej Cesarza Ferdynanda w Krakowie; uczestniczył wtedy w życiu kulturalnym tego miasta i zaprzyjaźnił się z Ludwikiem Janikowskim, Kazimierzem Tetmajerem i Ferdynandem Hoesickiem. Na zaproszenie E. Förster-Nietzsche, siostry F. Nietzschego, prowadził badania w archiwum filozofa w Weimarze; ich rezultatem był artykuł Über Nietzsches Polentum („Politisch-anthropologische Revue”, Lipsk 1906), w którym jako pierwszy podniósł kwestię polskich korzeni rodziny Nietzschego. Podczas Festiwalu Mozartowskiego w Salzburgu przeprowadził w sierpniu 1906 długi wywiad z G. Mahlerem (pt. Gespräch mit Mahler, opublikowany m.in. w „Musikblätter des Anbruchs” 1920 nr 7–8). W Wiedniu, poza pracą urzędniczą, współpracował z czasopismami „Die Zeit” i „Österreichische Rundschau”, a od r. 1908 publikował artykuły o kulturze polskiej w „Polnische Post”; był też korespondentem krakowskiej „Nowej Reformy”. Gościł w Wiedniu Tetmajera i na jego prośbę przetłumaczył na język niemiecki kilka opowiadań pisarza z cyklu „Na skalnym Podhalu” oraz wierszy. Uprawiał zwłaszcza publicystykę muzyczną i często zajmował się Fryderykiem Chopinem, m.in. ogłosił artykuł Chopin und Wagner („Die Musik” 1908/9 nr 1) oraz nieznane listy: Ein Brief und Fragebogen Liszts an die Schwester Chopins („Musikalisches Wochenbl.” 1907 nr 44), Zwei Brieffragmente Chopins über den Bruch mit George Sand („Die Musik” 1908/9 nr 1), Ungedruckte Briefe Chopins an Solange Clesinger (tamże 1909/10 nr 10), Briefe von und an Chopin. Briefe Chopins an seine Angehörigen (tamże 1909/10 nr 21), część druga pt. Briefe an Chopin (tamże 1909/10 nr 22), Chopin und Wien (Zu Chopins hunderstem Geburtstage), Mit Ungedruckten Wiener Briefen des Tondichters („Neue Freie Presse” 1910 nr z 22 II). Wspólnie z Ludwikiem Hellerem, dyrektorem Teatru Miejskiego we Lwowie, zorganizował w r. 1910 gościnne występy zespołu lwowskiego na scenie wiedeńskiego Burgertheater. W r. 1911 opublikował w Lipsku pierwsze niemieckie wydanie zbiorowe korespondencji Chopina pt. Friedrich Chopins gesammelte Briefe. Zaprzyjaźnił się w tym okresie z Leonem Bilińskim, w l. 1911–12 prezesem Koła Polskiego w Radzie Państwa, który po latach wspominał S-a jako «dawnego swego pupila».

Po wybuchu pierwszej wojny światowej wstąpił S. w r. 1914 do krakowskiego Naczelnego Komitetu Narodowego. Podjął współpracę z czasopismem „Polen”, w którym m.in. opublikował artykuł Das kriegerische Element in Chopin (1915 nr 32). W r. 1916 przetłumaczył dramat Gabrieli Zapolskiej „Tamten” (pt. „Die Warschauer Zitadelle”), wystawiony 5 XII t.r. z sukcesem w Kammerspiele des Deutschen Volkstheaters w Berlinie. W r. 1917 przełożył następne dramaty Zapolskiej „Carewicza” („Zarewitsch”, wyst. 15 IX w Wiedniu w Deutsches Volkstheater) oraz „Sybir” („Sybirien”, wyst. 21 XII tamże w Volksbühne), a w r. 1918 „Żabusię” („Die kleine Kröte”, wyst. tamże w Kammerspiele des Deutschen Volkstheaters). W r. 1919 opublikował w Lipsku pierwszą niemieckojęzyczną biografię pt. Chopin.

W sierpniu 1919 przybył S. z Wiednia do Warszawy razem z Bilińskim, który objął tekę ministra skarbu w gabinecie Ignacego Paderewskiego, a S-a mianował sekretarzem prasowym Ministerstwa. Na stanowisku tym pozostał S. również po dymisji Bilińskiego w listopadzie t.r. Został w tym czasie członkiem Tow. Literatów i Dziennikarzy Polskich. Przetłumaczył na język niemiecki libretto Juliana Maszyńskiego do opery „Casanova” Różyckiego (W. 1923), a na język polski powieść U. Sinclaira „Człowiek, który szuka prawdy” (W. 1924). Zobowiązany w r. 1919 przez Bilińskiego, opracował jego „Wspomnienia i dokumenty” (W. 1924–5 I–II). Wspólnie ze Stanisławem Lamem założył w r. 1924 w Warszawie ilustrowany magazyn miesięczny „Naokoło świata”. Od t.r. publikował felietony polityczne w dzienniku „Echo Warszawskie”, nieoficjalnym organie PSL «Piast», m.in. Zabezpieczenie naszych granic wschodnich (nr 259), Bomba bolszewicka w Anglii (nr 285), Francja a Sowiety (nr 293), Chamberlain i Churchill (nr 297), Ewolucja faszyzmu (nr 313) oraz w r. 1925 Niemcy a Liga Narodów (nr 244). Redagował „Przegląd prasy”, rubrykę w „Echu Warszawskim” (od nr 262 z r. 1924). Ogłaszał także na tych łamach artykuły i recenzje muzyczne, w r. 1924 Chopin (nr 273), a w r. 1925: W rocznicę zgonu R. Wagnera (nr 44), Koncert jubileuszowy St. Barcewicza (nr 49), Koncert Selmy Halborn-Kurr (nr 56), Anegdoty muzyczne (nr 60), Casanova. W 200. rocznicę jego urodzin (nr 92). Również od r. 1924 współpracował z „Tygodnikiem Ilustrowanym”, publikując artykuły: Wagner i Nietzsche (1924 nr 37–38), Siostra Nietzschego (W 80-tą rocznicę jej urodzin) (1926 nr 32), Przed pomnikiem Szopena (1926 nr 47), Ze wspomnień o Przybyszewskim (1927 nr 50). W czasopiśmie „Muzyka” ogłosił artykuły: Wpływ Szopena na twórczość Nietzschego (1926 nr 6), Szopen o muzyce i muzykach (1926 nr 10), Beethoven wobec współczesnych (1927 nr 4), a w „Kurierze Warszawskim”: Heine i Nietzsche o Chopinie (1926 nr 313), Na Zachodzie nic nowego (1929 nr 197), Pani Cosima (1929 nr 309). Od r. 1929 współpracował z „Echem Tygodnia”. W l. 1929–38 pełnił funkcję korespondenta warszawskiego „Neue Freie Presse”. Przetłumaczył powieść R. L. Stevensona „The Strange Case of Dr Jekyll and Mr Hyde” (pt. „Człowiek o dwu twarzach”, W. 1928). W r. 1929 opublikował broszurę Nieznany skarb w Polsce. Zbiory muzyczne Edwarda Wrockiego (W.), apelującą o zabezpieczenie kolekcji sprowadzonej do Warszawy z Leningradu. W r. 1930 ogłosił w Warszawie książkę Polskość Nietzschego i jego filozofii, będącą rezultatem jego wieloletnich badań; obok głosów krytycznych, m.in. E. Paci, G. Stenzel, zyskała ona również opinie przychylne, m.in. Jana Parandowskiego („Pam. Warsz.” R. 2: 1930 z. 3). Od r. 1930 współpracował z konserwatywnym dziennikiem warszawskim „Dzień Polski”, w którym zamieścił m.in. artykuły: Dlaczego Chopin opuścił Warszawę? (1931 nr 352) oraz Francuska twierdza złota (1932 nr 137). W r. 1931 publikował w „Przeglądzie Literackim”, a w r.n. ogłosił w „Ilustrowanym Kurierze Codziennym” (nr 14) wspomnienie Triumfy Zapolskiej na scenach niemieckich. W r. 1939 opiekował się ciężko chorym Tetmajerem.

Okres okupacji niemieckiej przeżył S. w Warszawie. Pisał Dzieje muzyki (spłonęły w powstaniu warszawskim 1944 r.) oraz przetłumaczył „Ifigenię” J. W. Goethego. Zapewne po upadku powstania znalazł się w Krakowie. W ankiecie dla krakowskiego „Odrodzenia” (1946 nr 14) wspominał o pracy nad monografią Różyckiego (niewyd.). W „Twórczości” (1946 nr 10) opublikował wspomnienie Tragiczny los Kazimierza Tetmajera. Zmarł 3 XII 1946 w Krakowie, został pochowany na cmentarzu Rakowickim (kw. XX rząd 13 grób 6).

W zawartym 5 VIII 1922 małżeństwie z Anielą z Bąków (1898–1987) miał S. córkę Kazimierę (1923–1985).

 

Łoza, Czy wiesz, kto to jest?, (fot.); Nowy Korbut, XVI cz. 1 (G. Zapolska); Stanisław Wyspiański. Monografia bibliograficzna, Oprac. M. Stokowa, Kr. 1968 XV cz. 3; – Czachowska J., Gabriela Zapolska, Kr. 1966; Grange H. L., Gustav Mahler: Vienna: triumph and disillusion (1904–1907), Oxford 2000; Grzymała-Siedlecki A., Niepospolici ludzie w dniu swoim powszednim, Kr. 1965; Harasowski A., The skein of legends around Chopin, New York 1980; Kamiński M., Ludomir Różycki, Bydgoszcz 1987; Nowaczyński A., Merwin i Szarlitt o... Nietzschem, „Myśl Narod.” 1922 nr 17; [Rec. z Polskości]: „Pam. Warsz.” T. 2: 1930 z. 3 (J. Parandowski); Wolert W., Polemika o Nietzschego, „Przegl. Liter.” R. 1: 1930 nr 11–12; tenże, Wielki samotnik. Zaratrustra czy Antychryst?, tamże R. 1: 1930 nr 10; – Biliński L., Wspomnienia i dokumenty, Oprac. B. Szarlitt, W. 1924 I–II; Korespondencja Fryderyka Chopina, Oprac. Z. Helman i in., W. 2009 I; Nałkowska Z., Dzienniki 1918–1929, Oprac. H. Kirchner, W. 1980 III; Szematyzmy Król. Galicji za l. 1905–6; Zapolska G., Listy, Red. S. Linowska, W. 1970 II; – „Dzien. Pol.” 1946 nr 339; „Odrodzenie” 1946 nr 14; – B. Jag.: sygn. Przyb. 63/60 (Podolska J., Fortuna kołem się toczy), sygn. Przyb. 494/04 I.13 (list S-a do Michała Pawlikowskiego); – Informacje z Zarządu cmentarza Rakowickiego w Kr. (akty zgonu Bernarda, Anieli i Kazimiery Szarlittów).

Małgorzata Kamela i Aneta Kliszcz

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

Edmund Joachim Szalit (Schalit)

1884-02-15 - 1915-11-08 adwokat
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Stanisław Jakub Skarżyński

1899-05-01 - 1942-06-26
lotnik
 

Mieczysław Franciszek Rakowski

1926-12-01 - 2008-11-08
polityk
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.