INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Edmund Joachim Szalit (Schalit)     

Edmund Joachim Szalit (Schalit)  

 
 
1884-02-15 - 1915-11-08
Biogram został opublikowany w XLVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego w latach 2009-2010.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Szalit Edmund (Schalit Joachim, Schalit Joachim Edmund) (1884–1915), adwokat, podporucznik Legionów Polskich.

Ur. 15 II w Tarnopolu w rodzinie pochodzenia żydowskiego, był synem Artura, kupca, i Anny z Gruszewskich, bratem m.in. Edwarda (zob. tu informacje o rodzeństwie).

S. uczył się w Tarnopolu, początkowo w Wyższym Gimnazjum (do r. 1899), a potem w Wyższej Szkole Realnej, którą ukończył w r. 1902. Od r. 1905 studiował prawo na Uniw. Lwow. Należał do grupy tarnopolskiej działaczy niepodległościowych, skupionych wokół lwowskiego miesięcznika „Promień” oraz do Polskiej Partii Socjalno-Demokratycznej Galicji i Śląska (PPSD). Przez pewien czas był sekretarzem grupy poselskiej PPSD w Radzie Państwa w Wiedniu; pisywał wtedy korespondencje z Wiednia do krakowskiego dziennika „Naprzód” oraz współpracował z czasopismem „Głos Lwowski”.

W grudniu 1907 ożenił się S. z Walentyną, córką Antoniego Kolberga (zob.), bratanicą Oskara Kolberga (zob.); zaprzyjaźnił się wówczas ze Stanisławem Brzozowskim (zob.), żonatym od r. 1901 z siostrą Walentyny, Antoniną. Gdy w kwietniu 1908 Brzozowski został oskarżony o działalność agenturalną na rzecz Ochrany, S. zaangażował się w jego obronę; w sierpniu t.r. odwiedził go we Florencji. Dn. 1 I 1909 zrezygnował z funkcji sekretarza grupy poselskiej PPSD w Wiedniu i zaprzestał działalności w partii. W dalszym ciągu gromadził dowody dla wyjaśnienia niewinności Brzozowskiego; opowiadał się za zwołaniem w jego sprawie sądu obywatelskiego i wystąpił 14 II t.r. w Krakowie na pierwszym jego posiedzeniu. Wszedł w skład grupy przyjaciół Brzozowskiego, którzy z inspiracji Władysława Orkana prowadzili prywatne śledztwo w sprawie kierowanych przeciw niemu oskarżeń, a podczas pobytu w Warszawie przyczynił się 1 VI do zaangażowania się Stanisława Patka w obronę Brzozowskiego. Poznawszy na krakowskiej rozprawie Zofię Nałkowską, spotkał ją wtedy ponownie; wg Hanny Kirchner «stało się to początkiem wzajemnego i skrywanego uczucia»; ostatni raz widział się z pisarką w czerwcu 1910. Dn. 10 I t.r. złożył zeznanie przed sędzią śledczym Gniewoszem, prowadzącym sprawę przeciw agentowi Ochrany Janowi Rabinowiczowi; przedstawił wówczas materiały świadczące o tożsamości Rabinowicza z Goldbergiem, którym wg oskarżycieli miał być Brzozowski. T.r. ponownie odwiedził Brzozowskiego we Florencji; wsparł go wtedy finansowo. Pisarz dedykował S-owi i jego żonie swą książkę Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej (Lw. 1910).

Dn. 30 XI 1909 uzyskał S. absolutorium na Uniw. Lwow., po czym 31 X 1910 doktoryzował się w Krakowie na Wydz. Prawa UJ. Odbył aplikację w Brzozowie (pow. sanocki) i Brzesku, a potem Dąbrowie Tarnowskiej. Następnie otworzył własną kancelarię adwokacką w Krakowie przy ul. Szlak 21. Był adresatem ostatniej depeszy Brzozowskiego, wysłanej w dniu śmierci pisarza 30 IV 1911.

Po wybuchu pierwszej wojny światowej S., mimo problemów zdrowotnych, wstąpił 16 VIII 1914 do tworzonych Legionów Polskich. Początkowo pracował w biurze Naczelnego Komitetu Narodowego w Wiedniu, a następnie służył w stopniu plutonowego pod dowództwem kpt. Andrzeja Galicy w batalionie uzupełniającym 1. pp Legionów. Przydzielony w styczniu 1915 na własną prośbę do 2. pp II Brygady Legionów, wyróżnił się męstwem w walkach pod Kirlibabą, gdzie został ranny. Awansował do stopnia chorążego i wiosną t.r. walczył w szeregach II Brygady na pograniczu Bukowiny i Besarabii. Mianowany 26 V podporucznikiem, został adiutantem 3. baonu 2. pp. Odznaczył się m.in. w walkach pod Dobronowcami, Czerniawką, Zadobrówką nad Prutem oraz 13 VI w bitwie pod Rokitną, gdzie ponownie został ranny. Po wyleczeniu wziął udział w kampanii wołyńskiej: w czasie bitwy pod Bielgowem 7 XI 1915 został ciężko ranny w nogę; czołgając się przez całą noc na punkt opatrunkowy, utonął w bagnie. Został pochowany we wspólnym grobie z chorążymi Leopoldem Tyszkiewiczem i Władysławem Nowickim; grób, mimo poszukiwań ok. r. 1925, nie został odnaleziony. S. został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl., Krzyżem Walecznych i Krzyżem Niepodległości.

W małżeństwie z Walentyną z Kolbergów (1877–1960), nauczycielką, miał S. córkę Stanisławę (ur. 1911), anglistkę, nauczycielkę, zamężną za Mieczysławem Dębickim, synem Zdzisława Dębickiego (zob.), profesorem Politechn. Gdań.

 

Fot. w: Album Legionów Polskich, W. 1934; – Cygan W. K., Oficerowie Legionów Polskich 1914–1917. Słownik biograficzny, W. 2006 IV (błędne imię ojca: Henryk, fot.); Kawalerowie Virtuti Militari. Wykazy; Lista strat Legionów Polskich, Oprac. J. Cisek, K. Stepan, Kr. 2006 s. 199; Słown. adwokatów, I z. 4; – Czerep S., II Brygada Legionów Polskich, W. 1991 s. 129, 248; Dużyk J., Władysław Orkan: życie i twórczość, Kr. 1975; Gałęzowski M., Na wzór Berka Joselewicza. Sylwetki żołnierzy i oficerów Legionów Polskich pochodzenia żydowskiego [w druku]; Hirschberg A., Legioniści Żydzi, „Kur. Wil.” 1932 nr 162 s. 2; Konic W., Żydzi w Legionach Polskich, w: Żydzi w Polsce Odrodzonej. Działalność społeczna, gospodarcza, oświatowa i kulturalna, Red. I. Schipper i in., W. 1932 s. 549; Lichten J., O asymilacji Żydów w Polsce – od wybuchu pierwszej wojny światowej do końca drugiej wojny (1914–1945), „Zesz. Hist.” 1977 z. 42 s. 124 (jako Schalit); Loewenstein S., Młodzież promienista w Galicji, „Niepodległość” T. 10: 1934; Lwów i Małopolska Wschodnia w Legionach Polskich 1914–1917, Lw. 1935 s. 113 (fot.); Merwin B., Z życia w Legionach, Kr. 1918 s. 44; Nie tylko pierwsza Brygada (1914–1918), Oprac. S. Rostworowski, W. 1993 I; Semil E., „Promieniści” we Lwowie, „Niepodległość” T. 15: 1937; Siedlecki E., Założenie „Promienia”, tamże T. 4: 1931; Skrzypczak J., Idea i czyn. Drogi mielczan do niepodległości 1907–1918, Mielec 2003 s. 62; Żydzi bojownicy o niepodległość Polski, W. 2002 s. 84, 438; – Brzozowski S., Idee. Wstęp do filozofii dojrzałości dziejowej, Oprac. S. Góra, M. Sroka, Kr. 1990; tenże, Listy, Oprac. M. Sroka, Kr. 1970 I–II; tenże, Pamiętnik, Oprac. M. Urbanowski, Wr. 2007; Janu szajtis M., Życie moje tak burzliwe. Wspomnienia i dokumenty, W. 1993 s. 138; Kolberg-Szalitowa M., Pamiętnik o Brzozowskim, „Twórczość” 1957 nr 5; List przedśmiertny tow. Edmunda Szalita do żony, „Naprzód” 1915 nr 415 s. 3; Nałkowska Z., Dzienniki, Oprac. H. Kirchner, W. 1976–2001 II (fot.), III, IV cz. 1 (dot. żony i córki), VI cz. 1–2; taż, Dzienniki czasów wojny, Oprac. taż, W. 1972; Sprawozdanie dyrekcji Wyższego Gimnazjum w Tarnopolu za r. szk. 1895, Tarnopol 1895 s. 48; toż za l. szk. 1897–9, Tarnopol 1897–9 (jako Schalit Joachim); Sprawozdanie dyrekcji Wyższej Szkoły Realnej w Tarnopolu za l. szk. 1900/1–1901/2, Tarnopol 1901–2 (jako Schalit Joachim); – „Czas” 1915 nr 615 s. 2; „Panteon Pol.” 1925 nr 2 s. 12–13 (fot.); „Polska Zbrojna” 1934 nr 167; – Wspomnienia pośmiertne i nekrologi: „Naprzód” 1915 nr 407, 409; – Arch. UJ: sygn. WP II 525, T. XI, S II 521 nr 3583–5428 (poz. 3688), Corpus studiosorum (jako Schalit Joachim); B. Jag.: rkp. 8630 III k. 150–64; CAW: Akta personalne S-a, sygn. 19066 (m.in. list komendy 2. pp do żony S-a, Walentyny), Akta Krzyża Niepodległości 12 V 1931.

Marek Gałęzowski

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 

(Henryk) Oskar Kolberg

1814-02-22 - 1890-06-03 etnograf
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Artur Franciszek Oppman

1867-08-14 - 1931-11-04
poeta
 

Janina Romanówna

1904-10-09 - 1991-10-11
aktorka teatralna
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Franciszek Dionizy Kamieński

1851-10-09 - 1912-09-16
botanik
 

Jan Śmidowicz

1879-09-05 - 1950-11-20
inżynier budownictwa
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.