Rozwadowski Antoni h. Trąby (1697–1772), poseł na sejmy, kasztelan halicki. Pochodził z rodziny wywodzącej się z Rozwadowa w ziemi łukowskiej, której gałąź osiadła w ziemi halickiej w woj. ruskim. Był starszym synem Floriana (zm. 1734), podczaszego kijowskiego, następnie (od 1713) stolnika halickiego, plenipotenta królewiczów Sobieskich, oraz Katarzyny z Gumowskich, córki Kazimierza, cześnika zakroczymskiego, 1. v. Janowej Przyłuskiej, 2. v. Stefanowej Krosnowskiej.
Kształcił się R. we Lwowie, w kolegium zakonnym, prawdopodobnie jezuickim lub teatyńskim, gdzie był prefektem sodalicji mariańskiej. Wkrótce po ukończeniu szkół został wysłany jako poseł królewski z instrukcją na sejmik (prawdopodobnia poselski halicki), a na sejmiku przedsejmowym 13 VIII 1718 wyznaczono R-ego na posła na sejmik generalny ruski w Wiszni z doniesieniem o sukcesie sejmiku w Haliczu. Miesiąc później, 13 IX, po zerwanym sejmiku deputackim, R. marszałkował sejmikowi gospodarskiemu w Haliczu. Prawdopodobnie w tym czasie został na półtora roku «oddany … przez ojca swego na usługi Najjaśniejszego Augusta II…» (wspomnienie syna Ignacego). Obecny podczas ślubu królewicza, późniejszego Augusta III, w Wiedniu (20 VIII 1719) «przytomnością swoją nie małej ozdoby dodawał całej kawalerii polskiej, w pięknej i wybranej młodzieży» (Hulewicz). Nie wiadomo, czy R., czy też jego ojciec, posłował na sejm 1720 r. (30 IX), obradujący pod laską Krzysztofa Zawiszy. Wprawdzie w laudum sejmiku halickiego występuje Florian, stolnik halicki, podobnie w spisach posłów na ten sejm (w Tekach Podoskiego), lecz w liście Floriana Rozwadowskiego z 19 VIII 1720 (datę można też odczytać jako r. 1726, lecz wtedy, na sejm z limity, najprawdopodobniej nie wybierano posłów) do Józefa Mniszcha jest informacja, że posłem z Halicza został jego syn, a wiele lat później (list z 10 VII 1745 ze Lwowa) R., prosząc o protekcję hetmana Michała Kazimierza Radziwiłła powoływał się na «zasługi od sejmu grodzieńskiego za starosty Zawiszy laski zabrane…» (Zawisza marszałkował na sejmie grodzieńskim 1718 i warszawskim 1720); można mniemać, że przypominał swoje, nie ojca zasługi.
W r. 1720 lub na pocz. 1721 r. został R. chorążym znaku pancernego star. halickiego Stanisława Potockiego; z tym tytułem marszałkował sejmikowi relacyjnemu halickiemu 17 III 1721. Sejmik relacyjny halicki 22 II 1723 wydelegował R-ego i Samuela Dulskiego z gratulacjami od szlachty halickiej do nowego prymasa Teodora Potockiego. Ok. r. 1724 ożenił się R. z Katarzyną z Drohojowskich, wdową po Teodorze Denhoffie, star. karaczkowskim. Wniosła mu ona star. Karaczkowce (z Cykową) na Podolu, dające ponad 7 tys. złp. dochodu. Ius communicativum na to starostwo otrzymali 13 X 1724, a 19 XI t. r. ojciec i matka (matka ponownie w r. 1735), scedowali R-emu i Katarzynie wsie królewskie Temerowce Ostrowe i Demeszkowice w woj. ruskim, ziemi halickiej. Ponownie R. został posłem na sejm w r. 1728, obrany na sejmiku w Haliczu 16 VIII. W instrukcji zalecono posłom m. in. zwalczać traktat wiedeński (z 1719 r.) i zapobiegać «aby na potym nie ważono się in similia wchodzić…» (Akta grodz. i ziem.). Dn. 14 IX obrany został R. na sejmiku gospodarskim halickim sędzią i komisarzem sądów «boni ordinis» pod laską Józefa Branickiego, kaszt. halickiego. Wybrany na posła z Halicza posłował na sejm grodzieński 1729 r. i przyłączył się do grona manifestantów, zrywających sejm przed obraniem marszałka, by nie dopuścić w ten sposób do rozdania buław. Na sejmiku poselskim 31 VII 1732 został asesorem marszałka, a następnie posłem na sejm. Posłom halickim zalecono m. in. podziękowanie królowi za starania o ewakuację wojsk rosyjskich oraz poparcie kandydatury Józefa Potockiego do buławy. W czasie obrad R. bronił głosu wolnego, choć nie upierał się przy tamowaniu obrad (22, 23 IX, 30 IX). Wraz z ojcem podjął w grudniu 1732 starania o kaszt. halicką dla ojca (obiecaną ponoć wcześniej przez Józefa Mniszcha), a dla siebie o stolnikostwo halickie.
W czasie bezkrólewia R. był jednym z posłów ziemi halickiej na sejm elekcyjny (1733) i podpisał wybór Stanisława Leszczyńskiego. Choć związany z Potockimi, zwłaszcza Józefem (późniejszym hetmanem) i jego synem Stanisławem, R. nie przyłączył się do konfederacji szlachty halickiej, zawiązanej w obronie elekcji Leszczyńskiego. Nie przystąpił do konfederacji dzikowskiej. Dn. 22 VI 1735 otrzymał po ojcu stolnikostwo halickie. Posłował z Halicza (wybrany 8 VIII 1735) na pierwszy, niedoszły, sejm pacyfikacyjny. Posłowie haliccy przysięgali nie odstępować od «głosu wolnego». W czasie sejmu R. kilkakrotnie zabierał głos, m. in. popierając żądanie ewakuacji wojsk auxyliarnych, wzywając do rozdania urzędów ministerialnych (26 X); w jednym z wystąpień nazwał sejm «targiem», czym wywołał liczne sprzeciwy. Sam z kolei obraził się, gdy zaatakowano prerogatywy prymasa. W instrukcji halickiej dla posłów na sejm w r. 1736 zalecono starania o nagrodę m. in. dla R-ego i jego brata Stanisława, nie precyzując za co. Prawdopodobnie R. był komisarzem na Trybunał radomski w r. 1737, wg późniejszych wspomnień syna Ignacego miał być też komisarzem w r. 1738 (za prezydentury bpa Jana Lipskiego i marszałkostwa Macieja Koźmińskiego), lecz wiadomość ta nie znajduje potwierdzenia w spisach (w „Kurierze Polskim”). W r. 1738 był R. posłem na sejm z ziemi halickiej. W czasie sejmu wyznaczony został na deputata do rozliczenia rachunków podskarbiego, a w wystąpieniu 3 X domagał się ewakuacji wojsk rosyjskich i aukcji wojska.
W grudniu 1739 z Pawłem Benoe i Janem Szumlańskim R. spisywał szkody poniesione przez ziemian w wyniku przemarszów wojska rosyjskiego podczas wojny z Turcją. Przypuszczalnie jeździł pertraktować z Tatarami (może z ramienia hetmana J. Potockiego), bowiem na sejmiku halickim 15 VIII 1740 polecono posłom starać się o nagrodę m. in. dla R-ego i jego brata Stanisława, miecznika halickiego «za expensa na drogę krymską wyłożone» (Akta grodz. i ziem.). Na sejm ten R. posłował z Podola. Zaraz na pierwszej sesji 3 X wyznaczony został na posła do króla z oznajmieniem o wyborze marszałka. Dn. 5 X dziękował królowi za ustanowienie komisji «na uspokojenie ukrzywdzonych województw bracławskiego i podolskiego» (19 X za komisję satanowską) i upominał się o «krzywdę Bogu w świątnicach Jego uczynioną». Dn. 14 X został członkiem deputacji do egzaminowania skarbu kor., a 25 X był delegatem na sesję prowincjonalną wielkopolską, wyznaczonym dla poinformowania o postępach w obradach prowincji małopolskiej. Powtarzana w literaturze informacja, iż w r. 1742 podróżował z P. Benoe, instygatorem kor., do Stambułu Rozwadowski, stolnik halicki (a więc R.; czasem wymieniany bywa też brat R-ego Stanisław) nie jest prawdziwa; pisał bowiem Benoe w liście z Chocimia do kaszt. krakowskiego (z połowy czerwca 1742), że R. towarzyszył mu w drodze do Chocimia jako «pars decoris mei, ponieważ mi syna swego w tę drogę powierza…» (B. PAN w Kr.: rkp. 1110). Do Stambułu Benoe wziął najstarszego syna R-ego, Floriana, i pozostawił go «u posła sycylijskiego, który dwunastu paniąt Neapolitańczyków ma u siebie i wybornych konserwuje metrów, do wszelkich scjencji doskonałych…» (R. do M. Radziwiłła 4 III 1743).
Dn. 22 X 1744 otrzymał R. nominację na chorąstwo halickie. T. r. pilnował sejmików deputackich ruskich (halickiego i przemyskiego) oraz bełzkiego, starając się następnie, by obrani deputaci zyskali aprobatę hetmana M. Radziwiłła. Prawdopodobnie w tym czasie został porucznikiem w chorągwi Potockiego. W r. n. sam został deputatem na Trybunał kor. pod laską Ignacego Sapiehy, woj. mścisławskiego. Co najmniej od r. 1745 podjął starania o kaszt. halicką, prosząc o protekcję m. in. Radziwiłła i bpa płockiego Antoniego Sebastiana Dembowskiego; dn. 18 X 1746 otrzymał nominację na tę kasztelanię. Dn. 12 IX 1747 sejmik gospodarski halicki przyznał R-emu 6 tys. złp. pensji za funkcję deputacką. Dn. 31 III 1749 protestował przeciwko jednemu z punktów instrukcji dla posłów na sejm 1748 r. O nagrodę dla R-ego starać się mieli posłowie haliccy (m. in. syn R-ego Ignacy, star. ostrowski) na sejm 1750 r. W czasie sporu wywołanego podziałem ordynacji ostrogskiej R. stanął po stronie hetmanów i podpisał zarówno tzw. manifest lwowski (styczeń 1754), jak i petycję 31 senatorów (29 X) do króla o wyznaczenie administracji ordynacji. We wrześniu zagajał sejmik deputacki, na którym doszło do rozdwojenia i elekcji deputatów pod przewodnictwem Antoniego Morskiego, kaszt. przemyskiego. R. wniósł manifest przeciw tej elekcji. W r. 1755 dwór obiecywał poprzeć kandydaturę R-ego do laski Trybunału Kor., R. jednak nie został deputatem. W r. 1760 manifestował R. w grodzie halickim przeciw elekcji podkomorzego halickiego zarzucając «prywatność» sejmiku, zwołanego uniwersałem Augusta Czartoryskiego bez oblatowania w grodzie halickim. Starania R-ego o kaszt. lwowską (1754), skończyły się niepowodzeniem; daremnie też zabiegał najpierw o chorągiew pancerną po S. Potockim (zm. 1760), w której był 38 lat oficerem (chorążym, a następnie porucznikiem), a następnie o chorągiew po Kalinowskim. Sam był rotmistrzem chorągwi pancernej w pułku królewicza Fryderyka w r. 1763. Wg własnych słów, strawił «na usługach domowi temu [Potockich] oświadczonych wiek cały…»; z racji wspólnych interesów zabiegał o poparcie M. K. Radziwiłła, cieszył się też protekcją bpa A. S. Dembowskiego i hetmana Wacława Rzewuskiego. Otaczał szczególnym kultem św. Franciszka Ksawerego.
R. miał po ojcu tenutę Zboisk, należących do Sobieskich; jeszcze 20 VII 1737 królewicz Jakub dał pozwolenie Joannie Jabłonowskiej, wojewodzinie ruskiej, na wykupienie Zboisk od stolnikowej halickiej (matki R-ego), lecz do 1742 r. sprawa przypuszczalnie nie została załatwiona i R. pertraktował z M. K. Radziwiłłem, właścicielem części schedy po Sobieskich, a od r. 1742 prosząc o protekcję powoływał się na «łatwość ustąpienia Zboisk». W r. 1741 z podziału majątku ojcowskiego dostał Hruszów w woj. ruskim i sumy u spadkobierców Sobieskich. Miał Pohorce w ziemi lwowskiej, a w ziemi przemyskiej Bolestraszyce. Z domeny królewskiej dzierżył Demeszkowice i Temerowce Ostrowe (a może i Ostrów) w ziemi halickiej oraz Białą pod Kamieniem (prawdopodobnie na Podolu). Jerzy Borkowski nazywa R-ego ponadto «panem na Szczepłotach, Klonicach, Podolcach, Leśniewicach, Turzem, Bilince i Topolnicy» (w woj. ruskim). Starał się o Cebrów i Worobiówkę w pow. tarnopolskim, lecz prawdopodobnie bez powodzenia. Star. karaczkowskie scedował synowi Florianowi i wraz z jego śmiercią (przed 1756) utracił. U M. Radziwiłła zabiegał o dzierżawę Olejowa. Miał we Lwowie kamienicę; przyłączył się do składki na poprawę bruków lwowskich. W kościele Reformatów we Lwowie ufundował nagrobek dla rodziców i żony.
R. opublikował kilka swoich druków okolicznościowych: Mowę … przy wjeździe na starostwo halickie … Ignacego Potockiego … (1760), Mowę na pogrzebie … Stanisława Potockiego … (1760), Diariusz … wjazdu do lwowskiej metropolitańskiej katedry … Wacława Sierakowskiego … (1760, Lw.) i przyczynił się do wydania drukiem kilku panegiryków różnych autorów. W r. 1771 zrezygnował R. z kaszt. halickiej; w r. n. sporządził testament i oblatował w aktach grodzkich przemyskich i lwowskich. Zmarł 4 II 1772.
Z małżeństwa z Katarzyną z Drohojowskich (zm. w listopadzie 1745), 1. v. Denhoffową, miał R. 5 synów i 2 córki. Synami byli: Michał, młodo zmarły, pochowany u jezuitów w Kamieńcu, Florian (zm. 1756), kształcony za granicą i u teatynów we Lwowie, star. karaczkowski, Józef Kalasanty, pijar, Kasper (zm. 1765), stolnik kołomyjski, żonaty od r. 1760 z Józefą z Winnickich, wnuczką Michała Sołtyka, kaszt. sandomierskiego, Ignacy (zm. 1784 lub 1786), star. ostrowski, kapitan pułku pieszego buławy polnej kor. (w r. 1754), major wojsk kor. w r. 1759, rotmistrz kawalerii w r. 1769, ożeniony z Teresą Czermińską (zm. 1825). Córki to: Cecylia (zm. 1788) 1.v. Władysławowa Łuszczewska, starościna żydaczewska, 2.v. Ignacowa Woroniczowa, 3.v. Tomaszowa Dorożyńska, sędzina latyczowska, i Joanna, karmelitanka.
Estreicher; PSB (Benoe Paweł); Borkowski, Almanach, II; Niesiecki; Elektorowie; Urzędnicy województwa ruskiego XIV–XVIII w., Wr. 1987; – Hist. dyplomacji pol., II (błędna informacja o posłowaniu do Turcji Stanisława Rozwadowskiego); Konopczyński W., Polska a Turcja, W. 1936; tenże, Polska w dobie wojny siedmioletniej, Kr. 1909, 1911; Skibiński M., Europa a Polska w dobie wojny o sukcesję austriacką w l. 1740–1745, Kr. 1913 I; Waliszewski K., Potoccy i Czartoryscy, Kr. 1887; – Akta grodz. i ziem., XXIII, XXV; Awedyk K., Kazanie… o nominacji JW Sierakowskiego Lw. 1759; tenże, Kazanie po dysputach Contra Talmudystów…, Lw. 1760; Cieszkowski K., Kazanie na ślub Józefa Orlewskiego…, [b.m.w.] 1749; Głogowski F., Triumphus Ecclesiae Militantis…, Lw. 1746; Godurowski Ł., Piasek i namuł śmiertelny…, Lw. 1746; Hulewicz J., Kazanie o poświęceniu kościoła…, Przemyśl 1760; Kolęda Warszawska, 1759, 1763; Teka Podoskiego, II 107, III 302, 318, IV 103, 121, 152, 175, 183, 207, 471, 498, 503, 586, 596, 618, 689, 710, 717, 719, 785; – Addytament do Gazet, Kurier Polski, 1760 nr 45; „Kurier Polski” 1737 (maj); – AGAD: Sigillata 20 k. 66, 71, 87, 128, 22 k. 97, 24 k. 82, 83, 25, k. 9, 174, 190 (odpisy użyczone przez H. Palkija), Arch. Radziwiłłów Dz. V nr 13380, Arch. Roskie XIX/5; AP w Kr.: Arch. Podhorskie I, 2/42 (J. Mniszech do W. Rzewuskiego z 20 VIII 1755); B. Jag.: rkp. 101/V (diariusz sejmu pacyfikacyjnego 1735); B. Ossol.: rkp. 2702/II, 7980, 7988, 7989/II t. 1, 2, 7990/II (Archiwum Rozwadowskich); B. PAN w Kr.: rkp. 1110 k. 260 (kopia listu instygatora kor. do kasztelana krakowskiego z Chocimia); Staatsarchiv w Dreźnie: loc. 3681 (Diariusz sejmu 1738, udostępniony z odpisów przez H. Palkija).
Maria Czeppe