INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Antonina Machczyńska     

Antonina Machczyńska  

 
 
Biogram został opublikowany w 1973 r. w XVIII tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Machczyńska Antonina (1837–1919), nauczycielka, bojowniczka o sprawę oświaty kobiet, działaczka społeczna. Ur. 19 II w Płocku, była córką Marcelego Apolinarego, radcy stanu, sędziego Sądu Apelacyjnego Król. Pol., właściciela wsi Sosnowo w pow. rypińskim, oraz Ewy z Luboradzkich, siostrą Konrada (zob.) i Edwarda (zob.). Uczyła się w domu, a następnie na pensji E. Guérin w Warszawie; silny wpływ wywarł na M-ą nauczyciel tej pensji S. Jachowicz. W l. 1860–6 przebywała w Paryżu w domu Czartoryskich. Do r. 1864 była nauczycielką języka i literatury polskiej w Instytucie dla Panien Polskich, prowadzonym przez Hotel Lambert. W tym okresie zwiedzała także żeńskie zakłady naukowe we Francji i Niemczech. Po powrocie do kraju osiadła we Lwowie i wystąpiła z inicjatywą zorganizowania w Galicji żeńskich seminariów nauczycielskich. W artykule O wychowaniu żeńskim („Szkoła” 1869 dod. miesięczny nr 2) przedstawiła konkretny projekt takiego seminarium. Czyniła również zabiegi w tej sprawie u namiestnika A. Gołuchowskiego, inspektora szkolnego E. Czerkawskiego i rektora UJ J. Majera. Pierwsze żeńskie seminarium nauczycielskie zostało otwarte we Lwowie w maju 1871, a M. pełniła w nim do r. 1900 funkcję starszej nauczycielki języka polskiego. W marcu 1874 zdała egzamin i otrzymała patent na nauczycielkę szkół wydziałowych. W r. 1885 zorganizowała zbiórkę pieniężną na postawienie pomnika nagrobnego poetce i nauczycielce ludowej M. Bartusównie. Jako członek władz Tow. Oszczędności Kobiet brała czynny udział w niesieniu pomocy ubogiej ludności galicyjskiej oraz w finansowaniu akcji przeciwstawiania się germanizacji w Poznańskiem. Była też czynna w Tow. Oszczędności Straży Pożarnych i Tow. Pracy Kobiet. W r. 1887 opublikowała w „Muzeum” artykuł, w którym rzuciła projekt stworzenia wyższych kursów dla kobiet.

W r. 1891 była M. współzałożycielką Związku Koleżeńskiego Byłych Seminarzystek i Nauczycielek i jego przewodniczącą do r. 1903, a po połączeniu tego Związku ze Stowarzyszeniem Nauczycielek przewodniczącą w l. 1903–9 nowo utworzonego Związku Nauczycielek. Była inicjatorką założenia Internatu dla Kandydatek Seminarium Żeńskiego we Lwowie, który po kilkoletnich jej staraniach został otwarty w listopadzie 1892. W l. 1892–1914 M. pełniła funkcję sekretarza zarządu Tow. Opieki Obywatelskiej nad Internatem. W r. 1894 na Kongresie Pedagogów Polskich we Lwowie wygłosiła referat O potrzebie wyższego zakładu naukowego dla kobiet w Galicji, a w r. 1897 na posiedzeniu Gron Nauczycielskich Seminariów Krajowych referat O potrzebie zakładania większej ilości seminariów nauczycielskich żeńskich w Galicji. Krakowskie Stowarzyszenie Nauczycielek nadało jej w r. 1897 tytuł członka honorowego, a w r. 1901 zorganizowano we Lwowie jej jubileusz. Z inicjatywy M-iej zostało otwarte w r. 1906 we Lwowie przy ul. Klonowicza 7 Schronisko dla Nauczycielek. Od grudnia 1913 do sierpnia 1914 była redaktorką dodatku do czasopisma „Świt”, pt. „Świt dla Kobiet Pracujących”. Była współinicjatorką utworzenia Zjednoczenia Polskich Chrześcijańskich Towarzystw Kobiecych i przewodniczącą sekcji oświatowej tej organizacji. Po wybuchu pierwszej wojny światowej M. przebywała w Wiedniu, a od r. 1915 mieszkała w Krakowie, gdzie była współzałożycielką Bursy Przemysłowej Panien Polskich Miasta Krakowa dla Dziewcząt Sierot po Poległych Rodakach i Ofiarach Wojny i wiceprzewodniczącą Rady Pań tej Bursy.

Twórczość literacką rozpoczęła M. mając 17 lat; pierwsze jej utwory poetyckie ukazały się w czasopismach warszawskich w r. 1854. W dwa lata później wydrukowana została jej praca Szkółka wiejska (W. 1856), spotykając się z przychylną oceną m. in. J. Lelewela i A. Jełowickiego. Obok zbiorów opowiadań, takich jak Powieści dla młodocianego wieku (P. 1868), Opowiadania dla ludu (Lw. 1883) i Pobudka. Opowiadania dla dorastającej młodzieży (Lw. 1909), pisała na tematy pedagogiczne, wiążąc je zwłaszcza ze sprawą oświaty kobiet; do ważniejszych prac z tego zakresu należą: Młoda nauczycielka (P. 1863), Rzut oka na literaturę pedagogiczną i ludową niewieściego pióra w Polsce (Lw. 1894), O życiu, pismach i wpływie Klementyny z Tańskich Hoffmanowej (Lw. 1899) oraz Kobieta polska. Szkic historyczny… (Lw. 1912). M. opublikowała też ogromną liczbę rozpraw i powiastek w „Bibliotece Warszawskiej”, „Czytelni Niedzielnej”, „Kobiecie Polskiej”, „Kronice Warszawskiej”, „Muzeum”, „Przyjacielu Dzieci”, „Szkole”, „Tygodniku Mód” i wielu innych czasopismach. Zmarła 9 V 1919 w Krakowie.

 

Enc. Wych., VII; – A. M., „Nauczycielka” 1919 nr 6/7 s. 33–6; Bogdanikówna M., Mowa wypowiedziana na pogrzebie śp. A. M-iej, „Nauczycielka” 1919 nr 6/7 s. 36–7; C. k. seminaria nauczycielskie męskie i żeńskie Królestwa Galicji i Wielkiego Księstwa Krakowskiego w okresie 1871–1896, Lw. 1897 s. 62, 129, 216; Gliński K., A. M., „Bluszcz” 1901 nr 6 s. 42–3; Hulewicz J., Sprawa wyższego wykształcenia kobiet w Polsce w wieku XIX, Kr. 1939; Pamiątka zjazdu koleżeńskiego pierwszych uczennic Seminarium Nauczycielskiego we Lwowie w dwudziestą rocznicę założenia tego zakładu 1871–1891, Lw. 1893; [Pietkiewicz A.] Pług A., A. M., „Wędrowiec” 1899 nr 25, 26 (fot.); Pożegnanie, „Kur. Lwow.” 1901 nr z 20 I s. 7; Sokołowska Z., A. M., „Nasz Dom” 1914 nr 7 s. 1–2; Strzelecka M., A. M., Lw. 1932 (fot.); Śp. A. M., „Poradnik Przemysłowo-Gospodarczy dla Kobiet” 1919 nr 3 s. 1; – „Kur. Warsz.” 1898 nr 111 s. 4; „Kwart. Hist.” 1919 s. 192; – B. Jag.: rkp. 6518 k. 246–7, 7876 k. 101–2; B. Narod.: rkp. 7752 akc.–7757 akc., 7759 akc., 9320 akc.–9323 akc., 9330 akc.

Stanisław Konarski

 

 
 
 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 

Postaci powiązane

 
 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 

Jan Fethke

1903-02-26 - 1980-12-16
reżyser filmowy
 

Leopold Horowitz

1837-02-02 - 1917-07-22
malarz
 

Stanisław Wachowiak

1890-05-07 - 1972-03-04
wojewoda pomorski
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

  więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.