Ogryczakowa z Tomaszewskich Apolonia (1875–1949), właścicielka sklepu kolonialnego, działaczka społeczna i narodowa w Gdańsku. Ur. 8 V w Mogilnie, była córką murarza Jakuba Tomaszewskiego i Walerii z Golińskich. Ok. r. 1902 przyjechała do Gdańska, gdzie 11 X 1904 wyszła za mąż za czeladnika stolarskiego Romana Ogryczaka (zob.). W Gdańsku otworzyła mały sklepik spożywczo-kolonialny, który w r. 1914 po przeniesieniu do kamienicy będącej własnością jej męża przy ul. Żabi Kruk (wówczas Poggenpfuhl) 5, rozwinęła w duży sklep kolonialny, prowadzony od r. 1937 pod wspólną firmą męża i swoją, znany i reklamowany wśród Polaków w Gdańsku.
Jednocześnie O. prowadziła żywą działalność w polskich stowarzyszeniach i organizacjach. Była współzałożycielką Tow. Polek (1908) w Gdańsku, jego oddziałów we Wrzeszczu, Oruni, Nowym Porcie, Oliwie. W okresie Wolnego Miasta Gdańska współpracowała z wszystkimi polskimi organizacjami, w tym z Tow. Sług Polskich Św. Zyty (założonym w r. 1919), którego była wieloletnią przewodniczącą, ze Zjednoczeniem Zawodowym Polskim, gdańskim oddziałem Polskiego Czerwonego Krzyża (utworzonym w r. 1920), z Gminą Polską (powstałą w r. 1921) i in. Opiekowała się szczególnie młodymi dziewczętami Polkami, przybywającymi w poszukiwaniu pracy do Gdańska, kierowała je do odpowiednich pracodawców i starała się uchronić od wynarodowienia. Zajmowała się również polskimi «ochronkami» i pomagała w ich zakładaniu. Organizowała liczne tzw. bazary, tj. zabawy połączone ze sprzedażą losów, przekazując uzyskane fundusze na polskie cele społeczne, włączając w to również często własne pieniądze. Była szczególnie czynna w Polskim Komitecie Pomocy dla Bezrobotnych, utworzonym w r. 1930.
Dn. 1 IX 1939 Niemcy aresztowali jej męża. Wkrótce po jego śmierci, z początkiem października t.r. została aresztowana i O., a następnie wywieziona do obozu koncentracyjnego w Ravensbrück. W obozie była zatrudniona jako pończoszkarka. Uniknęła trzykrotnie zagazowania, uratowana przez koleżanki-współwięźniarki. W kwietniu 1945, w związku ze staraniami podjętymi przez Międzynarodowy i Szwedzki Czerwony Krzyż, została wraz z transportem ok. 4000 więźniarek z Ravensbrück przewieziona do Szwecji. W grudniu 1945 powróciła do Gdańska. Zmarła 18 VI 1949 w Gdańsku, pochowana została obok swego męża na cmentarzu na Zaspie w Gdańsku. Odznaczona była dwukrotnie Srebrnym Krzyżem Zasługi (1931, 1937).
Kiedrzyńska W., Ravensbrück, kobiecy obóz koncentracyjny, Wyd. 2., W. 1965 (tu mylna data aresztowania); Stankiewiczowa I., Nauczycielki w walce o utrzymanie polskości w Wolnym Mieście Gdańsku, „Roczn. Gdań.” 1963 s. 226, 230 (fot. zbiorowa po s. 232); – Dobaczewska W., Kobiety z Ravensbrück, W. 1946 s. 6; Wodzicki R., Wspomnienia, W. 1972 (fot. zbiorowa); – „Dzien. Bałtycki” 1945 nr 125 s. 3, 1949 nr 168 s. 2, 1973 nr 60 s. 5; „Ilustr. Kur. Pol.” (Bydgoszcz) 1949 nr 177 s. 4 (fot.); – Arch. Urzędu Stanu Cywilnego w Gdańsku: Księgi ślubów, 886/1904/1, Księgi zgonów, 1000/1949 (pod nazwiskiem Ogrydziak, którego ani O., ani jej mąż nigdy nie używali); – Informacje Łucjana Czyżewskiego z Gdańska.
Marian Pelczar