Szarkowski (Scharkowski, Siarkowski) August (1902–1934), działacz mazurski, redaktor polskich czasopism.

Ur. 5 VIII w Luckau (Łuka, pow. szczycieński) w rodzinie ewangelickiej, był synem Bogumiła (Gottlieba) (1864–1945), rolnika, członka Zjednoczenia Mazurskiego, dwukrotnego kandydata w wyborach do parlamentu Rzeszy (1924 i 1928), oraz Wilhelminy z Balcerów (1869 – po 1936). Miał dwóch braci, Emila i Ottona (ok. 1901 – ok. 1944), który za kolportaż polskich czasopism został aresztowany w r. 1935 w Piszu i skazany na 12 lat pozbawienia wolności pod zarzutem szpiegostwa na rzecz państwa polskiego; zmarł w więzieniu.

S. ukończył niemiecką szkołę ludową w Lindenort (Lipowiec, pow. szczycieński). W okresie poprzedzającym plebiscyt na Mazurach 1920 r. brał udział w akcji rozprowadzania polskich materiałów propagandowych. Następnie, do r. 1923, przebywał w Westfalii, gdzie zetknął się z tamtejszym polskim ruchem kulturalno-oświatowym. Po powrocie do Lindenort uczestniczył w działalności koła Związku Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich w pobliskim Liebenberg (Klon). Zajmował się kolportażem tygodnika „Mazurski Przyjaciel Ludu” i „Kalendarza dla Mazurów” (redagowanego od r. 1924 przez Emilię Sukertową-Biedrawinę). Od l XI 1925 do 21 II 1926 uczestniczył w zajęciach Uniw. Ludowego w Dalkach koło Gniezna. W r. 1926 został redaktorem odpowiedzialnym wydawanego w Szczytnie „Mazurskiego Przyjaciela Ludu”; zajmował się administracją, kolportażem i pozyskiwaniem prenumeratorów, a także zbierał materiały do kroniki lokalnej. Po przejęciu pisma przez Niemców objął w r. 1928 funkcję redaktora odpowiedzialnego, ukazującego się w Olsztynie dwa razy w tygodniu „Mazura” (w r. 1931 redagował go wspólnie z Gustawem Leydingiem). W dn. 14–21 VII 1929 brał udział jako członek sześcioosobowej delegacji działaczy polskich z Prus Wschodnich w I Zjeździe Polaków z Zagranicy. Za kolportaż czasopism polskich oraz wydanych w r. 1930 przez oficynę Seweryna Pieniężnego w Olsztynie „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza, został w r. 1930 wraz z Janem Lubomirskim na krótko aresztowany. Po wydrukowaniu w rubryce „Humor polski” w „Mazurze” (1930 nr 59) komentarza piętnującego policję w Prusach Wschodnich za nakłanianie byłych członków Grenzschutzu do napadów na miejscowych Polaków, został oskarżony o naruszenie ustawy prasowej i 28 II 1931 skazany przez sąd w Szczytnie, m.in. na karę grzywny w wysokości 300 marek. Dn. 6 XI 1930 wstąpił do Związku Polaków w Niemczech i w r. 1931 objął kierownictwo Oddziału Mazury IV Dzielnicy tego Związku w Szczytnie. Był członkiem Komisariatu «Mazury» Związku Polskich Towarzystw Szkolnych w Niemczech (z siedzibą w Szczytnie), który 13 IV t.r. powołał jedyną polską szkołę na Mazurach w Piasutnie (pow. szczycieński). W r. 1932 kandydował w wyborach do sejmu pruskiego. W przededniu wyborów w r. 1933 władze niemieckie zawiesiły na cztery tygodnie wydawanie „Mazura”; gdy go wznowiono, S. ze względu na postępującą gruźlicę nie mógł już prowadzić pisma, które po nim przejął jego brat, Otton. S. zmarł 19 I 1934 w Małym Lipowcu (Klein Lipowitz, pow. szczycieński), został tam pochowany na cmentarzu ewangelickim; w pogrzebie brała udział delegacja IV Dzielnicy Związku Polaków w Niemczech.

Brak informacji o rodzinie S-ego.

Oracki, Słown. Warmii XIX i XX w.; – [Bielski W.] Zalewski A., Oto Prusy! Karty z księgi niedoli ludności polskiej w Prusach Wschodnich, P. 1933 s. 19 (jako Siarkowski); Chłosta J., Czasopismo „Mazur” z lat 1928–1939. Podstawy finansowe, dodatki i prześladowania pisma, „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1976 nr 4 s. 524, 528, 535; tenże, Wydawnictwo „Gazety Olsztyńskiej” 1918–1939, Olsztyn 1977; Lietz Z., „Mazurski Przyjaciel Ludu” organ Zjednoczenia Mazurskiego (1923–1928), „Zap. Hist.” T. 26: 1961 z. 3 s. 36; tenże, Z dziejów gazety „Mazur” (1928–1939), „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1962 nr 3 s. 597, 599; Łukaszewicz B., Wrzesiński W., IV Dzielnica Związku Polaków w Niemczech 1922–1939 (w 60 rocznicę powstania), Olsztyn 1982; Powiat szczycieński. Przeszłość –Współczesność, Szczytno 2006; Sukertowa-Biedrawina E., Grygier T., Walka o społeczne i narodowe wyzwolenie ludności Warmii i Mazur. Przewodnik po wystawie, Olsztyn 1956 s. 126–7; Szostakowska M., Konsulaty polskie w Prusach Wschodnich w latach 1920–1939, Olsztyn 1990; Wróblewski J., Wydanie i kolportaż „Krzyżaków” Henryka Sienkiewicza na Mazurach, „Komun. Mazur.-Warmińskie” 1970 nr 2 s. 302–3; Wrzesiński W., Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920–1939, Olsztyn 1973; tenże, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920–1933, w: Warmia i Mazury. Zarys dziejów, Olsztyn 1985; – Boenigk J., Minęły wieki a myśmy ostali, W. 1971; Leyk F., Ziemia bohaterskich chłopów, „Słowo na Warmii i Mazurach” 1958 nr 21; Małłek K., Interludium mazurskie, W. 1968; Pamiętnik I-go Zjazdu Polaków z Zagranicy, 14–21 lipiec 1929, W.–P.–Kr. [b.r.w.] s. 39 (jako August Siarkowski); – „Słowo na Warmii i Mazurach” 1976 nr 42; – Nekrolog: „Kalendarz dla Mazurów” 1935 s. 104 (fot.).

Jan Chłosta