Stasiecki Eugeniusz, pseud.: Piotr, Poleski, Piotr Pomian (1913–1944), nauczyciel, harcmistrz, współorganizator i działacz konspiracji harcerskiej.
Ur. 19 II w Radomiu, był jednym z pięciorga dzieci Tadeusza (1884–1966), hutnika szkła, i Berty Austen (1884–1956).
Z domu wyniósł S. patriotyczne wychowanie. W l. 1920–7 uczył się w Radomiu w siedmioklasowej szkole powszechnej; wstąpił wtedy do harcerstwa. Od r. 1927 uczęszczał w tym mieście do Państw. Seminarium Nauczycielskiego Męskiego; należał wówczas do kółka historycznego, zespołów teatralnego i muzycznego (grał na skrzypcach) oraz do kolegium redakcyjnego miesięcznika szkolnego „Promień”, w którym opublikował swe pierwsze artykuły. W r. szk. 1928/9 wstąpił do III Radomskiej Drużyny Harcerzy im. Tadeusza Kościuszki, prowadzonej przez harcmistrza Czesława Gołaszewskiego. W dn. 26 VI – 3 VII 1931 uczestniczył w Zlocie Skautów Słowiańskich w Pradze, poprzedzonym pięciodniowym obozem przygotowawczym pod Katowicami; po zakończeniu zlotu jego uczestnicy odbyli wędrówkę przez Czechosłowację. Dn. 31 V 1932 zdał S. egzamin maturalny i otrzymał dyplom nauczyciela publicznych szkół powszechnych.
W r. szk. 1932/3 pracował S. jako nauczyciel w Powszechnej Szkole Wyznaniowej (żydowskiej) im. Twuma w Radomiu. W tym czasie został drużynowym drużyny harcerskiej im. Leopolda Lisa-Kuli przy Państw. Średniej Szkole Technicznej w Radomiu. Równocześnie dokształcał się w ramach Korespondencyjnego Wyższego Kursu Nauczycielskiego, prowadzonego przez Wydz. Pedagogiczny Związku Nauczycielstwa Polskiego tamże. Od września 1933 był nauczycielem kontraktowym w publicznej szkole powszechnej w Cykarzewie koło Częstochowy, gdzie założył drużynę harcerską oraz prowadził zespół artystyczny; pracą oświatową objął także dorosłych. We wrześniu 1934 został powołany do służby wojskowej, którą odbywał w 24. pp w Łucku; w ramach służby ukończył z siódmą lokatą Dywizyjny Kurs Podchorążych Piechoty w 27. DP w Sarnach. Od 1 VI do 1 X 1935 odbywał praktykę w 50. pp Strzelców Kresowych w Lesznie. Urlopowany, w lipcu t.r. wziął udział w Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa Polskiego w Spale. W październiku jako nauczyciel kontraktowy rozpoczął pracę w Szkole Powszechnej nr 21 w Częstochowie. Dn. 1 I 1937 otrzymał stopień podporucznika rezerwy w korpusie oficerów piechoty. Dn. 7 V 1938 zdał egzamin kwalifikacyjny na nauczyciela publicznych szkół powszechnych i w r. szk. 1938/9 został mianowany stałym nauczycielem szkół powszechnych. W szkole nr 21 objął kierownictwo drużyny harcerskiej; w maju 1938 na zlocie w Częstochowie z okazji 25-lecia harcerstwa częstochowskiego pełnił obowiązki kwatermistrza. Po podziale hufca 10 IX t.r., już jako podharcmistrz, został hufcowym I Hufca Harcerzy w Częstochowie, należącego do Zagłębiowskiej Chorągwi Harcerzy. T.r. uczestniczył w kursie harcmistrzowskim w ośrodku w Górkach Wielkich (woj. śląskie). Dn. 10 II 1939 został mianowany harcmistrzem; pełnił t.r. funkcję referenta drużyn w częstochowskiej Komendzie Hufca.
Dn. 30 VIII 1939 został S. zmobilizowany. W kampanii wrześniowej dowodził plutonem w 1. baonie mjr. Józefa Pelca wchodzącym w skład 74. Górnośląskiego Pułku Piechoty 7. DP; już 1 IX w ciągu kilku godzin walk baon stracił 2/3 stanu. Dn. 3 IX znalazł się S. w grupie kierowanej przez dowódcę pułku ppłk. Wacława Wilniewczyca, której udało się wyrwać z okrążenia i wycofać w kierunku Kielc; stoczyła ona 8 IX w lesie koło Ciepielowa potyczkę ze ścigającym ją oddziałem niemieckim; część żołnierzy poddała się i została na miejscu rozstrzelana, pozostali, wraz z dowodzącym wówczas kompanią S-m wycofywali się dalej na wschód. S. dotarł do Warszawy, potem do Radomia, a pod koniec października do domu w Częstochowie. Ukrywając, że jest oficerem rezerwy i instruktorem harcerskim, wrócił do pracy w Szkole Powszechnej nr 21 i został w listopadzie t.r. mianowany jej kierownikiem. Włączył się w tajne nauczanie przedmiotów zakazanych przez Niemców, m.in. historii i języka polskiego. Na początku listopada t.r. wziął udział w spotkaniu częstochowskich instruktorów harcerskich, na którym postanowiono podjąć szerszą działalność konspiracyjną. Z zastępów starszoharcerskich w Częstochowie i pow. częstochowskim zorganizował pod swoim kierownictwem konspiracyjny hufiec (krypt. Rój Obraz), który zajmował się sabotażem, m.in. niszczeniem sieci telefonicznej, usuwaniem lub przestawianiem drogowskazów. Następnie we współpracy z ZWZ przystąpił do akcji «N» (działalności propagandowej, adresowanej do Niemców); w jej ramach od r. 1940 S. z grupą współpracowników wydawał i kolportował pismo polsko-niemieckie „Pobudka” (później „Wiadomości”). Harcerze wykonywali także na zlecenie ZWZ zadania wywiadowcze, m.in. S. przekazał informację o produkcji w częstochowskiej fabryce włókienniczej «Stradom». Dn. 1 V 1941 został zwolniony ze szkoły z zakazem zatrudnienia w szkolnictwie, ponieważ władze niemieckie dowiedziały się o jego działalności przed wojną. Podjął wtedy pracę w «Stradomiu» najpierw jako pracownik fizyczny, później w ambulatorium lekarskim. Dn. 13 VII t.r., ostrzeżony, uniknął aresztowania przez Gestapo, po czym wyjechał do Zawad koło Włoszczowy, gdzie pod nazwiskiem Grzesiak mieszkał w leśniczówce.
Jesienią 1941, wezwany przez Naczelnika Szarych Szeregów Floriana Marciniaka do Głównej Kwatery (krypt. Pasieka) w Warszawie, włączył się S. w działalność tej formacji; otrzymał fałszywe dokumenty na nazwisko Marian Wolniak. Początkowo pełnił funkcję wizytatora, potem został mianowany przybocznym Naczelnika Szarych Szeregów. Do jego obowiązków należało organizowanie za pośrednictwem wizytatorów pracy harcerskiej na terenie Polski środkowej z wyłączeniem Chorągwi Warszawskiej i Mazowieckiej; wiązało się to z jego częstymi podróżami. Równocześnie podjął studia pedagogiczne na zorganizowanej w styczniu 1942 w Warszawie tajnej Wolnej Wszechnicy Polskiej. W październiku t.r., po zmianach w strukturze Głównej Kwatery Szarych Szeregów, objął dowództwo Wydz. I Organizacyjnego, który prowadził wizytacje na terenie całej Polski i kolportaż prasy konspiracyjnej, opiekował się uchodźcami z ziem włączonych do Niemiec oraz harcerzami przebywającymi w Niemczech w obozach jenieckich i na robotach, organizował pomoc i samopomoc harcerską. Od 17 I 1943 pełnił pod pseud. Piotr Pomian funkcję szefa «Pasieki», kierując działalnością na terenie całej Polski oraz systemem łączności. Z początkiem t.r. został komendantem kursu w stopniu porucznika rezerwy, a później całej Szkoły Podchorążych «Agricola», skupiającej członków Szarych Szeregów (pierwszy kurs ukończyło 40 uczestników, następny trwający do maja 1944 kolejnych 209). Od jesieni 1943, już po aresztowaniu (w maju t.r.) Marciniaka, na którego miejsce Naczelnikiem został Stanisław Broniewski, S. wchodził w skład czteroosobowej (od r. 1944 sześcioosobowej) ścisłej Głównej Kwatery Szarych Szeregów. Z jej ramienia, od początku r. 1944 był przydzielony do baonu szturmowego AK «Zośka» jako kierownik wychowawczy – wizytator warszawskich Grup Szturmowych Szarych Szeregów; m.in. dzięki niemu Kierownictwo Dywersji (Kedyw) Komendy Głównej AK uznało znaczenie harcerskiej metody wychowawczej w szkoleniu młodych żołnierzy. S. kierował szkoleniem instruktorskim, prowadził kursy podharcmistrzowskie i brał udział w pracach nad dostosowaniem do warunków okupacyjnych programu stopnia «harcerz Rzpltej». Na łamach ukazującego się od lutego czasopisma „Brzask” publikował Notatnik instruktorski. Dn. 3 V t.r. został mianowany porucznikiem służby czynnej, a 27 VI – zastępcą Naczelnika Szarych Szeregów. W lipcu ukończył studia i uzyskał magisterium z filozofii z zakresu pedagogiki na podstawie pracy Szkoła podwydziałowa w Pułtusku.
W powstaniu warszawskim 1944 r. został S. oddelegowany z Szarych Szeregów do Oddziałów Dyspozycyjnych («Broda 53») Kedywu Komendy Głównej AK i walczył w baonie «Zośka» jako zastępca dowódcy baonu ds. wychowawczych. Już 1 VIII t.r. wziął udział w natarciu na szkołę przy ul. Okopowej, a następnego dnia w opanowaniu budynku szkolnego przy ul. Spokojnej. Uczestniczył w zdobyciu obozu żydowskiego na Gęsiówce. Dowodził pododdziałami baonu «Zośka» w kontrnatarciu na zdobyte przez Niemców magazyny na Stawkach. Zginął w nocy z 16 na 17 VIII 1944, prowadząc natarcie dwóch plutonów na teren ruin getta od ul. Bonifraterskiej, które z powodu silnego oporu Niemców załamało się w okolicy Nalewek. Ciała S-ego nie udało się wtedy odnaleźć. Pośmiertnie został awansowany do stopnia kapitana ze starszeństwem od 15 VIII t.r. W rozkazie awansowym napisano o nim: «świetny pedagog, wychowawca i dowódca – był wodzem duchowym naszych harcerskich oddziałów, będąc wzorem poświęcenia, siły woli, męstwa i odwagi. Cieszył się niezwykłą miłością i szacunkiem swoich chłopców». T.r. Broniewski poświęcił S-emu wspomnienie „Płomienny dowódca” („Brzask” nr 11), a Aleksander Kamiński w artykule „Druh Piotr” („Biul. Inform.” nr 66) uznał go za «najistotniejszą cząstkę duszy zbiorowej batalionu [«Zośka»]».
Po wojnie szczątki S-ego zidentyfikowano m.in. po krzyżu harcerskim przypiętym do płaszcza; został pochowany w Warszawie na cmentarzu Wojskowym na Powązkach wśród żołnierzy baonu «Zośka». Był odznaczony Krzyżem Orderu Virtuti Militari V kl. (15 VIII 1944) i dwukrotnie Krzyżem Walecznych.
W małżeństwie zawartym 31 I 1938 z Ireną Mygą (ciotką Haliny Poświatowskiej ), nauczycielką i instruktorką harcerską, S. nie miał dzieci.
Enc. Warszawy (1994), (fot.); Kunert, Słown. konspiracji warsz., I (fot.); Znani i nieznani ziemi radomskiej, Radom 1988 II (G. Pyka); – Cmentarz Komunalny Powązki, dawny Wojskowy w Warszawie, W. 1989 s. 154–5; – Borkiewicz-Celińska A., Batalion „Zośka”, W. 1990; [Broniewski S.] Stefan Orsza, Całym życiem. Szare Szeregi w relacji naczelnika, W. 1983 (fot.); tenże, Florian Marciniak, naczelnik Szarych Szeregów, W. 1988 (fot. przed s. 113); Jaszczyk T., Druh Piotr Pomian, „Radar” 1982 nr 15 s. 8–9; Kaczyńska D., Pyka G., Piotr Pomian. Szef Głównej Kwatery Szarych Szeregów, W. 1984 (fot., podob.); Pyka G., Wierny harcerskiemu przyrzeczeniu, „Życie Radomskie” 1974 nr 100 (fot.); Rossman J., Piotr Pomian szef „Pasieki”, „Drużyna” 1957 nr 19 s. 25–7 (fot.); Seredyński J., Pawlak Z., Zastępy cieni. Opowieść o walce harcerzy ziemi radomskiej w latach 1939–1945, W. 1986 (fot. po s. 32); Strzembosz T., Oddziały szturmowe konspiracyjnej Warszawy 1939–1944, W. 1983; Szare Szeregi. Harcerze 1939–1945, Red. J. Jabrzemski, W. 1988 I–II; Wiśniewska M., Harcerz, żołnierz, obywatel [...] Szkice o prasie Szarych Szeregów, W. 1987; – Pamiętniki żołnierzy baonu „Zośka”. Powstanie Warszawskie, Oprac. T. Sumiński, W. 1986 (fot. nr 42 po s. 576); Szare Szeregi. Związek Harcerstwa Polskiego w czasie II Wojny Światowej. Główna Kwatera Harcerzy „Pasieka”. Ocalałe dokumenty, Londyn 1982; – CAW: sygn. 8882, 25006 (akta osobowe S-ego); – Informacje siostrzenicy S-ego, Danuty Lolo z Radomia i bratanka, Krzysztofa Stasieckiego z W.
Janusz Wojtycza