Soxo (Sojo) Benedykt (Benito) de (1587–1658), jezuita, teolog, rektor Akad. Wileńskiej. Ur. w Baeza koło Grenady w Hiszpanii.
Po ukończeniu klasy retoryki wstąpił S. do zakonu 30 IX 1602 w Montilla. Po dwuletnim nowicjacie przeszedł roczne seminarium nauczycielskie, następnie studiował filozofię w Sewilli (1605–8), potem teologię w Grenadzie (1608–12); święcenia kapłańskie przyjął w r. 1611 w Grenadzie. Nauczał w jezuickich kolegiach hiszpańskich retoryki przez trzy lata, filozofii w Kordobie przez cztery, oraz teologii moralnej w Grenadzie przez pięć lat. Był ponadto najpierw dyrektorem szkół niższych, następnie prefektem kongregacji studenckich (sodalicji). W Hiszpanii uzyskał magisterium z filozofii i nauk wyzwolonych. Jako profesor retoryki w Kordobie opublikował w r. 1615 panegiryk na cześć swego byłego ucznia i dobrodzieja zakonu Francisci Ferdinandi de Cordova didascalia multiplex (Lugduni 1615). Uroczystą profesję czterech ślubów zakonnych złożył 5 VII 1620 w Grenadzie.
Ok. r. 1620 uzyskał S. zgodę generała zakonu M. Vitelleschiego na pracę misyjną w Japonii, ale z powodu prześladowania tam Kościoła i zamknięcia granic tego kraju dla misjonarzy katolickich został skierowany do prow. lit. Kongregacja tej prowincji prosiła bowiem w r. 1622 generała zakonu o profesora teologii scholastycznej narodowości hiszpańskiej, który by kontynuował tradycje hiszpańskich profesorów w Akad. Wileńskiej. S. przybył do Wilna w r. 1624 i wkrótce objął katedrę teologii scholastycznej; wykładał tę dyscyplinę z krótkimi przerwami do r. 1631. W r. 1625, po uroczystej publicznej dyspucie, otrzymał tytuł doktora teologii. W rękopisie pozostały jego wykłady z teologii z r. 1626: Tractatus de venerabili Eucharistiae sacramento… (Kungliga Biblioteket w Sztokholmie: rkp. A 817 s. 36–127), oparte głównie na nauce św. Tomasza z Akwinu, ale z powołaniem się także na autorów hiszpańskich. Równocześnie w l. 1626–41, z małymi przerwami, oraz w l. 1646–9, kierował jako znawca prawa kanonicznego rozwiązywaniem kazusów moralnych (praefectus casuum), pomagając młodym księżom w zdobywaniu wiedzy teoretycznej i praktycznej z dziedziny teologii moralnej i sakramentu spowiedzi.
Od początku swego pobytu w Wilnie był S. doradcą (konsultorem) rektora kolegium, a w l. 1641–6 doradcą prowincjała. Od r. 1627 prawie przez 20 lat sprawował urząd najpierw kanclerza Akad. Wileńskiej (1628–30), a następnie wicekanclerza (1630–43, 1646–9). Swój stały pobyt w Wilnie przerwał jedynie na rok (1633/4), kiedy pełnił obowiązki instruktora młodych księży na rocznym studium duchowości i prawa zakonnego (tzw. III probacji) w Nieświeżu. W r. szk. 1635/6 był nadto regensem seminarium papieskiego i diecezjalnego w Wilnie. Kierował też jako prefekt studiami wyższymi w Akademii (1630–46) i miał znaczny wpływ na poziom szkół akademickich. W r. 1641 towarzyszył wizytatorowi prow. lit. F. Banfiemu w wizytacji domów zakonnych i doradzał mu w sprawie ewentualnego podziału prowincji polskich. W r. 1643 został rektorem kolegium i Akad. Wileńskiej i w listopadzie t.r. witał w jej imieniu przybyłych do Wilna Władysława IV i Cecylię Renatę. Za jego rektoratu akademia przeżywała jeden z najświetniejszych okresów swej historii. S. załatwiał wszystkie formalności związane z powstaniem i organizacją nowego Wydz. Prawa Kanonicznego i Cywilnego, jednak nigdy na nim nie wykładał (wbrew często powtarzanym opiniom). W r. 1644 z Ingolstadtu sprowadził profesorów prawa kanonicznego Jana Jerzego Schauera i Aleksandra Olizarowskiego oraz profesora prawa cywilnego Szymona Dilgera. Na potrzeby studentów wydał dzieło Claves iuris (Wil. 1648), w którym zawarł podstawowe wiadomości prawa kościelnego, rzymskiego i cywilnego polskiego; cytował tu często glosatorów średniowiecznych i autorów jezuickich, zwłaszcza A. Barbosę.
Jako rektor Akad. Wileńskiej został S. wybrany podczas kongregacji prow. lit. na elektora i od 21 XI 1645 do 14 IV 1646 uczestniczył w VIII Kongregacji Generalnej w Rzymie, zwołanej po śmierci generała Vitelleschiego; brał udział w wyborze nowego generała zakonu V. Carrafy. Po powrocie z Rzymu zaczął zapadać na zdrowiu i zrezygnował z rektorstwa w poł. r. 1646. W prow. lit. cieszył się nadal dużą popularnością. Nieznany jest los gramatyki języka polskiego Praecepta grammaticae linguae Polonicae, którą wg S. Rostowskiego przygotował w r. 1636 dla obcokrajowców pracujących w Polsce; prawdopodobnie nie ukazała się nigdy drukiem. Ok. r. 1650 uległ S. paraliżowi, był jednak nadal doradcą rektora i słuchał spowiedzi domowników. W czasie najazdu moskiewskiego na Wilno w r. 1655 w ogólnej panice został wywieziony przez kleryków jezuickich z Wilna na specjalnym dwukołowym wózku, a potem wyjechał do Belgii. Zmarł 18 XII 1658 w domu profesów jezuickich w Antwerpii.
Backer–Sommervogel, Bibl. Comp. de Jésus, VII kol. 1413; Brown, Bibl. Pisarzów, s. 388; Estreicher; – Enc. jezuitów; Hist. nauki pol., VI (Benedykt de Soxo); Paluszkiewicz F., Mały słownik jezuitów w Polsce, W. 1995 s. 213; PSB (Graben Marek Ludwik, Grużewski Jan); Słown. Pol. Teologów Katol., IV (L. Piechnik); – Akademijos laurai, Laureae Academicae, Vilnius 1997 s. 84, 86–7, 154, 192; Badura P., Kongregacje Generalne Towarzystwa Jezusowego, w: Jezuicka ars educandi, Kr. 1995 s. 24–5; Baliński M., Dawna Akademia Wileńska, S.-Pet. 1862 s. 147; Barwiński E., Birkenmajer L., Łoś J., Sprawozdanie z poszukiwań w Szwecji, Kr. 1914 s. 157; Bieliński, Uniw. Wil., III; Kot S., Aaron Aleksander Olizarowski, profesor prawa Akademii Wileńskiej, w: Księga pamiątkowa Uniw. Wil.; Pawluk T., Z zagadnień kanonistyki polskiej, „Prawo Kanoniczne” T. 19: 1976 s. 185; Petrani A., Nauka prawa kanonicznego w Polsce w XVIII i XIX wieku, L. 1961 s. 204–5; Petrauskienė J., Vilniaus Akademijos spaustuvė 1575–1773, Vilnius 1976 s. 95–6, 170, 203; Piechnik L., Rozkwit Akademii Wileńskiej w latach 1600–1655, Rzym 1983; Poncelet A., Nécrologe des jésuites de la Province Flandro-Belge, Wetteren 1931 s. 78; Rostowski S., Lituanicarum Societatis Jesu historiarum libri decem, Recogn. J. Martinov, Parisiis 1877 s. 330, 340, 386–7, 429, 432; Stegmüller F., Jesuitentheologie in schwedischen Bibliotheken, „Arch. Hist. Soc. Iesu” T. 18: 1949 s. 180–1; Załęski, Jezuici, II; – Arch. Rom. S. I.: Baet. 179, 203, 229, 248, 306, 332, 375 (katalogi trzyletnie 1603–22), Hisp. 4 f. 395–396 (formuła ślubów), Lit. 6 (katalogi roczne 1624–38), Lit. 7–11 (katalogi trzyletnie 1628–55), Lit. 37 f. 116 (list Tomasza Skaszewskiego do S. z r. 1646), Lit. 56 (katalogi roczne 1640–50), Congr. 57 f. 116, Congr. 60 f. 266, Congr. 62 f. 262, Congr. 65 f. 438, Congr. 66 f. 262, Congr. 69 f. 408, Congr. 70 f. 144, 145, Congr. 72 f. 342, Congr. 73 f. 297; Arch. Prow. Mpol. T. J. w Kr.: rkp. 1536 s. 784 (Poszakowski J., De viris illustribus Prov. Lituaniae).
Ludwik Grzebień